Số phận giám đốc tình báo Thổ Nhĩ Kỳ như mành treo chuông

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan (trái) và giám đốc tình báo Hakan Fidan tại Dinh tổng thống ở Ankara, 22/07/2016.
Kayhan Ozer/Handout via REUTERS

Giám đốc cơ quan tình báo đầy quyền lực của Thổ Nhĩ Kỳ, ông Hakan Fidan, đã bị tổng thống Recep Tayyip Erdogan phê phán dữ dội sau vụ đảo chính bất thành tuần trước, nhưng tạm thời vẫn còn an vị.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn kênh truyền hình France 24 được phát hôm thứ Bảy 23/07/2016, khi được hỏi liệu sẽ cách chức giám đốc tình báo hay không, ông Erdogan tuyên bố : « Người ta không thay ngựa giữa dòng ».

Tuy nhiên tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ không loại trừ khả năng này trong tương lai.
Ông nói : « Nếu chúng tôi phải quyết định như thế, tôi sẽ cùng với thủ tướng cân nhắc hậu quả của việc này ».

Tương lai của ông Fidan, được coi là một trong những nhân vật quyền thế nhất nước, là mục tiêu đồn đãi lâu nay ; kể từ khi tổng thống và thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ cùng nhấn mạnh rằng âm mưu đảo chính đêm 15 rạng sáng 16 tháng Bảy, đã phô bày ra ánh sáng những khiếm khuyết của bộ phận tình báo.

Ông Erdogan công khai chỉ trích việc, sở dĩ ông biết được có một cuộc đảo chính đang âm thầm diễn ra, là nhờ người « anh em bên vợ ».
Còn thủ tướng Binali Yildirm cho biết đã được thông tin « 15 phút » sau khi vụ lật đổ đã được tiến hành, « nhờ các cận vệ và các công dân, những người đồng chí và bạn bè ».

Tối thứ Sáu 22/7, ông Erdogan đã tiếp ông Fidan trong vòng hai tiếng đồng hồ, và nhiều nhà quan sát chờ đợi việc giám đốc tình báo sẽ đệ đơn từ chức.
Nhưng tổng thống khẳng định : « Không có chuyện đó ».

Theo nhật báo Thổ Nhĩ Kỳ Hürriyet, tuy vậy, tổng thống đã kịch liệt quở trách ông Fidan. Ông này trả lời là « sẵn sàng làm những gì mà tổng thống ra lệnh ».

Điều đáng chú ý là nhiều phương tiện truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ cho biết cơ quan tình báo đã nghe ngóng và nhiều tiếng đồng hồ trước đó đã biết được sẽ nổ ra đảo chính, nhưng lại không thông báo cho tổng thống.
Và tình tiết tăng nặng đối với ông Fidan là, ông Erdogan nói rằng sau khi biết tin đảo chính, ông đã cố gắng liên lạc với giám đốc tình báo nhưng chỉ hoài công.

Phó thủ tướng Nurettin Canikli tuần rồi trên kênh truyền hình NTV đã chỉ trích :
« Hãy hình dung một chút : cái tin này được đưa ra trong khi tổng thống không thể nào liên lạc được với giám đốc cơ quan tình báo. Ngay cả khi nhận định tình hình một cách lạc quan nhất, cũng thấy có khiếm khuyết trong công tác này ».

Sinh năm 1968 tại Ankara, trước đây chỉ là một hạ sĩ quan, Hakan Fidan từ khi trở thành giám đốc tình báo năm 2010, đã là trung tâm của tất cả những hồ sơ nhạy cảm, nhất là cuộc xung đột với người Kurdistan và cuộc chiến Syria, và báo cáo trực tiếp cho tổng thống.

Lâu nay ông Fidan vẫn được coi là một trong những nhân vật trung thành nhất với ông Erdogan.
 Năm 2012, tổng thống cũng đã nói về ông Fidan như sau : « Ông ấy là người giữ cửa cho những bí mật của tôi, canh giữ các bí mật Nhà nước ».

Vụ đảo chính hụt có đánh dấu sự thất sủng của giám đốc tình báo ?
 Nhiều yếu tố đáng ngại bổ sung vào những thiếu sót mà ai cũng thấy rõ : bộ tổng tham mưu Thổ Nhĩ Kỳ cho biết được cơ quan tình báo thông tin về cuộc đảo chính vào lúc 16 giờ địa phương.

Nhà bình luận Ahmet Hakan viết trên báo Hürriyet : « Ông Hakan Fidan thân mến, vì sao khi nhận được tin mật về đảo chính, ông lại không thông báo với bất kỳ chính khách nào? »

Theo kênh truyền hình CNN tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, sau khi tình báo thông tin cho bộ tổng tham mưu, ông Fidan đã họp với các tướng lãnh cao cấp vào lúc 17 giờ 30 ngày 15 tháng Bảy.
Tiếp theo, ông đã có các biện pháp khiến phe đảo chính phải tiến hành sớm hơn kế hoạch nhiều tiếng đồng hồ.

Họ dự định khởi đầu vào 3 giờ sáng hôm 16 tháng Bảy, và ba giờ sau đó sẽ tuyên bố lệnh thiết quân luật. Nhưng rốt cuộc, quân đội đã đảo chính ngay trong đêm 15 tháng Bảy.

• < Trang trước
• Trang sau >