Sài Gòn Echo - Chim Choi Choi Ai Cập

Chim Choi Choi Ai Cập

Chúa Nhật, 15 tháng Chín năm 2013 22:25

Tác Giả: Nguyễn Thế Bài

06 Choi choi ca sau 1
Tác giả là cư dân North Carolina, chỉ vừa định cư tại Mỹ hai năm sáu tháng. Bài viết về nước Mỹ đầu tiên của ông kể về hoàn cảnh một người đến Mỹ khi tuổi đã 60, thân mang bệnh tật, tự chọn cho mình cách sống theo kiểu một loài chim đầm lầy vùng sông Nile Ai Cập, là “làm vệ sinh răng miệng cho cá sấu”.

Người ta gọi nó là chim choi choi, thuộc phân họ Pluvianinae. Đây là một loài chim chân dài, đuôi ngắn, sống ở vùng đầm lầy, thường thấy ở vùng sông Nile, Ai Cập, nên còn gọi là chim choi choi Ai Cập.

Có ai muốn làm nhân viên vệ sinh răng miệng cho một con cá sấu không nhỉ? Ấy vậy mà đó lại là cách chim choi choi kiếm sống! Nghề của chim choi choi là xỉa răng cho cá sấu sông Nile, quan hệ “đôi bên cùng có lợi” được coi là rất tốt. Sau khi ăn, cá sấu leo lên bờ sông, há miệng nằm thư giãn. Con chim nhỏ lập tức đi vào trong miệng cá sấu và dọn dẹp tất cả những mẩu đầu thừa đuôi thẹo còn sót lại. Ngoài việc chăm sóc vệ sinh răng miệng, chim choi choi còn giữ cho cá sấu không bị lũ côn trùng khó chịu quấy nhiễu. Với thính giác nhạy bén, nó kêu vang báo động cho cá sấu biết nguy hiểm đang đến, để cá sấu kịp thời lăn xuống nước lẩn tránh.

Những mẩu thức ăn thừa, dính kẽ răng cá sấu, chẳng bõ bèn gì không chỉ với cá sấu, mà với hầu hết các động vật khác, lại dư đủ cho chim choi choi. Nó no nê và hài lòng với “thu nhập” từ nghề xỉa răng cho cá sấu.

Vợ chồng tôi sang Mỹ theo diện bảo lãnh do người anh vợ. Ngày đặt bút viết những dòng nầy, cũng là ngày trọn hai năm sáu tháng chúng tôi đặt chân lên đất nước Mỹ. Tôi bị “dị ứng” một thời gian dài: dị ứng với thức ăn Mỹ, dị ứng với lối sống Mỹ, có khi dị ứng với chính bản thân, khi thấy quyết định đi Mỹ “vì tương lai con cháu” dường như là một sai lầm.

Ở tuổi sáu mươi, thân mang tật bệnh, lại đến Mỹ vào thời kỳ suy thoái kinh tế, tôi thấy mình thừa thãi, không việc làm, không có thu nhập cũng chẳng có bảo hiểm gì. Mặc cảm ăn bám, vì thế, ngày càng đè nặng tâm hồn: ăn bám những đồng thuế mà người dân Mỹ làm việc và đóng góp; ăn bám con gái vất vả “cày” bảy ngày mỗi tuần, để chi trả các hoá đơn thanh toán đều đặn gửi đến hàng tháng như bươm bướm và lo cho cha mẹ, nhất là khi ông bố chỉ trong thời gian ngắn nầy, liên tiếp phải đi bệnh viện, nói kiểy VN saqu 1975 là “nhập viện”: hai lần cấp cứu vì nhiễm trùng túi mật và nhiễm trùng máu toàn thân, một lần vào “ICU” suýt mất mạng vì phản ứng thuốc. Lúc nầy, vết mổ bàn chân trái cũng chỉ vừa mới lành.

Thực tế, từ sau 1975, tôi khám phá mình bị dị ứng: đầu tiên là với thuốc kháng sinh streptomycine để chữa viêm phổi nhẹ cho kịp ngày kết hôn vào đầu năm 1979. May là không ỷ vào việc trước đây đã dùng thuốc nầy! Chỉ thử thôi, mà mặt mày đã sưng vù sưng vếu. Thế rồi, những cơn ngứa và mẩn đỏ nổi lên nhiều vùng khác nhau trên cơ thể, khi ăn thịt bò, thịt gà, hải sản hoặc uống rượu bia, dù chỉ là một lượng nhỏ. Ngay nước mắm, các loại mắm ruốc cũng không dung nạp được. Ngoài rau củ, chỉ còn lại vài thứ thịt như heo, vịt dành cho tôi. Thực phẩm ở Mỹ lại gồm những thứ tôi dị ứng. Tôi vẫn phải trung thành với dưa cà mắm muối như hồi còn ở Việt Nam.

Thật may là những loại nầy rất phong phú ở ngay trên đất Mỹ và hai mùa qua, với mảnh vườn nhỏ bé, chúng tôi tự trồng được rất nhiều loại rau củ quả. Một vài loài cá sông thỉnh thoảng chen vào thực đơn. Con gái tôi rất lo cho sức khoẻ của cha mẹ, nhưng biết tình trạng dị ứng của tôi, nên một đàng giục mẹ nấu các món ngon cho bố, một mặt thường xuyên mua đủ loại trái cây với số lượng lớn, rất tốn kém và nói với mẹ nhắc bố ăn nhiều trái cây, bớt tối đa đồ ngọt, vì ngoài thấp khớp biến dạng, tôi còn bị tiểu đường, cao cholesterol và cao huyết áp.

Một phần vì dị ứng, một phần vì thấy ở tuổi nầy, không cần bổ béo tốn kém làm gì, lại chỉ ăn không ngồi rồi, cho nên tôi muốn trung thành với thực đơn bình dân Việt Nam: chút canh (từ rau củ quả trong vườn, thu hoạch và cất tủ đông ăn dần), chút thịt heo ba chỉ (con gái và con rể không đụng tới, vì sợ cholesterol), thỉnh thoảng một quả trứng rán hoặc chút cá khô kho mặn ngọt, dễ đưa cơm (rất hạn chế, vì bệnh tiểu đường). Tôi không ưa trái cây, nhất là cố để cho con gái thấy, mà ngưng hoặc giảm tốn kém không cần thiết.

Chúng tôi muốn là những “con chim choi choi Ai Cập”: những rẻo dư trong thức ăn hằng ngày, thay vì đổ bỏ phung phí, cũng đủ nuôi vợ chồng già chúng tôi. Chúng tôi giữ bí mật nầy, để con gái an tâm mà không phải lo lắng, trong khi tiết kiệm được những khoản chi phí không nhỏ và không đáng có. Ngoài vài áo ấm mua hoặc do người anh vợ tặng, tôi chỉ đem từ Việt Nam sang ba chiếc sơ-mi, một xanh da trời và hai trắng. Nhu cầu không nhiều, ngoài nhà thờ và siêu thị mỗi tuần một lần, (vợ tôi thỉnh thoảng đi shopping với bà thông gia), chúng tôi hầu như chỉ ở nhà, vui thú điền viên, chăm sóc nhà cửa, nấu nướng và giặt giũ cho con cái. Có thứ để bận rộn, cũng giúp cho tuổi già không còn giờ để buồn nhớ vu vơ. Buồn là thứ đáng kỵ nhất cho người cao tuổi.

Khi mới tới đất Mỹ, bạn đồng hương và đồng môn rất đông, ở hàng chục tiểu bang, gọi điện thăm hỏi và chúc mừng. Nhiều người trong thời gian qua đã gửi thiệp mời tham dự đám cưới con cái họ, nhưng rồi cũng phải tìm lý do “chính đáng” để khước từ. Của một đồng, công một lạng. Cha ông thường nói vậy. Tôi thì ngược lại: thời giờ không thiếu, chỉ là ngoài khoản “tiền mừng”, thì chi phí di chuyển không hề nhỏ.

Con gái giục: “khi còn sức khoẻ, Bố Mẹ hãy đi chơi, đi thăm bạn bè, kẻo rồi sau nầy không còn đi được nữa”. Nó còn đề ra chương trình hằng năm, đến mùa lạnh, khuyên chúng tôi về Việt Nam ba bốn tháng. Muốn đi đâu, nó mua vé cho đi. Chúng tôi đã về Việt Nam một chuyến, chẳng đặng đừng, để đón cháu nội đầu tiên chào đời. Hai tháng ở Sàigòn chỉ quẩn quanh bên đứa cháu gái, lo ẳm bế, tả lót, ăn uống, cũng đã chiếm gần hết ngày giờ, hầu như chẳng đi thăm bà con, bạn bè hoặc cảnh quan nầy nọ, vì sẽ phải tốn kém nhiều. Bên kia đại dương, con gái phải “cày” thêm, để bố mẹ chi dùng cho chuyến về thăm. Thật chẳng đành lòng.

Ngày cháu nội đầy tháng, chúng tôi tổ chức ở nhà hàng, mời nội ngoại và bạn bè thân hữu trên một trăm người, để mừng cháu, nhưng cũng để có dịp “chính đáng” gặp họ. Đàng nào cũng tốn kém một lần. Con gái tôi lấy chồng. Cũng chỉ giới hạn hai trăm khách mời, chủ yếu bạn bè và người quen của nó và chàng rể. Tôi chỉ gửi hai chục thiệp cho bạn hữu và đã có ba chục người từ xa xôi nể tình đến tham dự, chung vui. Của và công của họ đều lớn, khiến tôi suy nghĩ và thấy có lỗi. Rất trùng hợp là trước và sau ngày thành hôn của con gái tôi, đồng hương thân thiết có đám cưới: tôi nhắn tin với nhiều người, rằng không muốn gửi thiệp khiến họ khó xử.

Tôi là một người có may mắn theo học các trường “Tây” ở Đà Lạt và có bằng cấp của Pháp. Tôi chỉ muốn nói là mình cũng không đến nỗi lạc hậu. Ngay từ năm 2000, khi nhà nước cộng sản Việt Nam mở rộng Internet, tôi đã sắm máy vi-tính và liên lạc thư điện tử với anh em đồng môn và thân hữu ở trong và ngoài nước và không ngừng tra cứu, học hỏi, cập nhật các thông tin, kiến thức, tin tức về đủ mọi lãnh vực đời sống. Tôi tự xét mình không đến mức tụt hậu. Không ai có thể chê tôi là lỗi thời. Tuy vậy, vẫn không tránh khỏi thấy mình dị ứng với môi trường sống này, với văn hoá Mỹ, với cả văn hoá người (gốc) Việt đang bị văn hoá Mỹ lai tạo.

Nước Mỹ mạnh về rất nhiều mặt, nhưng rất mặc cảm về độ dày” và “độ sâu” văn hoá. Hàng chục ngàn bảo tàng trên toàn nước Mỹ được xây dựng, không tiếc tiền mua về những tác phẩm hội hoạ, điêu khắc, đồ cổ từ mọi quốc gia trên thế giới hoặc từ những công trình khảo cổ. Tất cả những cái đó không làm sao bù đắp được sự hình thành, phát triển với thời gian để có được một nền văn minh nhiều ngàn năm thấm đẫm đất đai, máu thịt con người, tâm hồn dân tộc.

Dù vậy, với sự tiến bộ khoa học mạnh mẽ và tốc độ phát triển công nghệ thông tin chóng mặt, Hoa Kỳ vẫn luôn dẫn đầu về nhiều mặt, trong đó có sự thác loạn, thoái hoá đạo đức và sa đoạ. Cái nê “tự do” được trưng ra một cách vô tội vạ, kể cả tự do làm sứt mẻ hoặc thậm chí làm mất tự do của người khác. Con cái đòi cha mẹ tôn trọng tự do của chúng, nhưng lại không hề tôn trọng tự do của cha mẹ. Như một sự “trả miếng”: ngày trước cha mẹ đặt đâu, con ngồi đó; nay, ở đây, trên đất Mỹ nầy, con cái đặt đâu, cha mẹ ngồi đấy.

Tôi bị dị ứng về cái “văn hoá” không hoặc kém văn hoá” nầy. Phản đối không được, đả kích không xong, đành chọn giải pháp “khôn ngoan” như những người cao niên tiền bối, nhất là với những người không nghề nghiệp, không có thu nhập, chỉ âm thầm làm “con chim Ai Cập” như tôi: co lại và nín lặng, “như con sâu làm tổ trong trái vải cô đơn” (chuyện tình buồn). Người ta nói: Trong rừng, già đi theo trẻ; trong đời, trẻ bước theo già. Người trẻ (gốc) Việt có nhiều cơ hội thăng tiến học hành và nghề nghiệp, không khó hoà nhập xã hội mới, thụ hưởng vật chất tiện nghi thừa thãi, đang cố thoát những cái còn lại của nền văn hoá “cổ truyền” còn dính chặt, đeo bám lớp cha anh. Tôi thấy mình đang mau chóng bị đào thải. Cũng chẳng lạ gì: lớp trẻ sinh ra và lớn lên ở Mỹ, như cây nẩy mầm và phát triển tươi tốt trong môi trường nầy, vốn là “tự nhiên” đối với họ. Lớp trung niên trưởng thành ở Việt Nam, sang đây bằng nhiều con đường, đã phải rất vất vả để mưu sinh và hoà nhập phần nào với môi trường sống mới, nơi vật chất và tiện nghi dư thừa, nhưng không có gì cho không, “no pain, no gain”, những giọt mồ hôi ít hơn và ít mặn hơn những giọt nước mắt, vắt kiệt sức để lo cho gia đình. Họ như cây đã lớn, cành lá đã sum suê, cho nên việc hoà nhập chẳng dễ chút nào.

Với lứa tuổi chúng tôi, như cây già cỗi mà còn bị bứng đi, thì không khô héo ngay đã là chuyện lạ, nói gì chuyện đâm chồi nẩy lộc. Chỉ mong mình được như bonsai, không đòi hỏi nhiều chăm sóc, phân bón. Không còn sinh lợi gì được, ít ra cũng hạn chế tối đa những phí tổn vật chất không thực sự cần thiết và tránh va chạm, làm tổn thương tinh thần cho con cái và cho cả bản thân. Tốt nhất là làm “Chim Ai Cập”.

Không biết vì nguyên nhân gì, ngày 15 tháng 8 vừa qua (2013), bỗng nhiên tôi hết dị ứng: cái “ách”mang nặng mấy chục năm, nay tự dưng biến mất. Tôi rụt rè ăn thử vài món “độc” – tôm, mực, mắm ruốc và chờ nỗi mẩn đỏ kèm ngứa ngáy. Nhưng không có gì xảy ra. Tôi thử một vài loại kháng sinh mà trước đây chỉ cần nếm một chút, cũng gây sưng ngứa. Nay thì hoàn toàn bình yên. Tôi mừng muốn phát khóc và tạ Ơn Trên. Nhưng qua vài ngày hớn hở trong lòng, suy nghĩ lại, tôi thấy thời gian sống thanh đạm vừa qua, đã giúp ích rất lớn cho sức khoẻ: huyết áp không còn tăng; cholesterol hạ; kiểm soát dễ dàng đường huyết.

Cuộc sống kiểu “chim Ai Cập” đã thay đổi ý nghĩa và trở thành một triết lý sống, chứ không còn cảm thấy bị ức chế, khi bị buộc làm “chim Ai Cập” chỉ vì không ăn uống được nhiều thứ do dị ứng.

Con gái và con rể biết tin, ép tôi ăn uống đủ thứ để có chất bổ, từ thịt cá đến trái cây, sữa và các chế phẩm từ sữa, nhưng nay tôi đã vững vàng và thanh thản trong triết lý vàách sống của mình: Chim choi choi Ai Cập.