Pháp : Cải tổ luật lao động để giải quyết thất nghiệp

Tổng thống Macron tiếp đại diện của giới chủ tại điện Elysée để bàn kế hoạch cải tổ luật lao động.REUTERS/Michel Euler

 Cải tổ luật lao động liệu có là chìa khóa đem lại công việc cho hơn ba triệu rưỡi người thất nghiệp trên đất Pháp ?

Trước mắt, đây là hồ sơ đầu tiên trong nhiệm kỳ của tân tổng thống Macron. Chính phủ muốn cải tổ theo hướng nào ?

 Liệu công luận Pháp có dễ dàng chấp nhận những thay đổi về luật chơi trên thị trường đó hay không ?

Trả lời ban Việt ngữ RFI, chuyên gia Eric Heyer, giám đốc Đài Quan Sát Tình Hình Kinh tế Pháp- OFCE phân tích về kế hoạch cải tổ đang được tổng thống Macron và chính phủ xem là ưu tiên hàng đầu.

Rút kinh nghiệm từ người tiền nhiệm François Hollande đã mất hai năm để thông qua các biện pháp cải tổ luật doanh nghiệp, và thành quả đã đến quá trễ để cho phép ông Hollande ra tranh cử thêm một nhiệm kỳ thứ hai, Emmanuel Macron đã bắt tay vào việc.

Chưa đầy 10 ngày sau khi nhậm chức, tổng thống Macron đích thân tiếp các công đoàn đại diện cho người lao động và lãnh đạo hiệp hội giới chủ nhân Pháp, để "nhanh chóng xúc tiến cải tổ".

Chủ nhân điện Elysée đề ra mục tiêu luật mới phải được áp dụng kể từ mùa thu này.

Chương trình cải tổ guồng máy kinh tế Pháp do ông Macron chủ xướng bao gồm rất nhiều các lĩnh vực từ cải tổ hệ thống bảo hiểm thất nghiệp đến quy chế hưu bổng, từ các khoản đóng góp cho các quỹ an sinh xã hội của giới chủ đến việc giảm thuế doanh nghiệp.

Tuy nhiên hồ sơ khẩn cấp nhất vẫn là đẩy lui thất nghiệp và để đạt mục tiêu này, tân tổng thống Pháp cho rằng, cởi trói cho thị trường lao động là chìa khóa dẫn tới thành công.

Theo logic đó, Emmanuel Macron chủ trương : nới lỏng các quy định về thời gian làm việc, tạo mọi điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp dễ dàng tuyển dụng nhân viên.

Nói một cách ngắn gọn, dự án cải tổ được ông Macron đề xướng bao gồm ba biện pháp chính :

Thứ nhất, trong một giới hạn nào đó, mỗi doanh nghiệp có quyền hạn rộng rãi hơn khi cần thương lượng với nhân viên về các điều kiện lao động, về khối lượng giờ làm việc hay mức lương.
Tuy nhiên, mức lương tối thiểu, hay số giờ làm việc 35 giờ một tuần … vẫn được duy trì.

Biện pháp thứ hai dự luật cải tổ lao động hướng tới là ấn định một mức bồi thường tối đa trong trường hợp chủ và nhân viên kiện nhau trước tòa Prud'hommes khi một người lao động bị sa thải mà không có lý do chính đáng.

Điều khoản thứ ba được chú ý tới trong kế hoạch cải tổ của ông Macron nhằm sáp nhập ba định chế đại diện cho người lao động trong một cơ quan xuống còn có một.
Nhưng liệu rằng kế hoạch cải tổ đó có cho phép nước Pháp đẩy lui thất nghiệp, giải quyết việc làm cho hơn ba triệu rưỡi người đang bị gạt ra ngoài thị trường lao động ?

Chuyên gia Eric Heyer, giám đốc Đài Quan Sát Tình Hình Kinh tế Pháp- OFCE trả lời :

Eric Heyer : " Về câu hỏi liệu kế hoạch cải tổ luật lao động có là biện pháp hiệu quả để giải quyết nạn thất nghiệp hay không, theo tôi câu trả lời không đơn giản.

Nhìn chung, không dễ để khẳng định là nạn thất nghiệp ở Pháp hiện tại do lỗi của luật lao động quá gò bó.
Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này, và hầu hết đều cho thấy không có mối liên hệ rõ ràng nào giữa việc là luật lao động ở Pháp quá khắt khe khiến các công ty ngại tuyển dụng nhân viên.
Bởi vì trên thực tế, nếu một hãng cần tuyển dụng người thì họ vẫn mượn thêm nhân công.

Ngược lại, luật lao động có dễ dãi cho giới chủ đi tới mấy đi chăng nữa, mà nếu không có tăng trưởng, tức là hàng sản xuất ra không có người mua, hay không có ai yêu cầu được cung cấp một dịch vụ nào đó, thì chủ nhân cũng không thể nào tuyển dụng thêm người.
Không có ngõ thoát cho nạn dư thừa lao động.

Tuy nhiên trong chương trình cải tổ, ông Macron quan niệm rằng nếu như luật chơi được quy định rõ ràng, cả về phương diện pháp lý lẫn mức bồi thường thiệt hại, thì các doanh nghiệp sẽ yên tâm hơn khi cần tuyển thêm người.

Đương nhiên là tất cả các đề nghị cải tổ luật lao động sẽ phải đem ra bàn cãi giữa một bên là đại diện của phía chính phủ, bên kia là các công đoàn bảo vệ quyền lợi cho giới chủ, công đoàn bảo vệ người làm công ăn lương.

Thực ra tôi nghĩ là hiện tại, chính phủ cũng chưa quy định các chuẩn mực một cách chặt chẽ.
 Dự luật cải tổ chưa đi sâu vào chi tiết và phía chính phủ sẽ sẵn sàng lắng nghe tất cả ý kiến của các bên.

Một hướng cải tổ thứ hai là Emmanuel Macron muốn thay đổi thứ tự ưu tiên theo hướng, tiếng nói của mỗi doanh nghiệp là quan trọng hơn hết.
Hiện tại Pháp có luật lao động chung, cho tất cả mọi ngành nghề, cho tất cả mọi người.
Luật lao động chung này được xem là mức tối thiểu mà người chủ nào thì cũng phải tuân theo, và người lao động nào thì cũng được hưởng bấy nhiêu quyền lợi, phải làm việc tối thiểu 35 giờ một tuần ...

Ở một cấp thấp hơn, mỗi ngành nghề, chẳng hạn như công nghiệp luyện kim, hay giáo dục lại có những đòi hỏi khác nhau.
Do vậy bên cạnh luật lao động chung, còn có những thỏa thuận riêng cho từng ngành.
 Ở một cấp thứ ba, là thỏa thuận của từng công ty giữa chủ và nhân viên.

Trong thứ tự này, thỏa thuận nội bộ của một doanh nghiệp phải có lợi cho nhân viên hơn là những quy định cơ bản của luật lao động được áp dụng trên toàn quốc.
Theo logic của tổng thống Macron, ưu tiên phải được đặt ở cấp của mỗi doanh nghiệp.
Về điểm này, tôi nghĩ là sẽ không dễ để đạt được đồng thuận với các công đoàn.

Tuy nhiên, chúng ta đang đứng trước nhiều thay đổi : từ bản chất của công việc làm đến môi trường lao động.
 Sửa đổi luật lao động là điều cần thiết.

 Vấn đề còn lại là điều chỉnh bộ luật ấy thế nào để giới làm công ăn lương không quá thiệt thòi, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính cho giới chủ khi họ cần mượn thêm nhân công. Đó là điều tất yếu".

RFI : Vậy luật lao động của Pháp cần được điều chỉnh như thế nào để vừa khuyến khích tuyển dụng nhân viên, vừa tránh được các trường hợp lạm dụng, chẳng hạn như những hợp đồng quá ngắn hạn, đẩy người lao động vào thế bấp bênh ?

Eric Heyer : "Theo tôi, đấy chính là điểm nhậy cảm nhất trong phương pháp của tổng thống Emmanuel Macron.
Tân tổng thống Pháp muốn đạt được ba mục tiêu cùng một lúc : đó là cởi trói cho thị trường lao động khuyến khích các doanh nghiệp dễ dàng tuyển dụng nhân viên ; bảo vệ người lao động và thứ ba là giảm chi tiêu công cộng. Đạt được cả ba mục tiêu này là nhiệm vụ bất khả thi.

Bởi vì nếu muốn bảo vệ giới làm công ăn lương, bắt buộc Nhà nước phải can thiệp và chắc chắn là chính phủ phải tăng ngân sách. Trong khi đó ông Macron lại chủ trương giảm chi".

RFI : Ông đánh giá thế nào về kế hoạch cải tổ luật lao động tổng thống Emmanuel Macron muốn nhanh chóng tiến hành và liệu rằng các biện pháp đó có dễ được các đối tác xã hội – người lao động, giới chủ chấp nhận hay không ?

Eric Heyer : "Tôi nghĩ là cần phân biệt rõ ràng hai vấn đề. Thứ nhất là tính cứng nhắc của thị trường lao động tại Pháp và thứ nhì là nhu cầu đơn giản hóa bộ luật lao động.
Bộ luật này được ban hành từ năm 1910 và từ đó đến nay đã rất nhiều lần được sửa đổi.

Vế thứ hai là điều chúng ta cần phải làm và trên điểm này tổng thống Macron hoàn toàn có lý.
Câu hỏi đặt ra là cái cách chính phủ Pháp thương lượng với các đối tác về bộ luật được sửa đổi đó.

Riêng trên luận điểm cho rằng luật lao động cứng nhắc là một trở ngại trong mục tiêu giảm thất nghiệp, thì như đã nói, chuyện này không đơn giản chút nào.

Tôi cho rằng, thất nghiệp ở Pháp còn cao vì đà tăng trưởng không đủ sức đem lại công việc làm cho tất cả mọi người, không đủ sức để đẩy tỷ lệ thất nghiệp xuống dưới ngưỡng 8 hay 9% chứ không phải do luật lao động của Pháp quá bó buộc.

Năm ngoái, tăng trưởng kinh tế của Pháp mới chỉ đạt hơn 1 %, mà đã chúng ta đã tạo được thêm 200.000 chỗ làm.

Tôi cho rằng đó là bằng chứng cụ thể nhất cho thấy thị trường lao động Pháp đang khởi sắc trở lại.
 Chìa khóa giải quyết thất nghiệp là tăng trưởng, chứ không phải do hợp đồng lao động có mang tính rằng buộc quá hay không".

Ngoài tính hiệu quả, trước mắt để cải tổ luật lao động Pháp, tổng thống Macron cần phải có sự đồng thuận của các công đoàn và sau đó, dự luật còn phải được Quốc Hội và Hội Đồng Bảo Hiến thông qua trước khi có hiệu lực.

Tham vọng để cho một bộ luật mới được ra đời và áp dụng kể từ mùa thu năm nay, gần như chắc chắn là nhiệm vụ bất khả thi.

• < Trang trước
• Trang sau >