..Khoảng 80% dân Mỹ vẫn coi ông Trump như màn trình diễn văn nghệ giúp vui...
Tiên đoán về biến chuyển chính trị ở Mỹ này cũng không khác gì tiên đoán thời tiết tuần tới bằng cách nhìn vào thời tiết... năm ngoái cùng tuần này. Đại cương thì có thể biết được đang mùa mưa hay mùa hè, nhưng tuyệt đối không thể biết chắc chắn chiều mai sẽ có mưa hay không, mưa nhỏ hay bão táp,...
Nhìn vào cuộc tranh cử tổng thống hiện nay của Mỹ, ta đã chứng kiến và sẽ còn chứng kiến nhiều biến chuyển hoàn toàn bất ngờ. Trong cả hai phiá, Dân Chủ cũng như Cộng Hoà.
Cho đến nay, đã có 16 vị bên Cộng Hoà (CH) và 5 vị bên Dân Chủ (DC).
Năm 2012, đảng DC dĩ nhiên xếp hàng sau lưng TT Obama nên chẳng ai ra tranh cử. Bên CH thấy TT Obama có nhiều kẽ hở, nhất là sau vụ khai trương Obamacare bị u đầu nặng, trong khi kinh tế vẫn lao đao, tỷ lệ thất nghiệp vẫn trên ngọn cây, thế là đâu bẩy tám ông bà nhẩy vào chạy đua.
Bỏ qua những ứng viên vớ vẩn, thì năm 2012, ta cũng đã thấy 7-8 ứng viên CH tương đối đáng lưu ý. Để rồi ta thấy cảnh các ngôi sao CH bất thần hiện ra rồi mau chóng biến mất, giống như các đóm lửa nhẩy phụt ra của một bó rơm đang cháy. Cứ vài tuần thì lại có một nhân vật nổi lên dẫn đầu các tỷ lệ thăm dò dư luận, hay được nhiều phiếu nhất trong một cuộc bầu nội bộ trong đảng. Để rồi bất ngờ biến mất, để một nhân vật khác lại bất ngờ nhẩy ra. Những cái tên mới lạ xuất hiện, thiên hạ chưa kịp nhớ đã biến mất liền.
Lần tranh cử năm nay còn vui hơn, phải nói là vui hơn vì đông đảo hơn nhiều.
Theo giấy tờ chính thức của ủy ban tranh cử Mỹ, CH cho đến nay đã có tổng cộng 438 người ghi danh ra tranh cử. Quý độc giả không đọc sai đâu, hơn 400 người. Dĩ nhiên tuyệt đại đa số sẽ bị loại vì không hội đủ điều kiện, nhưng cũng sẽ còn ít ra là hơn 100, nhưng người có mặt tiểu bang này, người tiểu bang khác. Đây là chuyện bình thường, năm nào cũng vậy và cả hai đảng đều vậy. Ngay cả bầu tổng thống cũng rất nhiều ứng viên. Năm 2012, có tổng cộng gần 30 ứng viên tổng thống trên toàn quốc.
Không kể các ứng viên bá láp, các ứng viên chính đều có thăm dò dư luận kỹ càng. Nhiều người nghĩ mình có hy vọng, nhưng nhiều người khác biết rõ mình vô vọng, nhưng vẫn ra tranh cử. Chẳng phải là cái bệnh của mấy ông CH không mà bên DC cũng vậy thôi. Ngoài bà Hillary coi như nằm nhà bế cháu ngoại hay có dính vào một chục vụ xì-căng-đan khác cũng vẫn được bầu, thì cái gần nửa tá ứng viên DC tình nguyện hy sinh phục vụ đất nước thật ra chỉ là những chậu kiểng trưng bày chung quanh bà Hillary thôi.
Có nhiều lý do tại sao nhiều người ghi danh chạy đua như vậy. Chẳng hạn như háo danh, muốn thiên hạ biết tên tuổi mình nhiều hơn; hay hy vọng được để ý và chọn làm phó tổng thống, hay muốn đưa tên ra để mai này có điều kiện thuận tiện tranh cử vài chức vụ khác như thống đốc, nghị sĩ, dân biểu, hay muốn có dịp đưa chương trình hay ý kiến của mình ra cho thiên hạ biết, hay ngồi buồn không có gì làm, chạy đua cho vui.
Từ đây cho tới ngày đại hội đảng để chọn một người, ta sẽ có dịp chứng kiến chế độ dân chủ kiểu Mỹ vận hành như thế nào, loại trừ mấy ứng viên ruồi bu như thế nào, và cuối cùng thì ai sẽ được chọn. Ngày đại hội đảng đó còn xa lắm, hơn một năm nữa, nghĩa là ta sẽ có cả năm ngồi xem cuộc tỉ thí.
Trước tiên, mọi người sẽ có dịp thưởng thức màn các đồng chí cùng đảng đánh nhau túi bụi, không có nương tay gì hết, trong cuộc tuyển lựa nội bộ, gọi là bầu sơ bộ. Bây giờ thì còn khá lịch sự với nhau, nhưng rồi tình trạng sẽ ngày một căng thẳng, tiến dần đến móc giò lại, rồi sỉ vả nhau thậm tệ luôn. Nhất là qua đầu năm tới khi các cuộc bầu sơ bộ bắt đầu. Đảng đối nghịch sẽ có dịp vỗ tay cổ võ, nhưng không cần biết, ta vẫn phải đánh đồng chí trước. Không thắng được đồng chí thì làm sao có cơ hội đánh nhau với đối lập?
Năm 2008, ông Obama và bà Hillary đánh nhau tận tình cho tới sát ngày đại hội đảng, qua sự can gián của không biết bao nhiêu trưởng lão trong đảng, mới chịu ngừng tay. Sau khi ông Obama cuối cùng được chỉ định, thì phe CH đã lấy hàng loạt những tấn công của bà Hillary ra hâm nóng lại để đánh ông tiếp tục.
Năm 2012, cả đám 7-8 ông bà đồng chí xúm lại đánh hội đồng thống đốc Romney, khiến ông này cuối cùng ôm đầu máu, chống nạng ra chạy đua cùng TT Obama, trong khi ông này độc diễn bên DC. Bẩy tám ông bà mà đã vậy bây giờ con số nhân đôi, bảo đảm trận chiến sẽ gió tanh mưa máu gấp đôi.
Trận chiến bên CH năm nay sẽ còn găng hơn năm 2012 nhiều. Năm đó, dù sao thì CH cũng phải đương đầu với đương kim tổng thống, rất khó nuốt. Năm nay có nhiều hy vọng hơn. Trước hết vì gia tài TT Obama để lại có quá nhiều tỳ vết để khai thác, trong khi bà Hillary thì lại mang đầy hành trang cực kỳ nặng, mà nếu vì bất cứ lý do nào, bà rớt đài hay rút lui, thì DC chẳng còn lại ai hết. Đã vậy, thăm dò nội bộ đảng CH cho thấy chẳng có ai là thống trị cả đám, mà đều ngang ngửa nhau trong vòng xác xuất thống kê thăm dò thôi. Nói cách khác, ai cũng thấy mình... có hy vọng.
Viết đến đây, ngay cả kẻ viết này cũng thấy ngứa ngáy, muốn ra tranh cử, chỉ tiếc là không sanh đẻ tại Mỹ thôi.
Dù sao, cũng phải nói ngay là một phần lớn tác dụng của lá phiếu của cử tri tùy thuộc vào việc họ sinh sống và ghi danh đi bầu ở tiểu bang nào.
Đại để thì nếu quý vị sống ở Cali, mà là đảng viên CH thì có thể gọi là ghi danh đi bầu cho vui nhà vui cửa, chứ ứng viên CH của quý vị tuyệt đối chẳng có mảy may hy vọng nào thắng được tại Cali. Ngược lại, nếu quý vị là đảng viên DC sống tại Texas thì cũng không khác gì, đi bầu cho qua ngày, hay nói trịnh trọng hơn, đi bầu để làm bổn phận công dân thôi, chứ ứng viên DC của quý vị không có cách nào thắng tại đây được.
Nhưng trái lại, nếu quý vị sống ở những tiểu bang xôi đâu như Florida, Ohio, Virginia, Colorado, … thì lá phiếu của quý vị cực kỳ quan trọng. Bằng chứng là ông Bush đã vào Nhà Trắng khi thắng tại Florida với khoảng 500 phiếu. Mở ngoặc: xin quý vị nào ghét ông Bush đừng nhắc lại chuyện bầu bán “gian lận” năm 2000 nữa, chuyện này quá xưa rồi! Cục kẹo cao su này đã hết nước ngọt từ lâu lắm rồi!
Nhưng đó là chuyện của mùa thu năm tới. Bây giờ ta còn đang xem tuồng chuẩn bị bầu sơ bộ trong nội bộ hai chính đảng. Vậy mà cũng đã thấy hấp dẫn rồi.
Bên DC, bà Hillary đang ngủ bị đánh thức dậy vì đụng phải cụ già Bernie Sanders, từ trong viện dưỡng lão của Thượng Viện ra tranh cử mà lại được ủng hộ hơi quá nồng nhiệt của cánh tả cực đoan bên DC. Thăm dò tại những tiểu bang có bầu sơ bộ đầu tiên như Iowa và New Hampshire cho thấy ông này chỉ còn thua bà có chưa tới một chục điểm. Theo đà này thì nửa năm nữa, khi cuộc bầu bán thực sự bắt đầu thì bà Hillary có hy vọng... trở về làm ngoại trưởng là cùng.
Thiên hạ trố mắt nhìn cho kỹ hiện tượng Sanders. Nhưng chưa kịp nhìn rõ và giải thích thì lại gặp phải... hiện tượng Trump bên CH, hấp dẫn hơn nhiều.
Donald Trump
Đây là trường hợp ứng viên tỷ phú Donald Trump. Đây là một tỷ phú sanh gần kho đạn Biên Hoà, nổ hơn đại bác 250 ly. Không phải lần đầu tiên ra tranh cử tổng thống. Ông đã từng hù dọa sẽ ra tranh cử tổng thống ít nhất là ba lần, hăm he ra tranh cử thống đốc Nữu Ước cũng hai ba lần, nhưng thực tế chưa ra tranh cử lần nào. Năm nay, cho đến nay ra “tranh cử” sơ bộ bên CH, nhưng chưa biết thực sự sẽ ghi tên cho các cuộc bầu sơ bộ hay không.
“Tranh cử” đối với ông tỷ phú này thực ra chỉ là cách bỏ tiền túi ra mua danh tiếng cá nhân để làm kinh doanh. Kinh doanh của ông này gồm cả trăm công ty đủ ngành nghề, trong đó đáng kể là điạ ốc, mua bán và cho thuê các đại cao ốc vĩ đại tại Nữu Ước, mua bán phiếu khoán trên thị trường Dow Jones, quản lý đại khách sạn và sòng bài, tham gia sản xuất chương trình TV The Apprentice, tổ chức các cuộc thi hoa hậu, đấu đô vật, đánh quyền Anh,... Rất nhiều thứ. Cũng là cách ông đưa mặt mũi, tên tuổi ra để đi... kiếm vợ. Chính thức thì đã có tới ba bà vợ rồi, không chính thức thì chắc cũng phải có vài trăm bà, bà nào bà nấy đều là đại ca sĩ, đại tài tử, đại người mẫu, toàn là những người trong mộng của cả triệu ông đại gia.
Ông Trump năm nay 69 tuổi, nhưng chưa có vẻ “cổ lai hy” gì hết, vẫn rất hào hoa phong nhã, và càng ngày càng ồn ào, ăn to nói lớn.
Ông có huynh hướng bảo thủ, nhưng lại thuộc hạng tài phiệt rất thân cận với hai ông bà Clinton, đã từng ủng hộ tiền cho Quỹ Clinton Foundation, và bù lại hai ông bà Clinton cũng đã tham dự vài cái đám cưới của ông Trump.
Trong khi ông Trump có vẻ thân thiện với hai vợ chồng Clinton, thì ông lại là người chống đối TT Obama cực kỳ mạnh mẽ.
Ngay từ đầu, ông là người luôn luôn đặt câu hỏi về nơi sanh và tôn giáo của TT Obama. Sau mấy năm bị ông Trump tấn công, cuối cùng thì TT Obama cũng phải công bố khai sanh ra, nhưng cũng chẳng thay đổi được gì vì giấy khai sanh đó đã mau mắn bị ông Trump bác bỏ là... giả. Với tư cách tổng thống, dĩ nhiên ông Obama có thể ra lệnh cho bất cứ nhà thương nào hay cơ quan nào, làm bất cứ giấy tờ nào ông muốn, không phải là giả nữa, mà là thật, với tất cả con dấu hay chữ ký nào ông muốn.
Quan trọng hơn, tất cả các chính sách lớn nhỏ của TT Obama đều bị ông Trump đả kích kịch liệt, từ Obamacare cho đến cuộc chiến chống khủng bố, chuyện mắc nợ như chúa chổm, phân phát trợ cấp tứ phiá, hăm he đòi tăng thuế nhà giàu,... Nhưng chủ điểm chính của những tấn công mạnh nhất của ông là vấn đề di dân lậu. Ông công khai tố cáo đây là nhóm người đã du nhập băng đảng, cướp bóc và các đám chuyên hãm hiếp phụ nữ vào Mỹ. Ông chủ trương phải trục xuất hết, và xây tường ngăn di dân lậu, và phải có một chính sách đối ngoại mạnh tay hơn với Mexico và các nước trung-nam Mỹ để không cho họ đẩy những dân tứ chiến giang hồ này vào Mỹ.
Chẳng phải chỉ nhắm vào TT Obama và khối cấp tiến mà ông cũng thẵng tay đánh các đồng chí CH ra trò. Ông cho họ chỉ là đám chết nhát, không dám nói thật, nói thẳng, không dám đụng vào căn gốc để giải quyết những vấn đề lớn của đất nước như nạn di dân, nạn kỳ thị da màu,
Năm nay, ông quyết định ra tranh cử tổng thống, và cho đến nay, có vẻ nghiêm chỉnh hơn mấy lần trước rất nhiều. Cũng hơi lạ, nhưng điều lạ hơn nữa, là bất thần ông đã nổi lên như ngôi sao sáng nhất trong dẫy ngân hà CH.
Ngay từ đầu ai cũng nhìn ông như là anh hề, hay nói lịch sự hơn, như là ca sĩ phụ, giúp vui khán giả trong khi chờ đợi ca sĩ chính ra trước sân khấu. Cái anh vớ vẩn này chẳng ai nghĩ có thể là tổng thống được. Chẳng thể nào thắng được trong nội bộ CH, mà rồi có thắng trong CH thì cũng chẳng phải là đối thủ của bà Hillary. Chẳng ai coi ra gì.
Cho tới gần đây, khi các thăm dò dư luận cho thấy ông tỷ phú vớ vẩn này bất ngờ lại là ông ứng viên được hậu thuẫn nhiều nhất trong cái rừng CH. Thăm dò của báo Washington Post mới nhất, trung tuần tháng Bẩy, cho thấy ông Trump được hậu thuẫn tới 24%, trong khi TD Scott Walker của tiểu bang Wisconsin được 13%, cựu TĐ Jeb Bush của Florida được 12%, và tất cả các ứng viên còn lại xấp xỉ khoảng 5%.
“Hiện tượng” Trump đang làm cho giới chuyên gia chính trị Mỹ gãi đầu gãi tai, tìm hiểu chuyện gì đang xẩy ra? Làm sao một anh “chính khách” tài tử, tiếu lâm, chưa bao giờ làm chính trị, ăn nói vung vít, lại có thể được hậu thuẫn mạnh như vậy, và leo cao nhanh như vậy.
Theo những nghiên cứu của họ, thì ông Trump đã thành công vượt qua mọi lý luận của thiên hạ nhờ vào vài yếu tố chính như sau:
- Ông đã ăn nói vung vít, thật mạnh bạo, tạo ra một thứ không khí chính trị mới, trong đó ông là chính khách dám nói lên vài sự thật chứ không tối ngày núp sau cái bình phong “phải đạo chính trị”. Ông Trump này thật sự bất chấp chuyện phải đạo chính trị, có sao chửi vậy, anh không vừa lòng kệ anh. Mà tôi cũng chẳng tha ai hết, không vừa ý tôi là tôi đánh, cho dù anh là đồng chí cũng kệ anh.
- Lý do thành công quan trọng hơn, là ông Trump đã khai thác đúng cái ấm ức của khối bảo thủ phải nhẫn nhục chịu đựng hơn 6 năm chế độ cấp tiến cực đoan của TT Obama, phải chấp nhận Obamacare mà không thu hồi hay sửa đổi gì được. Và “kinh hãi” hơn nữa đã phải nhìn cảnh TT Obama mở cửa cho hàng trăm ngàn di dân lậu vào Mỹ trong khi cấm không cho trục xuất hàng triệu người khác, đang làm “ô nhiễm” đất Mỹ.
Lá phiếu cho ông Trump là lá phiếu chống đối, lá phiếu của bất mãn, tức giận, bực mình. Nghe thì thấy không nghiêm chỉnh, nhưng thực tế, hậu thuẫn mạnh của ông Trump đã khiến tất cả các ứng viên CH tính toán lại chiến lược tranh cử. Họ có thể gạt ông Trump qua một bên, nhưng không thể gạt bỏ 25% cử tri CH đang nổi giận chống TT Obama mà cũng bất mãn về cái yếu đuối của các ông bà ứng viên CH.
Bất chấp sự trổi dậy bất ngờ, các chuyên gia cho rằng cho đến nay ông Trump đã khai thác được hoàn toàn khối cử tri bảo thủ cực đoan, tức là ông đã leo lên tới mức tột đỉnh. Nhóm này sẽ trung thành tuyệt đối với ông, nhưng ông Trump sẽ khó có thể tăng khối hậu thuẫn lên trên mức 20%-25% hiện nay, do đó, khó có hy vọng đắc cử đại diện đảng CH ra tranh cử tổng thống chống bà Hillary. Khoảng 80% dân Mỹ vẫn coi ông này như màn trình diễn văn nghệ giúp vui.
Dù vậy, không ai có thể coi thường ông. Ông có tiền muốn làm gì thì làm. Có thể noi gương tỷ phú Ross Perot năm xưa, ra ứng cử với tư cách độc lập, lấy một mớ phiếu bảo thủ khiến TT Bush cha rớt đài và TĐ Clinton ngáp được Tòa Bạch Ốc. Có nghiã là ông Trump có thể ra tranh cử với tư cách độc lập, chia phiếu bảo thủ và giúp bà Hillary chắc thắng hơn nữa.
Một thăm dò mới nhất về trường hợp giả tưởng này, với cuộc chạy đua tay ba Hillary-Jeb–Trump thì bà Hillary sẽ đắc thắng với 46%, ông Jeb sẽ thu được 30% và ông Trump được 20%.
Trả lời một câu hỏi của báo chí, ông Trump cho biết ông có thể sẽ ra tranh cử với tư cách độc lập, tùy cách đảng CH và các ứng viên CH khác đối xử với ông như thế nào. Đại khái là ông sẽ cân nhắc các cuộc tập kích của các ứng viên CH khác, nếu bị đánh mạnh một cách không công bằng thì ông sẽ trả đuã ra tranh cử độc lập. Thực tế tất cả tùy thuộc ông này chịu chi tiền tới mức nào để mua tiếng tăm thôi. Không có cách nào ông này có thể trở thành tổng thống, mà chỉ có thể giống như ông tỷ phú Perot, phá đám chơi thôi.
Tất cả các ứng viên DC cũng như CH đều nhìn thấy rõ diễn biến trên. Bà Hillary kín đáo không bình luận, chê bai hay chỉ trích ông Trump gì hết, một cách gián tiếp đang cầu mong ông này phá tan đối lập CH để bảo đảm chiến thắng của bà. Các ứng viên CH, nhất là mấy ông bà bảo thủ nặng, đều nhìn ông Trump như là kình địch chiếm mất cử tri của họ. Những thành phần bảo thủ nặng như cựu TĐ Texas Rick Perry, hay TNS Texas Ted Cruz, TNS Souhth Carolina Lindsey Graham,... đã mạnh miệng đả kích ông Trump, và ông này cũng đáp lễ mạnh mẽ không kém.
Trong bức tranh khá đen tối cho CH này, nhiều người lạc quan hy vọng ông Trump, sau khi gây sóng gió, đả kích TT Obama, chỉ trích các chính sách của đảng DC, một cách mạnh mẽ, kích động được khối cử tri bảo thủ, cuối cùng sẽ thất bại trong nội bộ CH, nhưng sẽ không ra tranh cử độc lập, và như vậy thực tế đã giúp rất nhiều cho ứng viên cuối cùng của CH trong cuộc chạy đua thực sự chống bà Hillary. (26-07-15)
