Khủng hoảng Ukraina gây thêm khó khăn cho đàm phán về hạt nhân Iran

"Yếu tố" Nga trong hồ sơ hạt nhân Iran (Reuters)


Bị chia rẽ nặng nề do cuộc khủng hoảng Ukraina, phương Tây và Nga tạm gác sang một bên những bất đồng để mở lại đàm phán với Iran về vấn đề chương trình hạt nhân của nước này.

Các cuộc đàm phán đã bắt đầu sáng nay, 18/03/2014, tại Vienna giữa Cộng hoà Hồi giáo Iran với nhóm 5+1 (Đức, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Pháp, Anh và Nga).

Đây là cuộc họp thứ hai giữa hai bên trong vòng một tháng qua cũng nhằm mục đích là chấm dứt một thập niên đối đầu nguy hiểm giữa Iran với phương Tây.

 Chính quyền Teheran khẳng định quyền phát triển hạt nhân dân sự, nhưng các cường quốc nghi ngờ Iran bí mật chế tạo bom nguyên tử.

Vào tháng 11/2013 hai bên đã ký kết một kế hoạch hành động trong sáu tháng.
 Kế hoạch này dự trù Iran tạm ngưng một số hoạt động hạt nhân, đổi lại quốc tế tạm bãi bỏ một phần các biện pháp trừng phạt, mà hiện đang bóp nghẹt nền kinh tế Iran và khiến nước này mất hàng tỷ đôla thu nhập từ dầu hỏa.

Trong các cuộc đàm phán bắt đầu từ hôm nay (18/03/2014), các nhà thương thuyết sẽ cố gắng đạt đến một thỏa thuận vĩnh viễn, xóa bỏ toàn bộ các biện pháp trừng phạt quốc tế, đổi lại những đảm bảo vững chắc của Iran về chương trình hạt nhân.

Nhưng không bên nào dám tiên đoán chắc chắc là đàm phán lần này sẽ thành công, nhất là vào thời điểm đang có khủng hoảng ngoại giao trầm trọng nhất kể từ khi chấm dứt chiến tranh lạnh, giữa một bên là Nga và bên kia là Hoa Kỳ và châu Âu, do vấn đề vùng Crimée tách khỏi Ukraina để sát nhập vào Nga.

Mặc dù bất đồng với Nga trên vấn đề Syria, nhưng cho tới nay, các cường quốc vẫn giữ được lập trường chung trước tham vọng hạt nhân của Iran.

 Nhưng khủng hoảng Ukraina khiến các nhà phân tích bi quan hơn về khả năng thành công của đàm phán tại Vienna.

Đàm phán lần này diễn ra ngay giữa lúc tổng thống Putin vừa ký phê chuẩn việc sát nhập vùng Crimée vào Nga, bất chấp các biện pháp trừng phạt mà Hoa Kỳ và châu Âu vừa ban hành hôm qua.

Thay vì đoàn kết với phương Tây, có nguy cơ là Nga bắt tay riêng với Iran.
Từ tháng 2, Matxcơva và Teheran đang thương lượng một hiệp định thương mại dư trù là Nga sẽ giúp xây các nhà máy hạt nhân dân sự mới cho Iran, đổi lấy dầu hỏa của nước này.

Nếu được ký kết vào tháng 8, theo dự kiến của Iran, hiệp định này sẽ gây khó khăn hơn cho Hoa Kỳ trong việc thuyết phục Tehera từ bỏ tham vọng hạt nhân.

Tuy vậy, một số chuyên gia cho rằng thoả thuận « đổi dầu hỏa lấy hạt nhân » cũng có thể sẽ được Matxcơva sử dụng để ép Iran chấp nhận thêm những nhân nhượng trên vấn đề hạt nhân.

Nhưng cũng không loại trừ khả năng là Nga quyết định đàm phán song phương với Teheran, cùng lúc với việc tham gia đàm phán chung với các nước phương Tây, và như thế sẽ phá hỏng mọi chuyện.

Tóm lại, trong hồ sơ Iran, thành công của đàm phán tại Vienna phụ thuộc khá nhiều vào thiện chí của Matxcơva trong việc tham gia nỗ lực chung.

 Có thể tổng thống Putin sẽ lợi dụng vị thế này để mặc cả với phương Tây trong vấn đề Ukraina, theo kiểu : nếu các ông biết điều, bỏ trừng phạt, thì chúng tôi sẽ cố thuyết phục Teheran chấp nhận những nhân nhượng.

• < Trang trước
• Trang sau >