Tết Đoan Ngọ của người nông dân trồng xoài ở Cam Ranh

Người nông dân Huyện Cam Lâm chăm sóc bảo vệ từng trái xoài
Blog Chamkhanhhoa

Mồng Năm tháng Năm âm lịch, với người Việt Nam, đây là tết diệt sâu bọ, và một số nơi vẫn đọc theo cách của người Trung Quốc là Tết Đoan Ngọ. Đây cũng là thời điểm đánh dấu một nửa của năm đã trôi qua, con người đang đứng giữa trưa ngọ của năm để chuẩn bị bước sang dốc chiều cuối năm. Tập tục đón Tết Đoan Ngọ của Việt Nam khá phong phú, mỗi vùng miền có những loại bánh khác nhau nhưng chung qui, trái cây vẫn là thức quà chủ đạo để đón ngày Mồng Năm tháng Năm. Với người nông dân trồng xoài ở Cam Ranh, Khánh Hòa, mùa Tết Đoan Ngọ năm nay là một mùa buồn và ảm đạm.

Mồng Năm ảm đạm

Anh Trí, một nông dân trồng xoài ở Cam Ranh, Khánh Hòa, chia sẻ: “Xoài Cam Ranh vẫn là thứ chủ đạo của mùa này, đây là mũi nhọn kinh tế. Mọi năm bán được lắm, nhưng năm nay nông dân thất bại hoàn toàn. Trước đây bên đảo Bình Ba không trồng xoài nhưng bây giờ họ cũng trồng, mũi nhọn của đảo Bình Ba là nuôi trồng thủy sản… Vì người ta trồng quá nhiều nên nông dân phải thua lỗ vậy thôi…! Năm nay ê ẩm lắm!”.

Theo anh Trí, Tết Đoan Ngọ đối với người Việt Nam là một cái Tết tương đối có ý nghĩa, trong đó, có hai ý nghĩa chính để người ta đón Tết này, đó là: Tưởng nhớ đến tổ tiên, trời đất và cảm tạ ngày mùa; Cảm kích trước tấm lòng trong sạch của Khuất Nguyên và tưởng nhớ đến công ơn của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hưu Trác, người đã chọn ngày Mồng Năm tháng Năm để đi hái thuốc Nam trị bệnh cho dân.

Trong đó, ý nghĩa đầu, tưởng nhớ đến tổ tiên, cảm tạ trời đất vẫn là ý nghĩa có sức nặng hơn với số đông người miền Nam. Bởi sau gần nửa năm chăm chỉ làm ăn, mùa thu hoạch cũng đã trải qua, mùa mới đã gầy dựng, người ta sẽ nấu một bữa cơm mới, người miền Nam sẽ mua một ít bánh ú tro, trái cây, các loại rau, đậu và nấu một bát cháo vịt để cúng đất trời, tổ tiên.

    Hai ý nghĩa chính để người ta đón Tết này, đó là: Tưởng nhớ đến tổ tiên, trời đất và cảm tạ ngày mùa; Cảm kích trước tấm lòng trong sạch của Khuất Nguyên và tưởng nhớ đến công ơn của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hưu Trác, người đã chọn ngày Mồng Năm tháng Năm để đi hái thuốc Nam trị bệnh cho dân

Những thức lễ cúng tuy đơn giản, rẻ tiền, đậm chất dân dã nhưng lại hàm chứa yếu tố âm dương, ngũ hành và tấm lòng của người dâng cúng. Hay nói đúng hơn là những thức lễ cúng trên đều rất bình thường, là sản phẩm phổ biến của nhà nông, ai cũng có thể tạo ra. Điều này nhằm nhấn mạnh tính gần gũi giữa đất trời và con người, con người ăn gì, dùng gì thì sẽ dâng lên tổ tiên, đất trời những thức đó. Ở đây có sự hòa nhập giữa trời đất và con người trong mâm lễ cúng.

Nếu là người miền Bắc thì mâm cúng không có bánh ú tro nhưng lại có bánh ít lá gai. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người miền Bắc gồm bánh ít lá gai, các loại trái cây, trong đó có dứa, xoài, chôm chôm, mãng cầu, mít… Nhìn chung, mâm ngũ quả miền Bắc không khác mấy so với mâm trái cây của miền Nam. Chỉ khác chăng là cách gọi, nếu miền Nam gọi là mâm cúng Mồng Năm tháng Năm thì người miền Bắc gọi là mâm đón Tết Đoan Ngọ.


Loại xoài Úc đã trở thành một thương hiệu xoài đặc biệt của Cam Lâm

Và trong ý nghĩa cúng kính này, người miền Nam, thiên về tạ ơn tổ tiên, đất trời đã cưu mang, dung dưỡng con người qua nửa năm mưa thuận gió hòa. Người miền Bắc thì thiên về tưởng nhớ đến Khuất Nguyên, một công thần dưới triều Sở Hoài Vương trong câu chuyện lịch sử Trung Quốc. Vị này đã trầm mình xuống sông Mịch La để thể hiện lòng trung quân ái quốc của ông. Và một số người tưởng nhớ đến Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, người đã có công đi hái lá thuốc Nam chữa bệnh cho dân nghèo.

Chung qui, cả hai miền có thể có những nghi thức cũng như định nghĩa về ngày Mồng Năm khác nhau, thức quà đặc sản vùng miền cũng khác nhau nhưng mâm trái cây thì rất giống nhau. Và trái cây trở thành thức hàng quan trọng nhất trong ngày Mồng Năm.

Rất tiếc, với nông dân Cam Ranh, ngày Mồng Năm năm nay là một ngày hết sức ảm đạm. Mọi niềm vui đón Tết diệt sâu bọ của người nông dân cũng trở nên héo hắt, tắt lụi bởi giá xoài rớt thê thảm, mọi thứ chi phí đều tăng cao. Có nhiều gia đình không có tiền để sắm cho Mồng Năm.

Thần thánh cũng thôi linh…

Chị Linh, một người chuyên gom trái cây, đặc biệt là xoài từ Khánh Hòa ra các tỉnh phía Bắc để bỏ mối, chia sẻ: “Năm ngoái, thấy họ làm có 3 tháng mà hái lên lời được 80 triệu, 100 triệu, mình đi buôn dễ gì kiếm được chừng đó nên mình cũng trồng ai dè trồng song lỗ cả gần 300 triệu. Xoài thì hiện rớt giá tại vườn mua có 1,500 đồng đến 2,000 đồng mỗi ký lô, cao thì lên 4,000 đến 5,000. Ra đến miền Bắc thì có thể lên đến 9,000 đồng đến 10,000 đồng. Thì do họ trồng nhiều quá, ở đâu cũng trồng…!”

    Với nông dân Cam Ranh, ngày Mồng Năm năm nay là một ngày hết sức ảm đạm. Mọi niềm vui đón Tết diệt sâu bọ của người nông dân cũng trở nên héo hắt, tắt lụi bởi giá xoài rớt thê thảm

Theo chị Linh, tình hình kinh tế của người dân năm nay nghe ra không mấy sáng sủa, nếu không muốn nói là khá ảm đạm. Bằng chứng là người ta thờ cúng bằng trái xoài khá nhiều nhưng giá xoài không tăng được. Ngay từ những ngày đầu mùa, giá xoài chỉ cần nhích lên chừng hai ngàn đồng trên mỗi ký lô thì nhà buôn sẽ chịu lỗ nặng nề bởi không có người mua. Cuối cùng nhà buôn phải tự hạ giá xuống còn mười ngàn đồng mỗi ký lô để bán tháo gở vốn.

Chuyện này trước đây chưa từng xảy ra. Bởi hiếm có năm nào mà giá xoài chỉ biến động từ mười hai đến mười lăm ngàn đồng mỗi ký lô như năm nay. Đó là giá bán trên thị trường, riêng giá mua tại vườn phải đảm bảo chưa bằng một phần ba giá bán ra thì nhà buôn mới có lãi, mới dám thuê xe vận tải đưa đi nơi khác và khấu hao phần hư hại trong lúc vận chuyển.

Chị Linh cho biết thêm là hiện tại, giá xoài Cam Ranh loại ngon nhất mua tại vườn chỉ dao động từ ba ngàn đồng đến năm ngàn đồng mỗi ký lô. Và với giá này, người nông dân chỉ còn nước ngồi khóc với vườn xoài bởi họ không bao giờ bù lỗ được. Mức lãi của việc trồng, chăm sóc và thuê người thu hoạch xoài chỉ nhỉnh hơn hoặc bằng làm ruộng.

Đặc biệt là những ngày cận kề Mồng Năm tháng Năm, giá trái cây nói chung và giá xoài nói riêng hầu như không nhích lên được chút nào, ở một số nơi lại bị tuột giá. Một phần do trái cây Trung Quốc ồ ạt đổ sang Việt Nam theo đường tiểu ngạch, phần khác do kinh tế nửa năm đầu không được khả quan, nông dân ba miền đất nước đều gặp chung cảnh được mùa thì mất giá, được giá thì mất mùa.

Cuối cùng, lợi tức của người nông dân quá thấp. Người làm công ở các công ty cũng chẳng hơn gì, lương tăng một chút thì giá xăng, giá điện, giá nước, giá thuê trọ tăng vùn vụt theo. Trong khi đó, người nông dân và giới công nhân lao động vốn chiếm dân số đông nhất đất nước lại không có tiền để mua sắm. Thị trường đầu ra phía Trung Quốc cũng bị cắt đứt, trái cây Việt Nam rơi vào tình trạng thừa mứa, bị rẻ rúng.

Nếu như Tết Nguyên Đán là dịp để người ta nhìn thấy căn tính của một dân tộc thì tết Đoan Ngọ lại là dịp để người ta đo được nhiệt độ trong cơ thể kinh tế quốc gia mạnh hay yếu sau gần nửa năm hoạt động. Và có vẻ như năm nay, cơ thể kinh tế Việt Nam vẫn còn yếu ớt, nỗi yếu ớt này thể hiện qua gương mặt buồn bã của người nông dân Cam Ranh, Khánh Hòa khi đứng trước vườn xoài, mũi nhọn kinh tế của họ.

• < Trang trước
• Trang sau >