Tại sao có tóc bạc và đầu hói?

Mái tóc muối tiêu. (Hình: Hà Dương Cự)

Người xưa có câu “Cái răng cái tóc là góc con người.” Ý nói là răng và tóc góp một phần quan trọng cho vẻ bề ngoài của con người. Thế nhưng khi lớn tuổi thì răng rụng, tóc không những rụng mà còn bị bạc nữa.

Răng thì có thể làm răng giả nhưng tóc thì sao? Trong bài này tôi xin giải thích tại sao tóc bị bạc, rụng và có thể làm gì để tránh được điều này không.

Thành phần của một sợi tóc

Tóc ngoài phần ló ra ngoài gọi là thân tóc còn có phần chân tóc ở trong đầu. Chân tóc giữ tóc liền với đầu. Chân tóc được bọc trong một cái trông như cái túi và được gọi là nang tóc (follicle).

Tóc bắt đầu từ dưới cùng của nang tóc, ở đó có nhiều tế bào. Máu từ mạch máu trong da đầu làm sinh ra thêm nhiều tế bào và làm tóc mọc dài thêm. Tóc sẽ đẩy qua da đầu và lòi ra ngoài. Trước khi ra ngoài tóc đi qua một tuyến dầu. Tuyến dầu này cho dầu vào sợi tóc làm sợi tóc mềm và bóng. Khi tóc mọc ra ngoài thì đã là những tế bào chết. Vì vậy bạn không thấy đau khi đi cắt tóc. Theo American Academy of Dermatology thì con người có khoảng 100,000 nang tóc. Con số đó không đổi từ nhỏ đến lớn.

Nang tóc có chứa nhiều tế bào đặc biệt gọi là melanocytes chuyên làm ra một chất gọi là sắc tố (pigment) melanin. Melanin là yếu tố quyết định màu da cũng như màu tóc. Melanin có hai dạng: eumelanin và pheomelanin. Eumelanin chủ yếu là cho sắc nâu và đen. Pheomelanin là cho sắc đỏ và vàng.

Sở dĩ đa số người Á Châu có tóc đen là vì họ có nhiều eumelanin. Người gốc Bắc Âu thì có ít eumelanin và nhiều pheomelanin. Tùy theo số lượng của pheomelanin mà có tóc vàng nhạt, tóc bạch kim hay tóc hung đỏ.


Sơ đồ một sợi tóc.

Tại sao tóc bạc

Khi con người bắt đầu già đi thì các tế bào sản xuất ra melanin bị giảm dần đi. Vì melanin bị giảm dần nên tóc càng ngày càng mất màu và trở nên bạc.

-Di truyền: Di truyền đóng một vai trò rất quan trọng trong vấn đề tóc bạc sớm hay muộn.

-Tâm thần căng thẳng: Nếu bạn bị căng thẳng vì một lý do nào đó thì dễ bị tóc bạc. Các nhà khoa học giải thích là sự căng thẳng làm cho cơ thể tiết ra một chất hóa học. Chất đó phá hoại các tế bào gốc melanocyte nên không sinh sản ra melanin và làm tóc bạc.

Nếu bạn đọc truyện “Đông Chu Liệt Quốc” thì cũng biết chuyện Ngũ Tử Tư một đêm lo nghĩ mà đầu bạc. Bên Âu Châu cũng có những câu chuyện tương tự như vậy. Ông Thomas More và bà hoàng hậu Marie Antoinette tương truyền là tóc bị bạc trắng trong một đêm khi chờ đợi bị hành quyết.

Theo giải thích của Cleveland Clinic thì có thể là chất nhuộm tóc của học bị gội sạch hay họ bị bệnh alopecia areata, một loại bệnh về tự miễn dịch (autoimmune). Bệnh này phát khởi do sự căng thẳng quá độ làm cho tóc bị rụng, nhưng tóc bạc lại không bị rụng. Do đó chỉ còn lại tóc bạc và làm cho có cảm tưởng là tóc đột nhiên bị bạc hết cả.

Có thể làm cho tóc đen trở lại không?

Có rất nhiều quảng cáo cam kết sẽ làm cho tóc của bạn đen lại, nhưng khoa học chưa chứng thực được là có phương pháp nào có thể làm tóc đen lại được.

Theo Cleveland Clinic thì các nhà khoa học hiện nay đã tìm thấy ba gien (gene) có thể giúp cho các tế bào sản xuất ra melanin được ổn định. Bằng cách thao tác các gien ấy các khoa học gia đã ngăn cản hay làm giảm số tóc bạc của chuột. Nhưng chưa có sản phẩm nào làm được như vậy cho con người.

Như vậy muốn tóc bớt bạc bạn nên tránh mọi sự căng thẳng và muốn cho người ta không thấy tóc mình bạc chỉ có cách là nhuộm tóc. Có nhiều vấn đề trong cách này. Trước hết là bạn phải làm đều đều, tốn tiền và mất thời giờ. Hơn nữa đa số những thứ thuốc nhuộm tóc đều là hóa chất không tốt cho cơ thể.

Tại sao đầu hói?

Con người rụng mất từ 50 tới 100 sợi tóc mỗi ngày. Mỗi nang tóc trên đầu mọc tóc trong vài năm rồi ngưng một khoảng thời gian. Trong thời gian nang tóc ngưng nghỉ tóc sẽ bị rụng. Vì những nang tóc ngưng trong thời gian khác nhau nên bạn không cảm thấy tóc bị rụng.


Các giai đoạn hói.

Khi bạn lớn tuổi thì một số nang tóc ngưng luôn không sinh sản thêm tóc. Do đó nhiều người đàn ông khi về già tóc bị thưa hay hói, đàn bà thì ít bị hói mà chỉ bị thưa tóc.

Khi bị hói thì người ta có nhiều phản ứng khác nhau. Nhiều người thì cứ để nguyên như vậy không chữa trị và không che dấu. Có người thì cạo trọc luôn, có người thì đội mũ để che giấu đầu hói của mình và có người thì tìm đủ cách để làm cho tóc mọc thêm cho khỏi hói.

Có nhiều nguyên do khiến người ta bị rụng tóc một cách bất thường:

-Bị căng thẳng thần kinh: Có nhiều người bị rụng tóc trong những trường hợp như có người thân qua đời hay trong lúc ly dị.

-Thay đổi kích thích tố (hormone) hay tình trạng sức khỏe: Phụ nữ có thể bị rụng tóc khi có bầu.

-Xạ trị (radiation therapy): Giết những tế bào sinh trưởng nhanh như tế bào ung thư nhưng cũng giết luôn tế bào sinh ra tóc do đó tóc không sinh sản thêm nữa.

Trong những trường hợp nêu trên, nếu nguyên nhân gây ra sự rụng tóc không còn nữa, như ngưng xạ trị thì tóc sẽ mọc lại.

Thuốc để chữa hói

Có nhiều loại thuốc chữa hói:

-Minoxidil, tên thương mại là Rogaine. Theo tờ Consumer Reports thì cũng đáng để bạn thử Rogaine. Thuốc này bôi lên da đầu để kích thích nang tóc, làm cho mọc thêm tóc. Theo một bài trên báo của American Academy of Dermatology thì nếu người đàn ông bôi thuốc này với nồng độ 5% một ngày hai lần số tóc sẽ tăng lên gần 15 sợi tóc trong một cen ti mét vuông. Tuy nhiên thuốc có nhiều tác động phụ (side effect). Theo mạng webmd.com thì Rogaine hữu hiện cho 2 trong số 3 người nam. Nó có hiệu quả tốt nhất nếu bạn dưới 40 tuổi và mới bắt đầu bị rụng tóc. Dù sao thì ở Hoa Kỳ cơ quan FDA (Food and Drug Administration)  đã chấp thuận cho bán thuốc này mà không cần toa bác sĩ, tức là thuốc này không có hại mấy.

-Finasteride, đây là thuốc uống và cần có toa bác sĩ. Theo webmd.com thì thuốc này rất hiệu nghiệm nhưng có thể gây ra bất lực cho một số rất ít người. Cũng như Rogaine, thuốc này không trị tận gốc chứng hói đầu nên khi ngưng thuốc thì tóc lại rụng như cũ, có khi còn rụng nhiều hơn.

-Biotin, đây là một thứ vitamin B cần cho sức khỏe con người. Nếu trong người không đủ biotin thì có thể gây ra rụng tóc. Tuy nhiên không có nghĩa là uống nhiều biotin sẽ làm giảm rụng tóc.

-Trị bằng la de cường độ thấp, theo webmd.com thì chưa có đủ bằng chứng để nói rằng phương pháp này hữu hiệu trong việc làm mọc tóc lại.

-Cấy tóc, bác sĩ chuyên khoa da có thể lấy nang tóc từ chỗ khác và đem cấy vào chỗ hói để làm tóc mọc ở chỗ đó. Cách này tốn tiền và đau đớn. Cuối cùng cũng trở lại tình trạng hói.

Theo ý kiến của riêng tôi thì tóc bạc hay hói đầu là tiến trình tự nhiên của trời đất, nên thuận theo đó thì tốt hơn. Nếu cố cưỡng lại thì vừa tốn tiền, vừa mất thì giờ và có khi còn có hại vì những hóa chất dùng trong các thuốc.

Hà Dương Cự

• < Trang trước
• Trang sau >