Cái giá Nga phải trả khi bán vũ khí cho Trung Quốc

Chiến đấu cơ J-15 trên tàu sân bay Liêu Ninh tham gia tập trận tại một khu vực ở Biển Đông. Ảnh chụp ngày 02/01/2017. REUTERS/Stringer

Trong những ngày cuối năm 2019, trong một phản ứng bất bình công khai hiếm hoi về quan hệ với Trung Quốc, một quan chức Nga thuộc tập đoàn quốc phòng Rostec đã lên tiếng tố cáo Bắc Kinh sao chép bất hợp pháp hàng loạt những loại vũ khí cùng thiết bị quân sự khác.

 Đây không phải là lần đầu tiên mà Trung Quốc bị Nga cáo buộc về tội đánh cắp công nghệ, tuy nhiên, theo các nhà phân tích, các phản ứng nói trên đã không ngăn cản được đà tăng của các thương vụ bán vũ khí Nga cho Trung Quốc.

Theo tạp chí Nhật Bản Nikkei Asian Review ngày 20/12/2019, trong một tuyên bố gay gắt khác thường hôm 14/12, Yevgeny Livadny, giám đốc phụ trách vấn đề sở hữu trí tuệ thuộc tập đoàn quốc phòng Nga Rostec đã xác định rằng trong vòng gần 20 năm gần đây, việc nước ngoài sao chép trái phép trang thiết bị của Nga là một vấn đề nghiêm trọng.

Trung Quốc bị tố cáo đích danh là kẻ ăn cắp công nghệ vũ khí Nga

Và quan chức Nga này không ngần ngại tố cáo đích danh Trung Quốc : “Đã có 500 trường hợp như vậy trong 17 năm qua.
Chỉ riêng Trung Quốc đã sao chép các loại động cơ máy bay, phi cơ Sukhoi, máy bay phản lực dùng trên tàu sân bay, hệ thống phòng không, tên lửa phòng không vác vai và các hệ thống phòng không tầm trung tương tự như hệ thống Pantsir”.

Cáo buộc của Rostec về hành vi sao chép của Trung Quốc được đưa ra vào thời điểm việc buôn bán vũ khí giữa hai nước đang phát triển mạnh.
Theo Viện Nghiên Cứu Hòa Bình Quốc Tế Stockholm SIPRI, từ năm 2014 đến 2018, Nga là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Trung Quốc, bảo đảm đến 70% lượng vũ khí nhập khẩu của Bắc Kinh.

Ngay cả vũ khí tối tân nhất của Nga cũng được bán cho Trung Quốc, từ hệ thống phòng không S-400 cho đến chiến đấu cơ Su-35.
Cho dù Matxcơva từng lên án Bắc Kinh ăn cắp công nghệ, lượng xuất khẩu vũ khí của Nga sang Trung Quốc vẫn không có dấu hiệu tuột giảm.
Theo giới chuyên gia, những lợi ích địa chính trị và kinh tế đã buộc Nga phải giảm nhẹ tầm mức nghiêm trọng của các hành vi đánh cắp công nghệ mà Trung Quốc tiến hành.

Các biện pháp ngăn chặn của Nga đều vô hiệu

Theo tờ báo Nhật Bản, Trung Quốc từ lâu đã sao chép trái phép nhiều loại vũ khí của Nga, và Matxcơva đã áp dụng một số biện pháp để ngăn chặn việc này nhưng không mấy hiệu nghiệm.

Trong những năm 1990 chẳng hạn, Trung Quốc đã mua các loại vũ khí tiên tiến vào thời ấy của Nga là chiến đấu cơ Su-27 và hệ thống tên lửa S-300.
Ngay sau đó, Bắc Kinh đã nghiên cứu các loại vũ khí này và dùng đó làm mẫu để phát triển loại máy bay chiến đấu J-11 và tên lửa đất đối không HQ-9 của Trung Quốc.
Một ví dụ khác: Tiêm kích J-15 dùng cho hàng không mẫu hạm bị cho là bản sao trái phép của Su-33 Nga.

Hành vi sao chép trắng trợn đó đã buộc Nga phải tìm cách hạn chế việc sao chép công nghệ.
Một trong các biện pháp là đòi Trung Quốc phải mua vũ khí với số lượng lớn thay vì chỉ mua một vài mẫu vì việc mua mẫu là dấu hiệu của âm mưu sao chép.

Nga cũng đã đưa vào hợp đồng vũ khí các điều khoản cam kết chống trộm cắp thiết kế, thậm chí còn cố gắng lấy tiền bản quyền từ các bản sao vũ khí Nga của Trung Quốc.
Tuy nhiên, những biện pháp này không thực sự hiệu quả, như lời thừa nhận của ông Vadim Kozyulin, đặc trách vấn đề an ninh châu Á tại trung tâm nghiên cứu quốc tế PIR Center ở Nga.

Chính vì quan ngại trước các hành vi đánh cắp công nghệ của Trung Quốc và vào giữa thập niên 2000, Nga đã bắt đầu bớt bán vũ khí cho Trung Quốc.
 Vào năm 2005 chẳng hạn, Trung Quốc chiếm 60% doanh số vũ khí xuất khẩu của Nga. Qua năm 2012 con số này đã giảm xuống còn 8,7%.
Thế nhưng, sau khi nổ ra khủng hoảng với phương Tây vào năm 2014 về vụ sát nhập vùng Crimée, việc buôn bán vũ khí và hợp tác quân sự giữa Matxcơva và Bắc Kinh đã khởi sắc trở lại.

Bị Trung Quốc đánh cắp, nhưng Mátxcơva phải cam chịu

Hiện nay, Matxcơva được cho là đã chấp nhận việc Trung Quốc sao chép công nghệ của Nga là cái giá không thể tránh khỏi khi làm ăn với Bắc Kinh.

Theo ông Vasily Kashin, một chuyên gia nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên Cứu Viễn Đông thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học Nga, thì việc bị đánh cắp công nghệ là một vấn đề chung đối với tất cả các công ty làm ăn với Trung Quốc, nhưng cho đến nay, chưa có một vụ sao chép nào đủ nghiêm trọng để khiến Nga quay lưng lại với một thị trường béo bở như Trung Quốc.

Chuyên gia này còn cho rằng Nga thậm chí còn không cảm thấy bị đe doạ vì Matxcơva vẫn nắm lợi thế công nghệ kể cả khi Trung Quốc “làm nhái” thành công : “Không thể sao chép một số công nghệ trong một khoảng thời gian ngắn, và sao chép công nghệ cũ cũng mất khoảng thời gian ngang với việc phát triển công nghệ mới”.

Do đó, theo ông Kashin : “Chi bằng lấy tiền của Trung Quốc để tiếp tục đầu tư nghiên cứu phát triển và cứ để cho Trung Quốc làm bất cứ điều gì họ muốn” với các công nghệ cũ.
Quan hệ đối tác địa chính trị Nga-Trung đang phát triển, cùng nhắm vào các đối thủ chung là Mỹ và đồng minh cũng làm giảm mối lo ngại của Matxcơva về những rủi ro từ phía Bắc Kinh.

Hiểm họa đối với Nga : Bị mất thị trường vũ khí vào tay Trung Quốc

Tuy nhiên, theo báo Nikkei Asian Review, vẫn còn những vấn đề khác, đặc biệt là việc Trung Quốc đang nổi lên thành nhà xuất khẩu vũ khí lớn, cạnh tranh với Nga nhờ công nghệ vũ khí ăn cắp được và hàng thập kỷ đầu tư mạnh vào quân sự.

Trên vấn đề này, một số nhà phân tích Nga không thấy lo ngại lắm. Ông Andrei Frolov, tổng biên tập báo Arms Exports của Nga giải thích : “Một mặt, Nga lo ngại Trung Quốc sẽ dần dần đẩy Nga ra khỏi thị trường vũ khí truyền thống của mình… Nhưng mặt khác, Trung Quốc có tiền và mong muốn hợp tác, vì vậy đấy có thể là cơ hội để Nga phát triển nhờ có tiền và công nghệ của Trung Quốc”.

Một thách thức khác là làm sao để Trung Quốc vẫn là khách hàng mua vũ khí. Theo ông Vadim Kozyulin, một số tổ hợp công nghiệp quân sự của Trung Quốc đã vượt Nga trong một số lĩnh vực.
"Ngày càng khó có hàng mới để cung cấp cho Trung Quốc. Vì vậy chính sách của Nga lúc này là chuyển từ bán vũ khí sang đồng phát triển”.

Vấn đề là Trung Quốc thích tự sản xuất mọi thứ và chỉ nhập khẩu công nghệ mà thôi.

• < Trang trước
• Trang sau >