Dự án thương mại tự do Thượng Hải đe dọa vị thế Hồng Kông

Khu tài chính ở Thượng Hải, Ảnh chụp ngày 02/09/ 2013.
REUTERS/Aly Song

Ngày 23/08/2013, Bắc Kinh chính thức phê chuẩn việc thành lập tại Thượng Hải một « khu thương mại tự do », có tham vọng khiến thành phố này trở nên trung tâm thương mại, tài chính và hàng hải lớn nhất của Trung Quốc.

Theo các chuyên gia, dự án này khiến thủ phủ kinh tế Trung Quốc trở thành đối thủ trực tiếp của khu kinh tế mở Hồng Kông.

Kinh tế gia trưởng của ngân hàng Trung Quốc ANZ Liu Ligang nhận định, « trong hai hay ba năm nữa, nếu Hồng Kông không nỗ lực, đặc khu này sẽ đánh mất khả năng cạnh tranh trước vùng thương mại Thượng Hải ».

Dự án khu vực thương mại tự do Thượng Hải rộng gần 29 km² này bao gồm bốn khu tự do sẵn có (khu thương mại tự do Ngoại Cao Kiều, khu cơ sở hậu cần Ngoại Cao Kiều), sân bay quốc tế Phố Đông (Pudong) và cảng nước sâu Dương Sơn (Yangshan). Dự án dự kiến sẽ khởi sự trong tháng này.

Theo hãng thông tấn AFP, một phác thảo dự án cho thấy khu thương mại tự do Thượng Hải bao gồm 19 lĩnh vực khác nhau, từ tự do hóa thương mại đến các đầu tư và dịch vụ tài chính.

Về mặt tài chính, dự án xây dựng vùng kinh tế mở Thượng Hải « ủng hộ » việc thành lập các ngân hàng ngoại quốc và các ngân hàng liên doanh với vốn đầu tư trong nước, cũng như các định chế tài chính tư nhân, với mục tiêu quốc tế hóa đồng yuan, hiện đang có ảnh hưởng ngày càng mạnh trong thương mại quốc tế.

Từ trước đến nay, do lo ngại đầu cơ tài chính, Bắc Kinh kiểm soát rất chặt các luồng tiền tệ. Cụ thể là, các nhà đầu tư gặp phải đủ mọi cản trở khi đưa tiền vào và rút tiền ra khỏi Trung Quốc.

Bắc Kinh khẳng định mục tiêu làm cho nhân dân tệ trở thành đồng tiền được hoàn toàn tự do chuyển đổi, với một hệ thống tỷ giá hối đoái được thả nổi hoàn toàn, thay vì bị khống chế bởi Ngân hàng Trung ương với tỷ giá được xác định hàng ngày như hiện nay.

Đây là lần đầu tiên Bắc Kinh cho phép chuyển đổi tự do đồng yuan trong nước. Thượng Hải, nhờ vậy, sẽ có khả năng trở thành khu vực đứng đầu trong việc hoán đổi đồng nhân dân tệ, thay cho vị trí của Hồng Kông hiện nay.

Theo tổ chức luật sư Pháp AXTEN, chuyên về luật thương mại, có cơ sở tại Thượng Hải, dự án Khu thương mại tự do Thượng Hải đưa ra hai biện pháp chưa từng có để khuyến khích đầu tư nước ngoài.

 Thứ nhất là, ngoại trừ một số lĩnh vực, các doanh nghiệp có vốn nước ngoài hoạt động tại vùng này được hưởng các ưu đãi tương tự với các doanh nghiệp Trung Quốc và thứ hai là, Nhà nước bảo đảm đồng nhân tệ được chuyển đổi tự do.

Về cuộc đối đầu giữa Hồng Kông và Khu thương mại tự do Thượng Hải tương lai, lãnh đạo Ngân hàng Hồng Kông khẳng định : Hồng Kông có một lợi thế không thể phủ nhận được với nền dân chủ và Nhà nước pháp quyền, giúp cho đặc khu này tránh được các hỗn loạn chính trị và xã hội, bảo đảm được sự ổn định kể từ khi Hồng Kông được trả lại cho Trung Quốc vào năm 1997.

Trong một cuộc trả lời báo giới, lãnh đạo ngân hàng trung ương Hồng Kông, Norman Chan, kêu gọi Hồng Kông không được « ngủ quên trong vòng hào quang », mà cần phải « hiện đại hóa trung tâm giao dịch tài chính » của mình, « sẵn sàng chuẩn bị để kháng cự lại các cú sốc trong tương lai, bất kể trong lĩnh vực nào ».

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, mới nhậm chức từ tháng 3/2013, coi dự án này là một trong các chính sách quan trọng hàng đầu của chính phủ.

Trong một bài viết trên tờ Financial Times tuần này, Thủ tướng Trung Quốc khẳng định « sẽ khai thác các con đường mới để (tiếp tục) mở cửa Trung Quốc ra thế giới bên ngoài, và Khu thương mại tự do Thượng Hải là một thử nghiệm mang tính hoa tiêu ».

Một số nhà nghiên cứu Trung Quốc nhận định là chủ trương Khu thương mại tự do Thượng Hải có thể sánh với chính sách lập các đặc khu kinh tế mà Bắc Kinh lập ra trong những năm 1980.

 Khu thương mại tự do Thượng Hải mang lại hy vọng cải thiện tình trạng ảm đạm của cuộc cải cách kinh tế tại Trung Quốc hiện nay.

Theo một số chuyên gia kinh tế Trung Quốc, các cải cách hoa tiêu tiến hành thành công tại khu vực này có thể áp dụng tại nhiều thành phố khác và thậm chí trên cả nước.

Trung Quốc trở thành nền kinh tế thứ hai thế giới và dẫn đầu về tăng trưởng, sau khi tiến hành mở cửa kinh tế trong vòng ba thập niên vừa qua.

 Theo nhiều nhà phân tích, trong thập niên gần đây, các cải cách bị giảm tốc dưới thời nguyên Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, bất chấp kêu gọi của các đối tác thương mại.

 Khu thương mại tự do Thượng Hải có thể được Bắc Kinh sử dụng như một bước đệm trên con đường đi tới một hiệp ước về đầu tư với Hoa Kỳ và thậm chí một quan hệ đối tác với TPP - Hiệp ước Thương mại xuyên Thái Bình Dương.

Thoạt tiên Bắc Kinh chống đối TPP, vì coi đây là một sản phẩm của Mỹ. Nhưng mới đây Trung Quốc đã thay đổi thái độ. Thủ tướng Trung Quốc khẳng định tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới tại Đại Liên là Bắc Kinh có « thái độ rộng mở » trong vấn đề này.

• < Trang trước
• Trang sau >