Biển Đông: Hình thành một liên minh vì tự do hàng hải

Bộ trưởng Quốc Phòng Pháp Florence Parly phát biểu tại hội nghị Shangri-La, Singapore, ngày 01/06/2019.
ROSLAN RAHMAN / AFP

Ngày 28/06/2019 vừa qua, qua lời quốc vụ khanh Pháp phụ trách châu Âu và Ngoại Giao, Paris một lần nữa xác nhận quyết tâm tiếp tục tuần tra tại Biển Đông để bảo vệ quyền tự do hàng hải.

Trước đó, tại Đối Thoại Shangri-La ở Singapore vào cuối tháng Năm, đầu tháng Sáu, bộ trưởng bộ Quân Lực Pháp cũng cho biết là Paris sẽ đưa tàu chiến vào Biển Đông mỗi năm hai lần.

Các tuyên bố lập trường của Pháp mang đầy đủ ý nghĩa trong bối cảnh Trung Quốc nổi lên thành nước đang đe dọa quyền tự do đi lại trên vùng biển quốc tế mà Bắc Kinh đòi chủ quyền trên hầu như toàn bộ diện tích.

Một ví dụ điển hình gần đây nhất là thông báo ngày 29/06 của Trung Quốc, cấm tàu bè qua lại trên một khu vực rộng hơn 20.000 cây số vuông ở phía bắc quần đảo Trường Sa, để quân đội nước này tập trận.

Những mối đe dọa mà Trung Quốc đặt ra cho quyền tự do hàng hải trên Biển Đông đã thúc đẩy Mỹ can thiệp, thường xuyên cho chiến hạm tuần tra trong khu vực để bảo vệ quyền tự do đi lại được quốc tế công nhận.
Hành động của Mỹ càng lúc càng được nhiều nước khác ủng hộ, đặc biệt là các nước châu Âu, đi đầu là Pháp.

Trong một bài phân tích đăng trên trang mạng Asia Times tại Hồng Kông ngày 19/06/2019 (Coalition of the willing builds in South China Sea), chuyên gia Philippines Richard Javad Heydarian, đã không ngần ngại cho rằng một “liên minh bao gồm các quốc gia có thiện chí đang hình thành trên Biển Đông”.

Tính chính đáng của các chiến dịch tuần tra của Mỹ gia tăng

Ghi nhận đầu tiên của tác giả bài phân tích là việc Châu Âu tăng cường hiện diện trên vùng Biển Đông đang có tranh chấp giữa Trung Quốc và các láng giềng đã góp phần củng cố tính chính đáng của các chiến dịch tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải mà Mỹ đang thực hiện trong vùng, những động thái bị Bắc Kinh tố cáo là bất hợp pháp và vi phạm chủ quyền của Trung Quốc..

Theo ông Heydarian, cho dù dấu ấn quân sự của Châu Âu ở khu vực Biển Đông còn khiêm tốn, sự hiện diện ngày càng đông của những cường quốc cùng chí hướng ở các vùng biển bao quanh Trung Quốc nêu bật mối quan ngại chung của các nước về tham vọng chiến lược của Trung Quốc trong khu vực.

Đối với chuyên gia Heydarian, tiến trình hình thành liên minh vì quyền tự do hàng hải trên Biển Đông đang tăng tốc vào lúc Mỹ gia tăng sức ép lên Trung Quốc, nước vốn đòi hỏi chủ quyền trên một vùng biển rất rộng và ngày càng sử dụng lực lượng dân quân biển trá hình để sách nhiễu những quốc gia nhỏ bé hơn đang tranh chấp với Bắc Kinh.

Các nhà phân tích cho rằng việc Hoa Kỳ tăng cường áp lực răn đe Trung Quốc trong vùng Biển Đông, được nêu lên trong bản chiến lược mới của Mỹ ở Ấn Độ Thái Bình Dương được Lầu Năm Góc công bố, đã làm tăng khả năng xẩy ra những vụ va chạm nhỏ có nguy cơ bùng lên thành tranh chấp lớn hơn, lôi cuốn nhiều quốc gia vào cuộc.

Các hoạt động của chiến hạm Anh và Pháp qua lại Biển Đông trong thời gian gần đây đều đã bị Bắc Kinh lên án là có hành vi “bất hợp pháp”, nhưng hai quốc gia này đã cho thấy rõ là họ sẽ đứng bên cạnh Mỹ để đối đầu với Bắc Kinh trong bất kỳ kịch bản xung đột nào trong khu vực tranh chấp này.

Đức tham gia ?

Theo chuyên gia Heydarian, Đức có lẽ cũng sẽ can thiệp vào vùng biển sóng gió này.
Nhiều thông tin cho biết là các giới chức cao cấp của Đức đang xem xét việc gởi tàu đến khu vực Biển Đông, cùng tham gia chiến dịch tự do hàng hải của Mỹ.

Trong phát biểu tại Đại Học Quốc Phòng Bắc Kinh hồi tháng 10 năm ngoái 2018, bộ trưởng Quốc Phòng Đức, bà Ursula von der Leyden không nêu trực tiếp vấn đề Biển Đông, nhưng đã khẳng định rằng các tuyến đường biển “cần phải được tiếp tục tự do lưu thông, chứ không nên trở thành nơi triển khai sức mạnh”.

Vào trung tuần tháng 6 vừa qua, chính quyền Đức đã phủ nhận nguồn tin theo đó Berlin đã có kế hoạch cho tàu chiến đi qua eo biển Đài Loan, một động thái được cho là tiếp nối theo hành động của chiến hạm Pháp từng băng qua eo biển Đài Loan, chở theo các quân nhân Đức trong tư cách quan sát viên.

Nếu Đức quyết định dấn thân vào Biển Đông, điều đó có nghĩa là nước này sẽ phải dùng đến các chiến hạm đang được triển khai trong các chiến dịch của NATO, một hành động chắc chắn sẽ làm Trung Quốc nổi giận, khuấy động thêm mối lo ngại của Bắc Kinh là bị phương Tây bao vây.

Ông Heydarian nhắc lại là ngoài các nước châu Âu, ba quốc gia Úc, Ấn Độ và Nhật Bản trong thời gian gần đây cũng đã hợp tác với Mỹ trong các chiến dịch tự do hàng hải và trợ giúp các nước nhỏ trong khu vực tăng cường năng lực hải quân.

Trong thời điểm hiện tại, các cuộc diễn tập đa phương do Mỹ dẫn đầu ngày càng gia tăng về mặt quy mô cũng như tần suất, nhằm phản ứng trước việc Trung Quốc quân sự hóa các thực thể mà họ kiểm soát trên Biển Đông.

Câu hỏi đang được đặt ra là một loạt những hành vi khiêu khích gần đây của Trung Quốc, trong đó có vụ đâm chìm tàu cá Philippines ở Bãi Cỏ Rong (Reed Bank) ngày 09/06, phải chăng là những đòn cảnh cáo của Bắc Kinh trước công cuộc hợp tác hải quân với Mỹ ?

Hoạt động của Anh Quốc tại Biển Đông

Về các hoạt động gần đây của các thành viên châu Âu trong điều có thể gọi là “Liên Minh vì Tự Do Hàng Hải trên Biển Đông” này, chuyên gia Heydarian trước tiên chú ý đến Anh Quốc.

Vào tháng Giêng, hộ tống hạm Anh Quốc HMS Argyll, cùng với khu trục hạm Mỹ USS McCampbell, trang bị tên lửa dẫn đường, đã thao diễn trong suốt 6 ngày ở Biển Đông để cổ vũ cho “an ninh và thịnh vượng của khu vực”.

Trước đó, hồi cuối tháng 12 năm 2018, Anh Quốc đã cho tàu đổ bộ tấn công HMS Albion tham gia các cuộc tập trận chống ngầm ba bên cùng với Mỹ và Nhật Bản gần quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp.
Các cuộc diễn tập rõ ràng nhằm vào đội tàu ngầm của Trung Quốc.

Điểm đáng nói là cuộc tập trận diễn ra chỉ vài tháng sau khi Trung Quốc cáo buộc Anh Quốc về hành động bị cho là “khiêu khích”, khi cho chiến hạm Albion di chuyển gần quần đảo Hoàng Sa đang do Trung Quốc chiếm đóng, nhưng Việt Nam vẫn đòi chủ quyền.
Trong những tuần tới, Anh Quốc sẽ cho tàu sân bay Queen Elizabeth, cùng với hai phi đội máy bay chiến đấu tấn công F-35B Lightning II, tới khu vực tranh chấp.

Luân Đôn đã thừa nhận rằng sự hiện diện đang gia tăng của họ trên Biển Đông đang khiến cho quan hệ với Bắc Kinh thêm phức tạp, nhưng Anh Quốc không có dấu hiệu lùi bước.

Pháp cũng can dự nhiều hơn vào Biển Đông

Theo chuyên gia Heydarian, Pháp, một cường quốc châu Âu khác có lợi ích lãnh thổ và hàng hải rộng lớn ở Ấn Độ-Thái Bình Dương, đã tăng cường sự hiện diện và hoạt động ở Biển Đông.

Vào tháng Tư, hộ tống hạm Pháp Vendémiaire của Pháp đã đi qua eo biển Đài Loan, một động thái khiến Trung Quốc hủy bỏ lời mời Pháp tham gia cuộc diễu hành hải quân quốc tế kỷ niệm 70 năm thành lập Hải Quân Trung Quốc.

Hành trình của tàu Pháp qua eo biển Đài Loan đã bị chiến hạm Trung Quốc theo dõi sát, Bắc Kinh đồng thời gởi công hàm cực lực phản đối Paris về hành động "xâm phạm bất hợp pháp" vùng biển của Trung Quốc. Bộ trưởng Quốc Phòng Pháp bà Florence Parly đã trả lời vào tháng 5 rằng Pháp sẽ tiếp tục cử tàu đến Biển Đông ít nhất hai lần một năm.

Cả Anh và Pháp đều cho rằng các hoạt động quá cảnh Biển Đông là những nỗ lực thường xuyên để bảo vệ tự do hàng hải trong vùng biển quốc tế. Hiện người ta đang chờ đợi xem trả lời dứt khoát của Đức, cường quốc kinh tế châu Âu, nhưng tương đối nhẹ cân trong lãnh vực hải quân, trong việc tham gia vào công cuộc bảo vệ quyền tự do hàng hải ở Biển Đông.

• < Trang trước
• Trang sau >