Nhìn lại năm 2012

Nếu cho rằng 2012 là năm có nhiều biến chuyển quan trọng thì điều ấy không sai mà cũng chưa hẳn là đúng vì mỗi năm đều như vậy.

Tùy theo sự quan tâm và đánh giá về một số vấn đề, tóm lược thời sự một năm sẽ có nhiều điểm dị đồng. Hy vọng rằng dưới đây là lược kê một số những chuyện có thể xem là đáng chú ý nhất.

    Bầu cử Hoa Kỳ 2012 - Sự kiện lớn nhất

Gia đình Tổng Thống Obama trong đêm bầu cử 7 Tháng Mười Một. (Hình: JEWEL SAMAD/AFP/Getty Images)

Cuộc bầu cử tốn tiền nhất trong lịch sử, ước lượng trên $5 tỷ, kết quả Tổng Thống Barack Obama tái đắc cử nhiệm kỳ thứ nhì.

Tại Quốc Hội liên bang, tình thế vẫn tương tự như trước với đảng Cộng Hòa nắm đa số Hạ Viện và đảng Dân Chủ đa số Thượng Viện, nhưng Dân Chủ có được một vài lợi thế hơn so với năm 2010.

Người ta có lúc đã cho rằng Thống Ðốc Mitt Romney sẽ là người thắng cuộc, trong tình thế thất lợi cho tổng thống đương nhiệm với nền kinh tế còn nhiều kém cỏi và mức thất nghiệp cao cùng nhiều vấn đề khó khăn khác. Nhưng cuối cùng Obama đã thắng Romney với 332/206 phiếu cử tri đoàn và 51%/47.3% phiếu cử tri toàn quốc.

Tỷ lệ cử tri trẻ (18 đến 29) đi bầu cao hơn cử tri lớn tuổi là một yếu tố quyết định ở những tiểu bang ngang ngửa.

Cử tri gốc Latino ghi danh đi bầu nhiều nhất từ trước đến nay khiến khối cử tri gốc dân thiểu số càng ngày càng chiếm vai trò quan trọng trong bầu cử Hoa Kỳ. Dư luận quốc tế theo dõi sát cuộc bầu cử không kém tại Hoa Kỳ và hầu hết tán thưởng kết quả vì chính quyền Obama được tin tưởng là ôn hòa và ổn định trong chính sách đối ngoại.

    Tai họa từ thiên nhiên và từ con người

Sandy qua đi, tổn thất ở lại. (Hình: Spencer Platt/Getty Images)

Bão Sandy ở miền duyên hải Ðông Hoa Kỳ cuối Tháng Mười là thiên tai nặng nề nhất từ sau Katrina năm 2005, với 128 người thiệt mạng, tổn thất vật chất ước lượng $71 tỷ.

Nhưng thảm kịch ở trường Sandy Hook tiểu bang Connecticut làm 27 người thiệt mạng trong đó có 20 học sinh nhỏ tuổi gây xúc động mạnh và khiến vấn đề dùng súng nổi lên thành đề tài tranh luận gay gắt. Ðây là vụ bạo hành bằng súng bi thảm hơn hết trong số ít nhất là 8 trường hợp trầm trọng khác năm 2012, bao gồm từ các vụ xảy ra ở đại học Oikos, Oakland, đến ngôi đền của dân Sikh ở Oak Creek, Wisconsin, và bắn bừa bãi vào khán giả trong rạp chiếu bóng ở Aurora, Colorado.

Vụ George Zimmerman, một nhân viên bảo vệ khu xóm ở Florida bắn chết thiếu niên da đen Trayvon Martin trong một hoàn cảnh nhiều nghi vấn cũng gây nhiều dư luận phản ứng.

    Tương lai kinh tế còn bấp bênh

Kinh tế là vấn đề quan tâm lo lắng của dân chúng Hoa Kỳ cũng như toàn thế giới. Với sự hồi phục đều đặn nhưng chậm chạp, tỷ lệ thất nghiệp hiện nay hãy còn cao, ở mức 7.7%. Hồi đầu năm, giá xăng tăng vọt có lúc lên trên $4/gallon và đến cuối năm đã hạ xuống song vẫn còn là đắt.

Một tình trạng bấp bênh khác do ‘Fiscal Cliff’ hay ‘Bờ vực Ngân sách’. Xuất phát từ tranh chấp chính trị giữa đảng Cộng Hòa ở Quốc Hội và Dân Chủ nắm giữ Hành pháp, chiến lược thiếu hợp lý nhằm giảm thâm hụt ngân sách có thể đưa đến hậu quả tai hại cho nền kinh tế.

Nếu hai phía không đạt được một thỏa hiệp trước hạn kỳ chót là ngày 31 Tháng Mười Hai thì qua năm mới tất cả dân chúng sẽ chịu tăng thuế đồng thời với việc hàng trăm chương trình của chính quyền - từ quốc phòng đến xã hội, Medicare - bị cắt giảm chi tiêu và kinh tế sẽ trở lại tình trạng suy thoái nếu chưa phải là tới khủng hoảng.

Thành tựu khoa học

“Cánh tay” của Curiosity, lần đầu tiên vận hành ngày 20 Tháng Tám, 2012. (Hình: NASA/JPL-Caltech via Getty Images)

Sự kiện khoa học đứng đầu trong năm NASA thành công trong việc đưa phòng thí nghiệm đặt trên xe lăn Curiosity hạ an toàn xuống mặt Hỏa Tinh ngày 6 Tháng Tám.

Trong sứ mạng thám hiểm Hành Tinh mà theo dự trù trong vòng 20 năm nữa con người sẽ đặt bước chân tới, Curiosity vẫn đang tiếp tục hoạt động hoàn hảo, chụp hình chuyển về Trái Ðất và phân tích các mẫu đất đá.

Felix Baumgartner, thể tháo gia mạo hiểm người Áo, lập kỷ lục thế giới bằng cuộc nhảy từ một khinh khí cầu ở cao độ 23 dặm rơi tự do đạt đến vận tốc siêu thanh 834 dặm/giờ trước khi mở dù và hạ an toàn trên sa mạc Arizona ngày 14 Tháng Mười.

Trong thành công về mặt kinh doanh phải kể tới Disneyland ở Anaheim, California. Thành lập từ 1955, sau nhiều cải tổ và phát triển Disneyland vẫn còn là một điểm thu hút nhiều du khách nhất, với hơn 14 triệu người đến thăm năm 2012.

    Apple vẫn còn dẫn đầu

Năm vừa qua, công ty Apple vẫn dẫn đầu trong ngành kỹ thuật điện tử tuy không có sáng chế nào hoàn toàn mới mà chỉ là những sản phẩm cải tiến. Nhưng nhiều hãng khác như Samsung, Microsoft cũng đưa ra không ít các sản phẩm mới và người ta tin rằng Apple khó duy trì được vị trí ưu việt một thời gian lâu dài trong tình thế cạnh tranh quyết liệt giữa các công ty.

Apple và Samsung cũng vướng mắc vào hơn 50 vụ tranh tụng pháp lý về bản quyền ở 10 quốc gia.

Riêng về điện thoại, Samsung đã vượt Nokia về số máy bán ra trên thị trường trong đó điện thoại thông minh (smartphone) dần dần chiếm lãnh vai trò ưu việt.

Mạng xã hội Facebook tiếp tục phát triển, đã phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO) để vào Thị trường Chứng khoán, tuy nhiên không thành công như mong muốn và sau một giai đoạn khó khăn trục trặc, đến nay đã tạm ổn định nhưng chưa được coi là vững vàng.

    Chuyện tai tiếng

Tướng David Patraeur, những ngày còn làm giám đốc CIA. (Hình: Spencer Platt/Getty Images)

 Ðây không phải là hiện tượng mới lạ, nhưng năm 2012 các tổ chức và nhân vật tên tuổi vướng mắc vào những chuyện này hình như đã lên đến con số cao nhất.

Có thể kể ra: Tướng David Petraeus của CIA, tay đua xe đạp Lance Armstrong, ngân hàng Goldman Sachs, Ðại Học Harvard, Học Viện Không Quân, và cơ chế tôn giáo...

Những hành vi gian dối có thể nặng về mặt đạo lý hơn là pháp lý, tuy nhiên hầu hết đều liên quan đến tiền bạc. Nhà kinh tài Allen Stanford ở Houston bị kết án 110 năm tù không được ân xá vì lừa gạt 7 tỷ theo mánh lới được gọi là “Ponzi scheme”.

Peter Madoff, em của nhà đầu tư Bernie Madoff lãnh án 10 năm tù sau khi thú nhận đã âm mưu gian lận sổ sách cho công ty đầu tư của người anh.

Gần cuối năm đại ngân hàng HSBC thương lượng để chịu nộp phạt $1.9 tỷ về hành động rửa tiền. Ngân hàng Thụy Sĩ cũng thỏa thuận nộp phạt $1.2 tỷ vì một số nhân viên gian lận về lãi suất.

    Những người khuất bóng

Ðầu tiên trong năm phải nói tới Whitney Houston, nữ ca sĩ siêu sao, chết bất ngờ ngày 11 Tháng Hai, ở tuổi 48. Cái chết đột ngột khiến cho tên Whitney Houston có số người truy cập dò tìm trên mạng Internet cao nhất cho đến lúc đó.

Tới cuối năm thì kỷ lục này mới bị phá bởi ca sĩ Nam Hàn Psy với vũ điệu “Gangnam style”.

Nhưng tên tuổi lừng danh nhất một thời đã vĩnh viễn khuất bóng trong năm qua phải kể là Neil Armstrong, người đầu tiên đặt bước chân lên Mặt Trăng ngày 20 Tháng Bảy 1969 với câu nói ghi vào lịch sử: “Bước nhỏ của một con người nhưng là một bước lớn của nhân loại”. Ông qua đời ở tuổi 82.

Tướng Norman Schwarzkopf, cựu tư lệnh Chiến Tranh Vùng Vịnh lần thứ nhất năm 1991, từ trần ngày 27 Tháng Mười Hai, thọ 78 tuổi.

Vị tổng tư lệnh thời của ông, cựu Tổng Thống George H.W. Bush (bố) lâm bệnh nặng và đang được điều trị trong khu săn sóc đặc biệt của một bệnh viện ở Houston.

Cuộc chiến Afghanistan đã đi tới giai đoạn kết thúc nhưng trong năm vừa qua hãy còn 307 quân nhân Hoa Kỳ hy sinh ở chiến trường.

Trông về Âu Châu

Kinh tế Anh Quốc khá hơn nhờ Olympics. (Hình: Oli Scarff/Getty Images)

 Hai sự kiện thể thao tầm cỡ quốc tế diễn ra ở Âu Châu. Thế Vận Hội London tập trung một số phái đoàn đại biểu quốc gia đông đảo nhất từ trước đến nay và thành công hơn sự mong đợi, không do khoa trương tốn kém mà bằng tổ chức hoàn hảo cùng tinh thần thân hữu.

Trước đó, ở giải bóng đá Euro 2012, Tây Ban Nha đoạt vô địch và trở thành quốc gia đầu tiên chiếm liên tiếp ba giải lớn: Euro 2008 - World Cup 2010 - Euro 2012.

Nhưng khủng hoảng nợ của nhiều nước Âu Châu từ Hy Lạp đến Tây Ban Nha, Ý đã đưa đến nhiều xáo động xã hội, ảnh hưởng tới nền kinh tế tài chánh không riêng chỉ Âu Châu mà còn Hoa Kỳ và toàn cầu,

Tổng Thống Nga Vladimir Putin trở lại nhiệm kỳ thứ ba đã dấy lên một phong trào chống đối trong nước và dư luận phê phán của thế giới. Tuy vậy, ông tỏ ra đã ổn định được tình hình và nắm vững quyền lực, đồng thời có ý hướng tái tạo cho Nga vai trò quốc tế đã mất từ khi chế độ Cộng Sản sụp đổ.

    Trung Ðông - khu vực bất ổn

Trung Ðông tiếp tục là nơi thiếu hòa bình. Chương trình phát triển nguyên tử ở Iran thường xuyên là mục tiêu đối phó của quốc tế.

Tiến trình hòa bình Israel-Palestine bế tắc với thái độ cứng rắn từ cả hai phía, một lần nữa chiến sự diễn ra trên dải đất Gaza do phe Hồi Giáo Hamas nắm quyền.

Sau cách mạng năm 2011, Ai Cập đã tổ chức được cuộc bầu cử và thành lập chính quyền dân sự nhưng đi vào khủng hoảng chính trị do không xây dựng được sự hợp tác giữa đảng Hồi Giáo cầm quyền và những phe phái đối lập.

Cũng sau cách mạng lật đổ chế độ độc tài, Libya chưa tái lập được an ninh do tác động của al-Qaeda và nhiều phe phái võ trang khác. Vụ tấn công vào lãnh sự quán Hoa Kỳ ở Benghazi thể hiện tình hình bất ổn ở quốc gia Bắc Phi này.

Loạn quân và các nhóm võ trang khủng bố xuất hiện tại nhiều quốc gia Phi Châu từ Congo đến Mali, Cộng Hòa Trung Phi khiến quân đội Liên Hiệp Quốc phải can thiệp và Hoa Kỳ đã quyết định đưa một số đơn vị lực lượng đặc biệt đến lục địa này.

2012: Năm của Châu Á - Thái Bình Dương

Lãnh đạo mới của Trung Quốc: Tập Cận Bình. (Hình: Wang Zhao-Pool/Getty Images)

Nếu năm 2011 là năm của Trung Ðông-Bắc Phi với làn sóng cách mạng “Mùa Xuân Á Rập” thì năm 2012, khu vực Châu Á-Thái Bình Dương được xem là trọng tâm của các vấn đề quốc tế.

Hai yếu tố chính đưa đến điều này là sự phát triển vượt bậc của Trung Quốc và chiến lược hướng về Châu Á của Hoa Kỳ.

Tại Trung Quốc, quá trình chuyển giao quyền lực trong đảng Cộng Sản 10 năm một lần đã đưa Tập Cận Bình lên vị trí lãnh đạo.

Trước đó vụ tai tiếng Bạc Lai Hy, bí thư thành ủy Trùng Khánh bị bãi chức và thanh trừng đã chiếm sự chú ý của dư luận quốc tế trong nửa đầu năm 2012. Trung Quốc tiếp tục phát triển quân sự, đặc biệt là không quân và hải quân, bay thử máy bay chiến đấu tàng hình tự chế tạo và đưa vào hoạt động chiếc hàng không mẫu hạm đầu tiên.

Tình hình khu vực có nhiều căng thẳng do tranh chấp biển đảo giữa Trung Quốc với Nhật Bản và các nước Ðông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam và Philippines, với nhiều hành động gây hấn từ phía Trung Quốc.

Khối các quốc gia Ðông Nam Á ASEAN ngày càng khẳng định vai trò trung tâm và vị thế không thể thiếu trong phát triển chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội của khu vực. Việt Nam trông cậy ASEAN như là một điểm dựa chính trong trong sự đối phó với Trung Quốc. Ðồng thời cũng gia tăng phát triển quan hệ với ASEAN và có thể dần dần có vai trò đối trọng với Trung Quốc ở khu vực này.

Myanmar nổi sáng với sự khởi đầu thành công lộ trình cải cách dân chủ toàn diện trên cả ba trụ cột chính trị, kinh tế, xã hội.

Tại Việt Nam sự kiện đặc biệt đáng ghi nhận hơn hết là đập thủy điện Sơn La, với công suất 2,400 MW, là công trình thủy điện lớn nhất Ðông Nam Á, đã được khánh thành ngày 23 Tháng Mười Hai sau 7 năm xây dựng.

• < Trang trước
• Trang sau >