Quân đội Venezuela : Chỗ dựa cho Maduro

Bộ trưởng Quốc Phòng Venezuela, Vladimir Padrino Lopez trong cuộc họp báo tại Caracas ngày 24/01/2019.
REUTERS/Manaure Quintero

Mặc cho những náo động dữ dội, ông Nicolas Maduro vẫn luôn là người đứng đầu Venezuela, nhờ sự ủng hộ của một đồng minh hết sức quan trọng : quân đội.

Hôm 24/01/2019, các tướng lãnh đã tái khẳng định sự trung thành với Maduro, sau khi chủ tịch Quốc Hội Juan Guaido tự xưng là tổng thống lâm thời.

Tổng tư lệnh quân đội khẳng định Nicolas Maduro là « tổng thống hợp pháp » của Venezuela, cho rằng việc lãnh tụ đối lập Juan Guaido tuyên bố nhận chức vụ tổng thống là một « vụ đảo chính ».

Bộ trưởng Quốc Phòng, tướng Vladimir Padrino, bao quanh là những tướng lãnh cao cấp tố cáo trong cuộc họp báo :
 « Họ tìm cách thành lập một chính phủ thứ hai trên thực tế ».

Hôm thứ Tư 23/1, chủ tịch Quốc Hội 35 tuổi Juan Guaido đã tự uyên bố là « tổng thống đương nhiệm » của Venezuela trước hàng chục ngàn người ủng hộ phe đối lập.
Ngay lập tức ông nhận được sự ủng hộ của Hoa Kỳ và khoảng 12 nước châu Mỹ la-tinh.

Nhà chính trị học Luis Salamanca, được AFP trích dẫn, phân tích : « Khi dấn lên một bước, cần phải biết rằng mình có thể được những ai ủng hộ, đặc biệt là giới quân sự ».

Thủ lãnh đối lập đã đề nghị khoan hồng cho những quân nhân từ bỏ hàng ngũ của nhà lãnh tụ phe xã hội 56 tuổi.
Ông Guaido cũng khẳng định là do ủng hộ tổng thống Venezuela mà ông gọi là « kẻ tiếm quyền », bản thân tổng tư lệnh quân đội cũng bất hợp pháp.

Giới quân sự : Quyền hành lớn, mặc sức làm giàu

Nicolas Maduro, mà hôm 10/01 đã bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai vốn bị đối lập và phần lớn cộng đồng quốc tế phản đối vì cho là gian lận bầu cử, trong những năm gần đây không ngừng tưởng thưởng lòng trung thành của các tướng lãnh bằng cách cho họ quyền hành chính trị và kinh tế ngày càng lớn.

Dưới thời cố tổng thống Hugo Chavez (1999-2013), vốn là cựu quân nhân, giới quân sự chiếm 25% trong bộ máy chính quyền.
Đến thời ông Maduro, tỉ lệ này lên đến 43% vào năm 2017, sau đó lại xuống còn 26% - theo tổ chức phi chính phủ Control Ciudadano.

Trong số 32 bộ trưởng của Venezuela, có đến 9 người là tướng tá. Họ nắm những bộ chính yếu như Quốc Phòng, Nội Vụ, Nông Nghiệp và Thực Phẩm.
Các tướng lãnh cũng giám sát tập đoàn dầu khí quốc gia PDVSA, nơi mang lại đến 96% thu nhập cho đất nước, và kiểm soát bộ máy tình báo.

Bà Rocio San Miguel, chủ tịch Control Ciudadano nhận định, việc giới quân sự hiện diện ít hơn trong chính phủ là do « các bộ không còn là nơi béo bở để làm giàu như trước đây.
 Các tướng lãnh chuyển sang nhập khẩu và bán những mặt hàng được trợ giá ».

Một kênh truyền hình, một ngân hàng, một nhà máy lắp ráp xe hơi, một công ty xây dựng hoặc khai thác quặng mỏ, dầu khí : có những lãnh vực giúp cho giới quân nhân tăng cường ảnh hưởng, mà theo các nhà phân tích, không ngừng tăng lên cùng với việc uy tín của ông Maduro đi xuống.

Tổng thống cánh tả coi quân đội là « cột sống » của đất nước mà trước đây là một trong những quốc gia giàu có nhất châu Mỹ la-tinh, nhưng nay chìm sâu trong khủng hoảng.
Venezuela với 31 triệu dân, có 365.000 quân nhân và 1,6 triệu quân dự bị.

Quốc Hội, định chế duy nhất trong tay phe đối lập - và do đó các quyết định mặc nhiên bị Tòa án Tối cao thân Maduro bác bỏ - trên thực tế đã bị thay thế bằng một Quốc Hội lập hiến với 100% thành viên về phe với chính quyền.

Theo ông Luis Salamanca, « Maduro dựa vào giới quân sự, còn các tướng lãnh thì lợi dụng ông Maduro để thủ lợi về kinh tế, và tránh nguy cơ bị truy tố trong trường hợp chế độ sụp đổ ».

Tướng tá còn ủng hộ Maduro được bao lâu ?

Mặc cho các nỗ lực nhằm chứng tỏ sự đoàn kết trong quân đội, bộ trưởng Quốc Phòng nhìn nhận rằng « quỷ sứ đang rảo quanh các doanh trại ».
Hôm thứ Hai 21/1, có 27 quân nhân đã nổi dậy chống chế độ, kêu gọi người dân xuống đường, nhưng sau đó họ đã bị bắt.

Đáng chú ý là trong số 25 người bị tống giam và cáo buộc tổ chức tấn công tổng thống hôm 04/08/2018, có hai vị tướng.
Khoảng 180 quân nhân khác bị cho là âm mưu chống chính quyền cũng đã bị bắt giam trong năm 2018, theo Rocio San Miguel.

Hồi tháng 9/2018, tờ New York Times viết rằng các viên chức Mỹ đã gặp gỡ các quân nhân Venezuela nổi dậy để nêu ra việc lật đổ Nicolas Maduro.
 Sau đó tổng thống Donald Trump tuyên bố chế độ Venezuela « có thể nhanh chóng bị quân đội lật đổ, nếu giới quân sự quyết định làm điều đó ».

Trong một đất nước khan hiếm thực phẩm, thuốc men trầm trọng, trong năm 2018 đã có trên 4.300 người lính rời bỏ Vệ binh quốc gia, theo một tài liệu của cơ quan này, được Control Ciudadano trích dẫn.
Tổ chức phi chính phủ ước lượng từ năm 2015 đến nay đã có khoảng 10.000 quân nhân xin ra khỏi quân đội.

Đối với nhà phân tích Luis Salamanca, các tướng lãnh cao cấp đang lâm vào thế lưỡng nan.
 Hoặc tiếp tục theo Maduro với nguy cơ bị mắc nạn cùng với ông ta, hoặc tự cứu mình bằng cách tự trình diện trước tư pháp các nước khác, như Hoa Kỳ chẳng hạn.

Washington vốn đã nhắm vào một số tướng lãnh, qua các biện pháp như cấm nhập cảnh vào Mỹ, đóng băng tài khoản ; đe dọa sẽ tăng cường trừng phạt.

• < Trang trước
• Trang sau >