Châu Á, nam châm hút FDI của thế giới

(Ảnh minh họa)


Ổn định chính trị, xã hội và viễn cảnh hội nhập kinh tế khu vực là động cơ đưa dòng chảy tư bản của thế giới về Châu Á.
Gần 30 % vốn đầu tư (FDI/IDE) toàn cầu đổ về Châu Á trong năm 2013.

Trong lúc Châu Âu đang mất khả năng cạnh tranh, Trung Quốc, Hàn Quốc và nhất là Đông Nam Á, trở thành những địa bàn hoạt động lý tưởng. Trên đây là nhận định của Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD/CNUCED).

FDI : Trung Quốc vẫn là nhà vô địch

Tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài trên thế giới trong năm qua đã tăng thêm 9 % so với tài khóa 2012, đạt 1.450 tỷ đô la.

Vào lúc mà cả Liên Hiệp Châu Âu lẫn Bắc Mỹ chỉ giành được 250 tỷ đô la của số vốn đầu tư nói trên, thì phần đổ vào Châu Á là 426 tỷ. Châu lục này chiếm đến gần 30 % tổng số FDI của toàn cầu. Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Hàn Quốc cùng thời kỳ lên đến 12 tỷ đô la -mức cao nhất kể từ năm 2000.

Nhưng đứng đầu đầu danh sách, đương nhiên vẫn là Trung Quốc với 124 tỷ đô la FDI được đổ vào Trung Quốc- không kể Hồng Kông và Đài Loan. Và như vậy, chỉ một mình Trung Quốc chiếm đến 1/3 tổng đầu tư nước ngoài hướng về các nền kinh tế đang trỗi dậy của toàn Châu Á.

Để so sánh với một ông khổng lồ khác của châu lục này là Ấn Độ, cùng thời kỳ, quốc gia đông dân thứ nhì trên hành tinh chỉ thu hút được có 28 tỷ đô la vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, tức chưa bằng một phần tư so với lượng vốn được dồn về Trung Quốc.

Một đặc điểm đáng chú ý khác được báo cáo của UNCTAD nêu bật là không chỉ chiếm vị trí vô địch trong số những quốc gia đón nhận FDI mà Trung Quốc còn là một trong 5 nhà đầu tư lớn của thế giới.

Trong năm 2013 các tập đoàn Trung Quốc đã chi ra tổng cộng 101 tỷ đô la để thực hiện chiến lược « quốc tế hóa ». Tổng đầu tư trực tiếp của Trung Quốc ra « bên ngoài » trong năm qua tăng 15 % so với năm 2012. Một vài dự án gây chú ý như vụ tập đoàn dầu khí CNOOC đã mua lại Nexen của Canada với giá 15 tỷ đô la, hay trong ngành công nghiệp thực phẩm, Shuanghui chung vốn với Smithfield của Mỹ (5 tỷ đô la).

Thực ra, việc Trung Quốc tung tiền ra đầu tư ở hải ngoại, không làm một ai ngạc nhiên, khi biết rằng quốc gia này đã tích lũy được một khoản dự trữ ngoại tệ 3.820 tỷ đô la.

Chiếc gối bằng đô la đó đã đã « dầy hơn » gấp 4 lần so với hồi năm 2006. Nhờ vào khoản dự trữ ngoại tệ trên 3.800 tỷ đô la, Trung Quốc không chỉ là chủ nợ số một của Hoa Kỳ mà còn là một nguồn tài trợ của Châu Âu và nhất là đối với những nước nghèo đang phát triển.

Tại Pháp, chưa bao giờ cụm từ « Chine- Afrique / Trung - Phi » được nhắc đến nhiều như trong ba năm trở lại đây khi nói về sự hiện diện của Trung Quốc tại Châu Phi. Gần đây hơn, nhân chuyến công du Athens, của Thủ tướng Lý Khắc Cường, các tập đoàn Trung Quốc đã ký gần 9 tỷ đô la hợp đồng thương mại với các đối tác Hy Lạp.

Tín hiệu xấu của Trung Quốc không làm quốc tế nản lòng ?

Điều khiến mọi người thắc mắc là tại sao đầu tư của thế giới vẫn ồ ạt đổ về Trung Quốc trong khi nền kinh tế thứ hai của thế giới đang phát đi những tín hiệu xấu. Tháng 3/2014, lần đầu tiên Bắc Kinh cảnh cáo nguy cơ nhiều doanh nghiệp bị phá sản.

Thủ tướng Lý Khắc Cường thừa nhận Trung Quốc « đặc biệt quan tâm đến những rủi ro tài chính và những mối đe dọa do nợ chồng chất ». Tổng nợ của khu vực công và tư Trung Quốc đã lên tới hơn 200 % GDP của nước này.

Nợ khó đòi của các ngân hàng Trung Quốc trong quý 4/2013 đã tăng thêm gần 5 tỷ đô la, đạt ngưỡng cao nhất kể từ tháng 9/2008. Đến thời điểm đó, Trung Quốc trải qua 9 quý liên tiếp chỉ số này gia tăng.

Công ty thẩm định tài chính Mỹ Standard & Poor’s ghi nhận là « chất lượng » tín dụng Trung Quốc giảm đi trong năm 2014 và các doanh nghiệp Trung Quốc đang ngồi trên một núi nợ 13.800 tỷ đô la Mỹ, tức là còn cao hơn cả mức nợ của Hoa Kỳ.

Về tiềm năng tăng trưởng, từ Ngân Hàng Thế Giới đến Quỹ Tiền tệ Quốc tế - IMF, từ báo cáo của của các viện nghiên cứu nước ngoài đến thống kê chính thức của Bắc Kinh, tất cả đều cho rằng, GDP của Trung Quốc trong năm 2014 không vượt quá ngưỡng 7,3 % và đây là mức thấp nhất trong gần một phần tư thế kỷ qua của quốc gia này.

Trước những dự báo và thống kê không tốt đẹp về tình trạng kinh tế của Trung Quốc, thế giới vẫn rót thêm 124 tỷ đô la FDI vào nền kinh tế số 2 trên thế giới trong năm 2013. Vậy phải chăng là viễn cảnh kinh tế Trung Quốc hạ cánh không làm các nhà đầu tư nản lòng ?

Nhật Bản, Hàn Quốc hai số phận khác nhau

So với các nền kinh tế quan trọng khác của Châu Á, Trung Quốc vẫn chiếm một vị trí áp đảo. Nhật Bản, nền kinh tế thứ ba toàn cầu, chỉ xếp hạng 10 trong báo cáo của Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD). Tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Nhật Bản trong năm 2013 đạt 2,8 tỷ đô la, tăng 60 % so với năm 2012.

Các ngành công nghệ mũi nhọn của Nhật Bản vẫn có sức hấp dẫn cao. Nhưng một lần nữa, báo cáo của Liên Hiệp Quốc nhắc lại, dư âm của trận động đất và sóng thần năm 2011 cũng như tình trạng tê liệt của các nhà máy điện hạt nhân Nhật Bản đã khiến các nhà đầu tư xa lánh thị trường với 128 triệu dân này.

Riêng đối với Hàn Quốc, đe dọa hạt nhân Bắc Triều Tiên không phải là một trở ngại trong mắt các nhà đầu tư quốc tế muốn chen chân vào quốc gia Đông Bc Á này. Trong năm 2013 Hàn Quốc thu hút 12 tỷ đô la FDI.

Trong sáu tháng đầu năm 2014,tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Hàn Quốc đã tăng thêm 10 tỷ đô la, tăng đến gần 40 % so với hai quý đầu của năm 2013.
Trung Quốc, Singapore, Đài Loan là những nhà đầu tư Châu Á quan trọng nhất của Hàn Quốc. Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu chiếm một vị trí khiêm tốn hơn. Seoul đề ra mục tiêu thu hút đến 17 tỷ đô la FDI trong tài khóa 2014.

Ổn định chính trị, lợi thế của Đông Nam Á

Tại Đông Nam Á, tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào 10 nước thành viên ASEAN trong năm 2013 theo UNCTAD tăng 7 %. Singapore được coi là địa điểm có sức thu hút FDI cao nhất trong khu vực. 64 tỷ đô la đầu tư vào đảo quốc nhỏ bé này, Singapore hấp dẫn hơn nhiều so với hai nước lân cận là Indonesia (19 tỷ đô la) và Malaysia (22 tỷ).

Nhìn sang Thái Lan, bất ổn chính trị trong sáu tháng cuối năm là nguyên nhân khiến tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào quốc gia Đông Nam Á này chỉ đạt 13 tỷ đô la, thấp hơn so với mong đợi của Bangkok.

Trái hẳn với bế tắc chính trị tại Thái Lan, Miến Điện đang chuyển mình từ năm 2011. Trong năm qua, theo bảng xếp hạng của Liên Hiệp Quốc, quê hương của bà Aung San Suu Kyi thực sự thành công mỹ mãn với kỷ lục 2,6 tỷ đô la FDI đầu tư.

Riêng đối với ba nước Đông Dương cũ là Việt Nam, Lào, Cam Bốt thì theo đánh giá của tổ chức UNCTAD, đầu tư ngoại quốc vào các nước này gần như không có gì thay đổi so với tài khóa 2012.

Việt Nam và tham vọng thu hút FDI

Báo cáo mới nhất của Liên Hiệp Quốc ghi nhận, FDI vào Việt Nam trong năm 2013 tương đương với 8,5 tỷ đô la, tăng đôi chút so với thành tích của năm 2012 (8,4 tỷ đô la). Trong cả hai tài khóa 2012 và 2013 Việt Nam đứng hạng 9 trong số 10 quốc gia Châu Á đang phát triển được giới đầu tư quan tâm nhất.

Ngành công nghiệp nặng, bất động sản và du lịch của Việt Nam là những lĩnh vực đón nhận nhiều vốn nước ngoài hơn hết. Chỉ riêng khu vực địa ốc, báo cáo mới nhất từ Cục đầu tư nước ngoài cho thấy, thành phố Hồ Chí Minh hút đến 56 % tổng FDI vào địa ốc trên toàn quốc.

Chính quyền Việt Nam không che dấu tham vọng đưa quốc gia này thành « điểm đến » số 3 của FDI, tại Châu Á - sau Trung Quốc và Ấn Độ. Nhưng theo thẩm định của Standard & Poor's, để đạt mục tiêu đó, Việt Nam cần nâng cao khả năng cạnh tranh, cải tổ hệ thống pháp lý.

Sau cùng, sự yếu kém của hệ thống ngân hàng Việt Nam, trong mắt nhiều nhà đầu tư nước ngoài, là một trở ngại để biến quốc gia này thành một địa điểm thực sự hấp dẫn.

Theo thống kê trong nước, cho đến cuối năm 2013 trên toàn quốc có hơn 9.000 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đang hoạt động. Trên 3 triệu nhân công Việt Nam làm việc cho các hãng có vốn nước ngoài.

Giải thích về lý do khiến Châu Á nói chung trở thành nơi có sức hấp dẫn hơn cả trong mắt các nhà đầu tư, kinh tế trưởng của UNCTAD ông Masataka Fujita nêu ra những yêu tố như sau :

Tiến trình hội nhập kinh tế của khu vực đã góp phần đẩy mạnh FDI vào Đông Nam Á cũng như vào Trung Quốc và Hồng Kông. Bên cạnh đó, các chương trình đầu tư vào hạ tầng cơ sở và phát triển công nghiệp trong khu vực là động cơ khiến vốn đầu tư nước ngoài ồ ạt đổ vào các quốc gia chậm phát triển nhất trong khối ASEAN, như là trường hợp đối với Lào, Cam Bốt hay Miến Điện trong năm vừa qua.

Lợi thế sau cùng của Châu Á là 10 thành viên Hiệp hội các nước Đông Nam Á cùng 6 đối tác thương mại (Úc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, New Zealand) đã ký kết hiệp định tự do mậu dịch với ASEAN, đang tiếp tục đàm phán để tới Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).

Các bên kỳ vọng kết thúc đàm phán về hiệp định RCEP vào cuối năm 2015 để hướng tới một thị trường với hơn 3 tỷ người, có tổng GDP lên tới khoảng 17 ngàn tỷ đô la và chiếm tới 40 % tổng thương mại toàn cầu.

Ổn định về chinh trị, xã hội cũng như tiềm năng hội nhập kinh tế và triển vọng tham gia khu vực tự do mậu dịch là những động cơ đưa chân các nhà đầu tư quốc tế về Châu Á.

Câu hỏi còn lại là liệu rằng các quốc gia kém phát triển nhất ở khu vực này có tận dụng đúng mức các khoản FDI đó làm đòn bẩy kinh tế hay không. Chắc chắn một điều, không một quốc gia đang trỗi dậy nào, muốn làm nản lòng các nhà đầu tư quốc tế.

• < Trang trước
• Trang sau >