Bolton ra đi, bế tắc Mỹ-Iran sẽ được khai thông ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump (P) và cố vấn an ninh quốc gia John Bolton (T) trong một cuộc họp tại Nhà Trắng, Washington, ngày 07/02/2019.
REUTERS/Leah Millis/File Photo

Với việc nhân vật diều hâu như cố vấn an ninh quốc gia John Bolton ra khỏi Nhà Trắng, một câu hỏi đang được đặt ra : kể từ nay, tổng thống Mỹ Donald Trump có sẽ rảnh tay để thi hành một chính sách hòa hoãn hơn với Iran giúp khai thông bế tắc hiện nay hay không.

Căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Iran đã không ngừng gia tăng kể từ khi tổng thống Trump đơn phương rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định hạt nhân 2015 nhằm ngăn cản Teheran chế tạo vũ khí nguyên tử.

Tuy Washington sau đó đã tái lập các biện pháp trừng phạt Iran, tổng thống Trump lúc thì tỏ ra rất cứng rắn, khi thì tỏ ý muốn đối thoại với Teheran.

Về phần John Bolton, ngay cả trước khi vào Nhà Trắng, ông đã công khai kêu gọi Mỹ mở các cuộc oanh tạc có tính chất ngăn ngừa vào những nơi được cho là cơ sở hạt nhân của Iran.
Ông cũng đã chính thức ủng hộ phe đối lập Iran lưu vong, Tổ chức Mudjahidin Nhân dân, vẫn hoạt động nhằm lật đổ chế độ ở Teheran.

Đến tháng 9/2018, sau khi đã trở thành cố vấn an ninh quốc gia, ông Bolton đã biện minh cho việc duy trì lực lượng đặc nhiệm của Mỹ ở Syria để ngăn chận các tham vọng khu vực của Iran.

Nhưng ba tháng sau đó, tổng thống Trump đã làm ngược lại ý kiến của Bolton, thông báo rút quân ngay lập tức khỏi Syria, tuy sau đó đã giảm bớt phần nào tầm mức của cuộc triệt thoái.

Tổng thống Trump cũng bất đồng hoàn toàn với ông Bolton về chủ trương thay đổi chế độ ở Teheran.
Chủ nhân Nhà Trắng thường xuyên nêu lên khả năng « mặc cả » với ban lãnh đạo hiện nay của Iran. Ông có vẻ tán đồng với đề nghị của Pháp cấp cho Teheran một khoản tín dụng.

 Theo lời bộ trưởng Tài Chính Steven Mnuchin trong cuộc họp báo hôm qua, tổng thống Trump vẫn sẵn sàng cho một cuộc gặp « không điều kiện tiên quyết » với tổng thống Iran Hassan Rohani.

Để buộc Teheran chấp nhận đàm phán, Hoa Kỳ tiếp tục duy trì « áp lực tối đa », qua việc thông báo những trừng phạt mới nhắm vào các tổ chức Iran và các đồng minh của Iran bị xếp là « khủng bố ».
Nhưng đối với Teheran, việc ông Bolton bị cách chức là một bằng chứng cho thấy chiến lược « áp lực tối đa » đó đã thất bại, như nhận định của ông Hesameddin Ashena, cố vấn của tổng thống Rohani trên mạng Twitter.

Hôm nay, một lần nữa Teheran đã bác bỏ khả năng gặp gỡ giữa tổng thống hai nước, nếu Washington không chịu bãi bỏ các biện pháp trừng phạt đang bóp nghẹt nền kinh tế Iran.
Như vậy, hiện giờ tình hình vẫn bế tắc, nhất là Teheran hôm thứ Bảy vừa qua thông báo đã cho khởi động các máy ly tâm để gia tăng dự trữ chất uranium được làm giàu, bất chấp những lời kêu gọi của các nước châu Âu, yêu cầu Iran đừng giảm hơn nữa các cam kết về hạt nhân.

Sự ra đi của cố vấn an ninh quốc gia Bolton có thể không ảnh hưởng gì đến chính sách của tổng thống Trump đối với Iran, vì ông có thói quen hỏi ý kiến những người có quan điểm đối nghịch nhau, để rồi cuối cùng tự quyết định theo trực giác của ông.

Mà « trực giác » của Trump thì quả là khó đoán. Cho nên, trong bài xã luận hôm nay, nhật báo Mỹ The Wall Street Journal đã cảnh báo là với việc ông Bolton rời khỏi Nhà Trắng, kể từ nay không còn ai có đủ khả năng ngăn tổng thống Trump hành động theo những « trực giác » của ông.
Tờ báo này thậm chí còn khẳng định : « Thế giới đã trở nên nguy hiểm hơn ».

Người ta chỉ hy vọng là, do không còn nhân vật diều hâu nào đứng sau lưng, có thể là tổng thống Trump sẽ linh động hơn trong đối sách với Iran, có một cử chỉ nào đó để hé mở cánh cửa đối thoại với Teheran.

• < Trang trước
• Trang sau >