Biển Đông giảm nhiệt nhờ Duterte hòa hoãn với Trung Quốc ?

Tổng thống Philippines R.Duterte (phải) bên thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tại thượng đỉnh ASEAN + 3 tại Vientiane ngày 7/09/2016.
REUTERS/Soe Zeya Tun

Nhiều chuyên gia từng cho rằng Bắc Kinh sẽ lợi dụng thời cơ nước Mỹ bị « tê liệt » vì cuộc bầu cử để khuấy động tình hình Biển Đông trong khoảng thời gian từ sau hội nghị thượng đỉnh G20 ở Hàng Châu đầu tháng 9, cho đến tháng 11, là thời điểm diễn ra cuộc bầu cử tại Hoa Kỳ.

 Thế nhưng cho đến nay, không thấy có sự cố đột biến nào xẩy ra, đặc biệt là từ phía Trung Quốc.

Một phân tích trên trang mạng viện nghiên cứu Úc ASPI ngày 10/10/2016, nhận định đó có thể là nhờ vào việc tân tổng thống Philippines đã cho thấy xu hướng « bỏ Mỹ theo Tàu », khiến Bắc Kinh phải tự kềm chế để xem diễn biến ra sao.

Theo nhận xét của chuyên gia Graeme Dobell, nếu thực sự là tân tổng thống Philippines xoay trục qua Trung Quốc thay vì qua Mỹ, Bắc Kinh sẽ có thể bất chiến từ nhiên thành tại Biển Đông, vừa có khả năng có được một thỏa thuận song phương với Philippines về Biển Đông, vừa phá được phần nào chính sách tái cân bằng của Mỹ qua vùng châu Á-Thái Bình Dương.

Chuyên gia này đã nhắc lại những dự báo « bi quan » gần đây, theo đó rất có thể là Mỹ và Trung Quốc sẽ đụng độ nhau trên vấn đề bãi cạn Scarborough, với Trung Quốc muốn chứng tỏ bằng hành động thực tế rằng phán quyết Biển Đông của Tòa Trọng Tài Thường Trực không có giá trị với họ, trong lúc Hoa Kỳ lại phải chứng minh rằng ông Obama không nói suông khi nói với ông Tập Cận Bình rằng Mỹ sẽ không khoanh tay nhìn Trung Quốc bồi đắp bãi Scarborough.

Xu hướng đối đầu Mỹ Trung rất nguy hiểm và có nhiều khả năng xẩy ra, nhưng sự kiện tân lãnh đạo Philippines, tác nhân chính trong vụ kiện Biển Đông, lại thay đổi thái độ, vừa có phát biểu chống Mỹ, vừa sẵn sàng hòa giải với Trung Quốc, đàm phán song phương về Biển Đông với Bắc Kinh mà không cần nhắc đến phán quyết của Tòa Trọng Tài, sẵn sàng nhận trợ giúp của Trung Quốc...

Theo chuyên gia Dobell, có lẽ chính điều đó đã giúp « giảm nhiệt độ » tại Biển Đông vì cho phép cả Mỹ lẫn Trung Quốc tạm dừng đối đầu để xem xét tình hình mới mà phía Philippines đặt ra.

Đối với Trung Quốc, triển vọng mới trong quan hệ với Philippines sẽ cho phép Bắc Kinh gỡ thể diện vì bị thua sát ván trong vụ kiện Biển Đông, đồng thời gây thêm được khó khăn cho Mỹ trong chủ trương xoay trục, mà mục tiêu được cho là nhằm chống lại Trung Quốc.

Trong khi chờ đợi ông Duterte làm rõ hơn chính sách đối ngoại mới của Philippines, Bắc Kinh có dấu hiệu là tiếp tục sách lược hòa hoãn, từng thể hiện với Philippines từ ngày ông Duterte đắc cử tổng thống, và với Việt Nam, một tác nhân quan trọng khác trong hồ sơ Biển Đông.

Giải thích về những yếu tố có thể khiến cho ông Duterte hòa hoãn với Bắc Kinh, chuyên gia Dobell nêu bật nhiều giải thích của ông Mark Williams, cựu đại sứ Úc ở Manila từ 1989 - 1994, theo đó có nguyên nhân chính là Philippines không muốn phải đối đầu quân sự với Trung Quốc, một nguy cơ đặc biệt lớn nếu Philippines bị Mỹ sử dụng như cơ sở quân sự.

Ngoài ra tại Biển Đông, Manila quan tâm đến quyền đánh bắt cá và tiềm năng dầu khí tại khu vực tranh chấp hơn là quyền tự do lưu thông hàng hải quốc tế.

Về phần Trung Quốc, cho đến nay, nước này rất bực tức trước việc không biến được sức mạnh kinh tế thành lợi ích chiến lược rõ ràng trong khu vực Đông Nam Á, nhất là tại Philippines.

Ông Duterte có thể biếu cho Trung Quốc diều mà Bắc Kinh luôn mong muốn : Một thỏa thuận song phương về Biển Đông với một nước tranh chấp quan trọng. Bên cạnh đó, là làm suy yếu được liên minh tại Châu Á của đối thủ số một là Hoa Kỳ.

Có lẽ vì thế mà vào lúc này, Trung Quốc tránh những hành vi quá thô bạo có thể khiến Philippines đổi ý.

• < Trang trước
• Trang sau >