Điểm Báo Pháp Quốc Ngày 31-08-2015

Mô hình Trung Quốc đang khủng hoảng ?

Đơn vị chống chiến tranh hóa học của quân đội Trung Quốc làm việc tại hiện trường vụ nổ Thiên Tân, 21/08/2015.
REUTERS/Stringer

Le Figaro hôm nay có bài phân tích « Mô hình Trung Quốc đang gặp khủng hoảng ? ».
Thảm kịch Thiên Tân, chứng khoán sụp đổ…mùa hè này như một thùng thuốc súng đối với Bắc Kinh, đang phải trải qua một thời kỳ chuyển đổi khó khăn.

Một mùa hè tan tác với khủng hoảng chứng khoán, đồng nhân dân tệ bất ngờ phá giá, viễn cảnh kinh tế u ám và thảm họa Thiên Tân đã làm nhạt nhòa hình ảnh một cường quốc mới nổi đắc thắng. Một số người đã dự báo sự sụp đổ sắp tới của nước Trung Hoa đỏ.

Tuy nhiên theo Le Figaro, những khó khăn trên đây như một hồi còi cảnh báo, minh họa cho một mô hình tăng trưởng đang kiệt sức, và sự khẩn trương cần có đối với đảng Cộng sản Trung Quốc, phải tìm ra những phương thuốc mới, nếu không muốn bị mất đi tính chính danh trước thế hệ trẻ có học vấn và đòi hỏi cao.

Chứng khoán sụp đổ có làm kinh tế Trung Quốc trật đường rầy ?

Đó là câu hỏi đầu tiên. Cổ phiếu không ngớt nhảy múa từ cuối tháng Sáu đã thổi luồng gió sợ hãi qua tất cả các thị trường chứng khoán thế giới. Thượng Hải mất 41% giá trị trong vòng hai tháng, dù Bộ Chính trị đã tung ra những biện pháp khẩn cấp cứu nguy, khiến một số cổ đông nợ nần nhiều đã phải tự tử.

Đây là một cái tát cho chế độ, vì cơn sốt chứng khoán là do báo chí nhà nước cổ vũ, thu hút đông đảo người không kinh nghiệm lao vào chơi cổ phiếu trước món lợi quá lớn, khi chỉ trong vòng một năm giá trị đã tăng khủng khiếp, đến 150%.

Chính quyền muốn trao tặng « giấc mơ Trung Hoa » của Tập Cận Bình với việc mở ra biên giới mới cho chứng khoán, trong lúc thị trường địa ốc suy sụp và tăng trưởng chậm lại. Đó là lý do khiến Bắc Kinh vội v ã phản ứng khi quả bóng đầu cơ bị vỡ, tung ra 144 tỉ đô la mua vào hàng loạt cổ phiếu.

« Tính chính danh của họ đang bị lung lay » - chuyên gia Arthur Kroeber của Brookings-Tsinghua Center ở Bắc Kinh nhận xét. Nhưng thủ thuật này tỏ ra phản tác dụng. Cú « bazooka tài chính » tốn kém này hơi quá tay, thay vì để thị trường tự điều chỉnh bình thường.

Bởi vì nguy cơ lây lan được các nhà phân tích cho là thấp, vì tại Trung Quốc, thị trường chứng khoán trông giống như một casino lớn, tương đối tách rời nền kinh tế thực nếu so với phương Tây. Chỉ có 7% hộ gia đình thành thị sở hữu cổ phiếu, còn tại Hoa Kỳ là hơn phân nửa ; và các công ty Trung Quốc chỉ tìm được 5% vốn từ thị trường này.

Nhưng tác động tâm lý của vụ sụp đổ chứng khoán là khôn lường, làm xói mòn lòng tin dành cho những « Người cầm lái » ở Bắc Kinh trong suốt hai thập kỷ quản lý ổn thỏa vừa qua. Nó tạo ra một mớ bòng bong ngờ vực, mà cội rễ nằm trong sự yếu kém của cơ cấu.

Vì sao kinh tế Trung Quốc chựng lại ?

Sau 30 năm cất cánh ngoạn mục, Trung Quốc đang trải qua thời kỳ quá độ khó khăn. Mô hình tăng trưởng cũ dựa trên xuất khẩu hàng ít giá trị gia tăng và trên đầu tư, đang hụt hơi, dẫn đến tăng trưởng xuống đến mức thấp nhất từ 25 năm qua.

Tháng Bảy, xuất khẩu sụt 8,3% còn qua châu Âu sụt 12%, do lương tăng làm giảm tính cạnh tranh trước Đông Nam Á và châu Phi. « Nền kinh tế mới » từ các tập đoàn internet, Alibaba, Tencent, điện thoại di động Xiaomi…cố gắng thay chân, cũng như lãnh vực dịch vụ, nhưng quá chậm.

Mắt xích còn thiếu là tiêu thụ nội địa, rất cần thiết để giảm lệ thuộc vào các thị trường xuất khẩu. Dân số Trung Quốc bị lão hóa nhanh hơn dự báo thích tiết kiệm hơn chi xài, trước một Nhà nước bất ổn về phúc lợi và một chế độ đã làm kiệt quệ nhiều thế hệ trong thế kỷ 20.

Nhất là khi giai cấp trung lưu trỗi dậy, họ chọn lựa các nhãn hiệu ngoại quốc – thành công của xe hơi Đức và iPhone 6 chứng tỏ điều đó. Giới tinh hoa không tin vào hàng « made in China », bằng mọi cách chuyển tiền ra nước ngoài và xin được hộ chiếu ngoại quốc.

Dù vậy, cỗ máy Trung Quốc năm nay nhắm vào mức tăng trưởng 7%, năng động nhất thế giới. Theo các chuyên gia, thực tế chỉ từ 4 đến 6%. Nhưng theo Tim Cook, ông chủ Apple, tăng trưởng của giới trung lưu « sẽ rất lớn trong những năm tới », với các nhu cầu ngày càng tinh tế. Bên cạnh lãnh vực quốc doanh vô hiệu quả và tham nhũng, khu vực tư nhân tỏ ra rất sáng tạo.

Thảm kịch Thiên Tân : Dấu hiệu cảnh báo cho chế độ ?

Hai vụ nổ xảy ra tại cảng Thiên Tân hôm 12/8 không chỉ giết hại 139 nạn nhân và làm bị thương 700 người. Nó còn phơi bày ra ánh sáng một sự tập trung những bất cập, làm băng hoại mô hình Trung Quốc từ bên trong.

Trước hết là sự thiếu trách nhiệm, cái thắng chính làm nền kinh tế không thể nâng cấp, vốn rất cần thiết để được đứng vào hàng ngũ các nước phát triển. Những tai nạn công nghiệp chết người là chuyện cơm bữa, như vụ nổ nhà máy Côn Sơn (Kunshan) làm 146 người chết năm 2014.

Trong khu vực Bắc Kinh, 70% cơ sở hóa chất không tôn trọng các tiêu chuẩn an toàn – một quả bom nổ chậm ! Tiếp đến là thiếu năng lực : hàng mấy chục lính cứu hỏa đã chết vì không được đào tạo tối thiểu.

Hệ quả của thiếu trách nhiệm là nạn dịch tham nhũng và lạm dụng chức quyền : muốn làm ăn phải có quan hệ (guanxi). Một trong những chủ nhân của kho hàng Thụy Hải (Ruihai) chính là con trai của cựu giám đốc công an Thiên Tân, 700 tấn cyanure đã được trữ gần khu dân cư, cao gấp 40 lần cho phép.

Thông tin này ban đầu bị kiểm duyệt - 300 tài khoản và 50 trang web bị khóa ngay - sau đó trung ương sử dụng để đổ lên đầu chính quyền địa phương. Tập Cận Bình đòi « minh bạch » và trừng phạt một số quan chức, trong khi cư dân mạng nổi giận.

Một người viểt trên Vi Bác : « Hãy chấm dứt tình trạng là người khổng lồ về diễn văn và một chú lùn trong hành động ».
Sau nạn ô nhiễm, xì-căng-đan thực phẩm bẩn, Thiên Tân minh họa cho các thử thách gay gắt của đảng, trước lớp dân thành thị đòi hỏi chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Khó khăn có làm lung lay đế chế Tập Cận Bình ?

Hồi tháng Ba, một trong những nhà Trung Quốc học uy tín nhất ở Mỹ đã gây rúng động khi loan báo sự cáo chung sắp tới của một chế độ đang kiệt lực, trên Wall Street Journal.

Tuy vậy ông William Shambaugh không nói gì về uy tín của Tập Cận Bình, có được nhờ chiến dịch chống tham nhũng ầm ĩ và các phương pháp mị dân bắt chước Vladimir Putin, tái hiện nạn sùng bái cá nhân.

Ông ta nhấn mạnh ý thức hệ để cứu vãn một hệ thống bị tham nhũng tàn phá, đàn áp đối lập và đề cao lòng tự hào dân tộc.

Nhưng những khó khăn kinh tế đã làm xáo trộn lịch trình của ông Tập – cho đến nay dành ưu tiên cho đối nội, và muốn coi Hoa Kỳ như người đồng đẳng. Những người đối lập được chắp thêm cánh, nhất là trong quân đội, với nguy cơ kìm hãm các cải cách cần thiết, trong đó có việc « chiếu tướng » các tập đoàn quốc doanh. Thủ tướng Lý Khắc Cường chưa chi đã tỏ ra lúng túng.

Trong khi đó « đây là lúc để tăng tốc cải cách, nếu không muốn đối mặt với một cuộc khủng hoảng thực sự sắp tới » - Kroeber cảnh báo. Chủ yếu là tương lai của « hợp đồng với quỷ sứ » - giữa đảng và nhân dân - từ thập niên 80 : chấp nhận độc tài để đổi lấy tăng trưởng.

Brazil lại rơi vào suy thoái

« Đồng hội đồng thuyền » là hoàn cảnh của Brazil : nền kinh tế thứ bảy thế giới lại bước vào suy thoái khi tổng sản phẩm nội địa trong quý II tiếp tục âm 1,9%. Tất cả các chỉ số đều báo động đỏ : đầu tư sụt mất 8,1%, lần đầu tiên sụt 8 quý liên tục. Tiêu dùng giảm 2,1%, thất nghiệp cao nhất từ 5 năm qua, xung đột xã hội ngày càng nhiều…

Chưa hết, lại còn nạn lạm phát : giá cả tăng 9,56%, lãi suất chỉ đạo lên 14,25% cao nhất từ 9 năm qua, và đồng real mất giá 25% kể từ đầu năm.

Giá dầu lửa, đường, đậu nành, những mặt hàng là thế mạnh của Brazil lao dốc mạnh, cung nhiều hơn cầu do Trung Quốc giảm tiêu thụ khiến giá càng giảm. Cộng vào đó, tỉ lệ tín nhiệm của Tổng thống Dilma Rousseff xuống dưới mức 10%.

Chỉ mới cách đây 5 năm, Brazil vẫn còn là con cưng của các nhà đầu tư, được giới thiệu như hình mẫu cho các nước đang phát triển. Năm 2010, tăng trưởng của Brazil là 7,5%, nhưng từ đó bắt đầu đi xuống.

Cho đến nỗi một số nhà kinh tế không ngần ngại nói về « hồi kết của một mô hình », suy sụp do tham nhũng, vay nợ dễ dãi, công nghiệp yếu kém nên phải cầu viện đến hàng nhập khẩu, cơ sở hạ tầng thiếu thốn nhất là giao thông.

Trang web ngoại tình bị hack : Khách hàng chủ yếu là đàn ông

Trên lãnh vực xã hội, Le Monde khi đề cập đến việc « Tổng giám đốc Ashley Madison từ chức » đã cho biết, trang web chuyên môi giới ngoại tình là nạn nhân bị tin tặc trộm dữ liệu hàng loạt. Nhiều thông tin mật của khách hàng bị công bố, và lộ ra cả cung cách làm ăn cẩu thả của trang này.

Ông Noel Biderman, tổng giám đốc tập đoàn Avid Life Media của Canada, sở hữu chủ của trang mạng ngoại tình Ashley Madison đã phải từ chức hôm 28/8. Danh sách toàn bộ 37 triệu địa chỉ email bị tung lên mạng, nhưng gần phân nửa là lý lịch giả.

Nhiều cuộc điều tra đang được tiến hành : ở Mỹ, nơi quân đội chú ý đến vài ngàn tài khoản thành lập bằng email của quân nhân, và ở Canada, nơi đã có hai vụ tự sát khi danh sách người sử dụng bị tiết lộ. Avid Life Media treo thưởng 360.000 euro cho những ai cung cấp thông tin giúp bắt được hacker.

Phân tích cơ sở dữ liệu cho thấy những người sử dụng trang web ngoại tình này chủ yếu là đàn ông, chỉ có vài ngàn tài khoản của phụ nữ. Và trong số 5 triệu tài khoản nữ, chỉ có 1.500 người xem các tin nhắn riêng, so với con số 20 triệu về phía nam giới.

Trang mạng này đã từng bị tố cáo là đăng các khuôn mặt nữ giả hiệu để thu hút khách hàng nam đóng tiền sử dụng dịch vụ.

Các tin tặc cũng lên án Ashley Madison không xóa toàn bộ các thông tin của những khách hàng đã trả tiền để được xóa dữ liệu (địa chỉ email, tài khoản ngân hàng…) ; trong khi dịch vụ xóa này đem lại cho công ty đến một triệu đô la trong năm 2014.

Thôi miên giảm đau trong y học

Về y tế, phụ trang của Le Figaro trong bài « Bí mật của thôi miên y học » cho biết việc dùng phương pháp thôi miên để xoa dịu cơn đau từ nay được phép áp dụng rộng rãi tại nhiều bệnh viện Pháp.

Hai từ thôi miên gợi ra một cái gì bí mật, mang tính ma thuật. Nhưng trong môi trường bệnh viện, thôi miên y học bây giờ được đề cập đến thường hơn ; đặc biệt tại Pháp, Bỉ và Thụy Sĩ. Phương pháp này được dùng để chống những cơn đau bất chợt hoặc thường xuyên, stress, rối loạn chức năng tiêu hóa hay để tăng sức chịu đựng liệu pháp hóa trị…

Một phần tư thế kỷ đã trôi qua, kể từ khi giáo sư Faymonville đề xuất dùng thôi miên để giảm đau trong bệnh viện. Phải đợi đến khi các nghiên cứu điện não đồ trong thập niên 70 chứng minh rằng thôi miên rõ ràng có tác động lên não bộ, giới khoa học mới chấp nhận.

Khi làm dịu đi cảm xúc của một người đang đau đớn, phương pháp thôi miên đã biến đổi cách cảm nhận cơn đau. Bác sĩ Tatjana Hilker, bệnh viện Necker, Paris nói : « Thôi miên không phải là phương thuốc dùng chung cho mọi người, nhưng đó là một công cụ quan trọng và hiệu quả trong tay các chuyên viên gây mê ». Dù không thành công 100%, nhưng giáo sư Faymonville cho biết đã tiến hành 8.000 cuộc phẫu thuật nhờ thôi miên, trong đó chỉ phải chuyển sang gây mê toàn phần không đầy 20 trường hợp.


 

• < Trang trước
• Trang sau >