Trump bảo hộ mậu dịch, kinh tế Mỹ thấm đòn

Ảnh minh họa : Dòng chữ chụp trên một kiện hàng nhập từ Trung Quốc.REUTERS/Regis Duvignau

  Các doanh nghiệp Mỹ là những nạn nhân đầu tiên của chính sách áp thuế nhập khẩu nhôm, thép do chính quyền Trump ban hành.

Kinh tế Hoa Kỳ thấm mệt vì biện pháp đánh thuế nhập khẩu vào hàng made in China.
Nông gia vùng Midwest đau đầu vì bị khách hàng Trung Quốc tẩy chay.

Vào lúc bộ Thương Mại Hoa Kỳ thông báo GDP tăng 4,1 % trong quý 2/2018 và đây là tỷ lệ cao nhất từ bốn năm qua, gần như cùng lúc nghiên cứu của ngân hàng Goldman Sachs cho thấy nhiều lĩnh vực kinh tế Mỹ bắt đầu thấm mệt.

Báo cáo về kết quả hoạt động hàng quý của các tập đoàn như các hãng xe hơi Ford hay Generald Motors, của tập đoàn sản xuất thiết bị điện gia dụng Whirpool và kể cả hãng nước ngọt nổi tiếng Coca Cola đang hứng chịu hậu quả của chiến tranh thương mại Nhà Trắng gieo nên.

Công nghiệp xe hơi Mỹ bước lên tuyến đầu

Chính quyền Trump dọa đánh thuế xe hơi ngoại quốc nhập vào Mỹ, hai con chim đầu đàn của công nghiệp xe hơi Hoa Kỳ lại càng lo ngại.
Ở hồi một cuộc chiến thương mại, chính quyền Trump mới chỉ đánh thuế nhôm, thép mà đã gây nhiều thiệt hại cho cả Ford lẫn GM.

Hãng xe Ford thẩm định phí tổn của tập đoàn này tăng thêm 145 triệu đô la trong quý 2 vừa qua và có thể là khoản phụ trội đó còn tăng thêm 600 triệu trong quý 3.
Với GM thiệt hại lên tới 1 tỷ đô la cho cả năm 2018.

Trong một bức thư gửi đến Nhà Trắng General Motors không vòng vo trình bày :
"Mỹ tăng thuế nhập khẩu làm thu hẹp thị phần của hãng xe này ngay trên thị trường nội địa và dẫn tới nguy cơ GM phải sa thải nhân viên ngay trên lãnh thổ Hoa Kỳ".
Bước sang hồi thứ 2, khi Trung Quốc phản công, cũng đánh thuế vào hàng Mỹ, hãng xe Ford càng lo lắng hơn do tập đoàn này đã bắt rễ vào thị trường đông dân nhất hành tinh.

 Trong trường hợp của GM, một số các kiểu xe của hãng này sản xuất ngay tại Trung Quốc và Mêhicô, tập đoàn này sẽ "lãnh đủ" nếu Donald Trump đi đến cùng quyết định đánh thuế xe hơi.
Còn hãng xe hai bánh nổi tiếng và cũng là biểu tượng của Hoa Kỳ, Harley Davidson, cho biết thiệt hại trong ba tháng qua đã lên tới 100 triệu đô la.

Danh sách những nạn nhân của cuộc chiến mậu dịch do Donald Trump khuấy lên khá dài.
 Ngân hàng Goldman Sachs dự phóng : Mỹ tăng hàng rào thuế quan 10 % thì lợi nhuận của 500 tập đoàn lớn nhất của Hoa Kỳ giảm 15 %.

Người tiêu dùng phải chia sẻ gánh nặng

Từ các nhà sản xuất hạt hạnh nhân ở bang California giàu có đến các nông gia trong vùng Midwest, hay nhà sản xuất rượu whisky và gin ở bang Colorado đều trông thấy thu nhập đổ dốc vì không thể bán sang được các thị trường như Châu Âu, Canada, Mêhicô và nhất là Trung Quốc.

Nghịch lý ở đây tổng thống Trump tuyên chiến với các đối tác thương mại vì ông đặt quyền lợi của nước Mỹ lên trên hết, vì muốn bảo vệ guồng máy sản xuất của nước nhà.
Không chỉ có lĩnh vực sản xuát hứng chịu hiệu ứng boomerang, mà ngay cả người tiêu dùng cũng bị vạ lây.

Trả lời phỏng vấn trên đài truyền hình CNBC chủ tịch tổng giám đốc hãng nước ngọt Coca Cola James Quincey thừa nhận đã phải tăng giá mỗi lon Coca do giá nhôm và thép đắt hơn so với trước.
Một sự kiện hãn hữu, vì ít khi nào hãng nước ngọt này tăng giá giữa năm.

Theo báo cáo của Phòng Thương Mại Mỹ được công bố hôm 30/07/2018 tới nay, 75 tỷ đô la hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ bị ảnh hưởng do quốc tế trả đũa các đòn thương mại Nhà Trắng tung ra.
Sáu tiểu bang trên toàn quốc bị nặng hơn cả và đó là sáu bang đã bỏ phiếu cho ông Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống 2016.

Chủ tịch Phòng Thương Mại Hoa Kỳ Thomas Donohue nhấn mạnh :
 "các hàng rào thuế quan tai hại đối với từ các doanh nghiệp đến tầng lớp công nhân, từ giới nông gia đến người tiêu dùng Mỹ.
Nhiều thị trường đóng cửa với hàng  sản xuất tại Mỹ. Cùng lúc, hàng Mỹ tăng giá làm sụt giảm mãi lực của các hộ gia đình.
Các đòn ăn miếng trả miếng trong một cuộc chiến thương mại leo thang đánh vào thị trường lao động, làm suy yếu tăng trưởng".

Bộ trưởng Thương Mại Wilbur Ross lập tức bác bỏ lập luận này với giải thích : tỷ lệ đầu tư của các doanh nghiệp Mỹ chưa bao giờ cao như thời điểm này, còn thất nghiệp thì gần như không có.

Vậy đâu là thực, hư giữa hai bức tranh kinh tế vừa nêu ?

 Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa từ California phân tích.
Nguyễn Xuân Nghĩa : Chúng ta cần thấy một sự thật phũ phàng là các nước cứ đề cao tự do mậu dịch chứ quốc gia nào cũng kín đáo bảo vệ một số khu vực kinh tế ưu tiên của họ vì lý do chính trị hay xã hội nên áp dụng chính sách bảo hộ có chọn lọc.

Chính quyền Donald Trump thì nói huỵch toẹt chủ trương mậu dịch của mình là tự do thật, nhưng phải công bằng và hai chiều, chứ không chỉ có lợi cho một phía mà thôi. Vì vậy, ông Trump mới mang tiếng là có tinh thần bảo hộ mậu dịch.

Chuyện thứ hai là khi mở ra trận chiến mậu dịch với biện pháp áp thuế nhập nội, đặt ra hạn ngạch nhập cảng và các biện pháp ngoài quan thuế thì thành phần này sẽ có lợi và thành phần kia bị thiệt.
Nói chung thì giới sản xuất cho xuất cảng có lợi nhưng giới tiêu thụ hàng nhập cảng bị thiệt vì thực tế là họ bị đánh thuế.

Hoa Kỳ lệ thuộc rất ít vào xuất cảng, vì sản xuất lấy tới 88% số tiêu thụ nội địa và vì tiêu thụ chiếm tới 70% tổng sản lượng kinh tế, dân số bị thiệt hại do mâu thuẫn mậu dịch dĩ nhiên là đông hơn.
Một thí dụ khác là việc áp thuế trên nhôm và thép sẽ làm các doanh nghiệp cần nhôm và thép phải trả giá đắt hơn, họ đẩy phí tổn này cho giới tiêu thụ.

Thí dụ thứ ba là vì viễn ảnh chiến tranh mậu dịch với Trung Quốc, nông gia bán ngô bắp hay đậu nành bị thiệt hại nên Bộ Canh Nông Mỹ vừa tung ra một ngân khoản trợ cấp trị giá 12 tỷ đô la mà không trấn an được các nông trại.

Sau cùng, nếu chiến tranh mậu dịch lan rộng ra các nước thì chính kinh tế Mỹ cũng có thể bị suy trầm vào cuối năm tới cho nên ai cũng ngại, nhất là giới chủ trương tự do mậu dịch khá đông đảo trong đảng Cộng Hòa của ông Trump.

Mỹ "đình chiến" với Liên Hiệp Châu Âu

Nguyễn Xuân Nghĩa :
Tôi nghĩ Hoa Kỳ và Liên Âu mới chỉ tạm hưu chiến thôi chứ đôi bên vẫn còn nhiều mâu thuẫn cần khắc phục và tính đến cuối tháng 7/2018 thì bắt tay vào vòng đàm phán sơ bộ.

Chúng ta không quên rằng Hoa Kỳ và Liên Âu từng có hơn chục vòng đàm phán Hiệp ước Đối tác Xuyên Đại Tây Dương về Thương mại và Đầu tư mà rồi tan vỡ vào cuối năm 2016, khi ông Trump chưa lên làm tổng thống.

 Lần đó, Hiệp ước gọi tắt là TPCI, hay TTIP bằng Anh ngữ, thất bại vì sự chống đối từ nhiều thành phần bên phía Âu Châu.
Bây giờ, đôi bên có thể thu hẹp nội dung và mục tiêu đàm phán nên sẽ có nhiều hy vọng hơn.

Về nội dung thì hai khối đồng ý thảo luận việc giảm bớt trợ cấp xuất cảng, hạ thấp hàng rào quan thuế và hạn ngạch nhập cảng trên một số sản phẩm công nghiệp và còn xét tới việc cải tổ cơ chế của Tổ Chức Thương Mại Thế Giới.
Phía Âu Châu cũng đồng ý cứu xét việc mua thêm khí lỏng và đậu nành của Mỹ và phía Hoa Kỳ sẽ giải quyết việc áp thuế trên thép và nhôm nhập từ Âu Châu.

Sau cùng thì hai bên hứa hẹn không áp thuế mới với điều kiện là không ai rút khỏi vòng đàm phán.

Trở ngại về mậu dịch giữa Mỹ với Liên Âu

Nguyễn Xuân Nghĩa :
 Tôi thiển nghĩ là đằng sau những hứa hẹn thật ra còn mơ hồ, người ta chưa biết đôi bên đã thỏa thuận những gì về kỹ nghệ xe hơi là khu vực kinh tế chiến lược cho cả hai phe.
Chúng ta cũng chẳng nên loại bỏ kịch bản là ông Trump vẫn sẽ áp thuế trên xe hơi của Âu Châu bán vào Hoa Kỳ.
 Ngược lại, nếu ta nói thêm về nông sản thì nhiều nước Âu Châu, kể cả Pháp, chưa chắc đã sẵn sàng đồng ý với Liên Âu.

Chúng ta không nên quên thủ tục phê chuẩn của Liên Âu cũng phức tạp vì có khi chỉ cần một số thành viên đồng ý, có khi lại cần tất cả 28 quốc gia cùng chấp thuận.
 Chỉ cần một nước lắc đầu là mọi chuyện tan vỡ. Vì vậy, chúng ta nên đợi nhiều trở ngại khi đi vào chi tiết, ngoại trừ hai giả thuyết lạc quan.

Thứ nhất, ông Trump cứ hay đòi tối đa rồi sau đó lại nhượng bộ vì sợ dân Mỹ bị thiệt hại do chiến tranh mậu dịch lan rộng và vì muốn thu hẹp nội dung để Hành pháp dễ ký kết theo thủ tục nhanh gọn mà khỏi cần tới Quốc hội.

Giả thuyết thứ hai là Hoa Kỳ coi Trung Quốc là ưu tiên phải đối phó nên bớt gay gắt với các bạn hàng và đồng minh bên kia Đại Tây Dương.
Kết luận của tôi là mâu thuẫn mậu dịch vẫn còn nhưng đôi bên đều ngại chiến tranh và nay mới chỉ thử nghiệm khả năng chịu đựng của đối phương mà thôi.

• < Trang trước
• Trang sau >