Nga đang tính toán gì tại Syria ?

Một mục tiêu oanh kích của không quân Nga tại Syria (ảnh chụp từ chiến đấu cơ Nga do Matxcơva công bố ngày 11/02/2016)
REUTERS

Nga tham chiến tại Syria cùng với liên minh quốc tế chống lại tổ chức Nhà nước Hồi Giáo, nhưng tập trung oanh kích phe nổi dậy Syria trong lúc phe này chiến đấu chống lại các lực lượng Hồi Giáo cực đoan.

Matxcơva lên án mạnh mẽ Thổ Nhĩ Kỳ oanh kích lực lượng nổi dậy Kurdistan trong lúc lực lượng này cũng chống lại tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo ở phía bắc Syria.

Nếu như rất khó để thấy rõ mọi việc trong vũng lầy Syria, thì để hiểu được hàng loạt các tính toán, thách thức địa chính trị lại càng khó hơn trong cuộc xung đột ở Syria hiện nay, nơi mà Nga trở thành một trong những bên tham chiến chủ chốt.

Website Francetv info ngày 19/02/2016 nêu ra bốn câu hỏi để làm rõ chiến lược của Matxcơva trên chiến trường Syria.

1/ Nga bị chỉ trích gì tại Syria ?

Từ khi tham chiến tại Syria, ngày 30/09/2015, cho đến nay, không quân Nga ồ ạt oanh kích.
Các vụ tấn công này đã gia tăng cường độ trong những tuần qua.

Theo chính các số liệu của Matxcơva, tại Syria, không quân Nga đã thực hiện 444 phi vụ, tấn công 1593 mục tiêu, chỉ trong giai đoạn từ 10 đến 16/02/2016.
Tên lửa Nga phóng vào các mục tiêu ở khắp nơi trên lãnh thổ Syria, vùng tây bắc, phía nam, phía đông.

Hoa Kỳ, Pháp, Liên Hiệp Châu Âu : hầu như tất cả các cường quốc phương Tây trách cứ Nga oanh kích các mục tiêu trên lãnh thổ Syria mà không quan tâm đến sự hiện diện của thường dân.

Sự việc mới nhất, ngày 15/02, đó là vụ oanh kích nhiều bệnh viện và trường học ở Aleppo và Idlib, làm khoảng năm chục người thiệt mạng trong đó có trẻ em.
 Theo tổ chức quan sát nhân quyền Syria (OSDH), các vụ oanh kích này do Nga thực hiện và đặc biệt đã phá hủy một bệnh viện của tổ chức phi chính phủ Y Sĩ Không Biên Giới.

Đặc biệt là các cường quốc phương Tây tố cáo Nga tập trung tấn công lực lượng nổi dậy Syria, dưới danh nghĩa chống lực lượng thánh chiến của Nhà Nước Hồi Giáo.
 Theo các số liệu do viện nghiên cứu chiến tranh Hoa Kỳ (ISW) thường xuyên cung cấp, thực vậy, đại đa số các tên lửa của Nga nhắm vào các vùng do quân nổi dậy kiểm soát và được châu Âu và Hoa Kỳ ủng hộ trong cuộc chiến của họ chống lại tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo và chống lại tổng thống Bachar Al Assad.

2/ Vậy các lợi ích của Nga tại Syria là gì ?

Mục tiêu của Matxcơva rất rõ ràng : duy trì ông Bachar Al Assad, đồng minh từ lâu đời của Nga, làm tổng thống Syria.
Điện Kremlin tiếp tục bày tỏ sự ủng hộ hoàn toàn đối với chế độ Damas và nhắc lại điệp khúc : không thể có giải pháp cho khủng hoảng mà không có sự tham gia của Bachar Al Assad.

Nếu như Nga ủng hộ Bachar Al Assad bằng mọi giá, đó là vì Nga có nhiều lợi ích tại Syria.
Trước tiên là về kinh tế. Damas luôn luôn là một khách hàng hảo hạng của tổ hợp công nghiệp quân sự Nga.
Matxcơva không muốn mất đồng minh này, như đã mất đồng minh Lybia Khadafi – vốn là một khách hàng quan trọng khác của Nga – chỉ trong vòng có vài tuần, trong năm 2011.

Ông Cyrille Bret, chuyên gia về vũ khí, giảng viên tại trường Khoa Học Chính Trị, giải thích :
« Hiện nay, chính quyền Damas đang bị suy sụp, nhưng ngành công nghiệp Nga sử dụng Syria như một phòng trưng bày triển lãm thực tế giới thiệu sức mạnh của các vũ khí, khí tài của mình cho các đối tác khu vực khác như Iran, thấy rõ. Các hợp đồng cung cấp xe tăng, hệ thống phòng thủ tên lửa đang được ký kết với Teheran ».

Như vậy, mọi người hiểu rằng Syria là sân sau của Matxcơva. Cũng chính tại Syria mà Nga còn giữ được lối thông thương cuối cùng ra Địa Trung Hải, với cảng quân sự Tartous, ở phía nam nước này, nơi mà Nga có một căn cứ quân sự.

Do vậy, nước nào muốn làm mưa làm gió tại Syria thì phải dè chừng.
Kể từ thứ Bẩy, 13/02, khi Thổ Nhĩ Kỳ đã quyết định điều động chiến đấu cơ tấn công « Các Đơn Vị Bảo Vệ Nhân Dân – YPG » đang chiến đấu chống lại quân thánh chiến của tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo trong vùng Azaz, phía bắc Aleppo, quan hệ giữa Ankara và Matxcơva đã trở nên rất căng thẳng.

3/ Liệu có nguy cơ đối đầu thực sự giữa Nga với Thổ Nhĩ Kỳ hay không ?

Sau các vụ oanh kích của Thổ Nhĩ Kỳ nhắm vào các khu vực người Kurdistan, Matxcơva và Bachar Al Assad đã đệ đơn phản đối Ankara lên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.

Bà Maria Zakharova, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Nga, hôm 17/02, tuyên bố : « Những gì đang xẩy ra hiện nay tại khu vực biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria là hoàn toàn bất hợp pháp.
Thổ Nhĩ Kỳ ném bom vào các khu dân cư ở bên kia biên giới, chuyển tiền, người và các viện trợ ».

Về phần mình, Thổ Nhĩ Kỳ tố cáo các vụ oanh kích của Nga là « tội ác chiến tranh ».
 Ngày 16/02, thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Davutoglu đe doạ : « Các Đơn Vị Bảo Vệ Nhân Dân – YPG là quân đánh thuê của Nga…Nếu chúng tiến gần Azaz, chúng sẽ hứng chịu sự trả đũa mạnh mẽ của chúng ta ».

Trong bài phỏng vấn đăng trên báo Pháp Le Figaro, nhà phân tích chính trị Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Insel nhận định : « Nếu Thổ Nhĩ Kỳ không phải là thành viên NATO thì một cuộc đối đầu trực tiếp với Nga có lẽ đã xẩy ra ».

Trên thực tế, hai liên minh đang đối đầu với nhau. Một bên là « trục Hồi Giáo Shia », với đại diện là Bachar Al Assad, với sự hỗ trợ của các nhóm quân Iran và lực lượng Hezbollah Liban và bản thân những lực lượng này lại được Nga ủng hộ.

Còn bên kia là các cường quốc « Hồi giáo Sunni » trong khu vực : Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập Xê Út quyết định phải đánh đổ Bachar Al Assad. Ankara và Ryad đã tham gia vào liên minh chống tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo do châu Âu và Hoa Kỳ dẫn đầu, và gần đây tuyên bố sẵn sàng đưa quân sang Syria tham chiến trên bộ.

Ngày 13/02, thủ tướng Nga Dmitri Medvedev cảnh báo : « Chúng ta đã lao vào một cuộc chiến tranh lạnh mới ».

4/ Trước tình hình như vậy, phương Tây làm gì ?

Chính phủ Pháp, các lãnh đạo châu Âu cũng như phủ tổng thống Mỹ không ngừng lên tiếng phản đối các vụ oanh kích của Nga nhắm vào lực lượng nổi dậy Syria và đôi khi giết hại cả thường dân.
Thế nhưng, ai cũng nhận thấy là không một nước nào thực sự quyết tâm ngăn chặn Matxcơva hành động.

Trên đài phát thanh Europe 1, ông Laurent Fabius nhấn mạnh là Hoa Kỳ có thái độ « mập mờ » và không « dấn thân hành động mạnh mẽ » tại Syria.
Cựu ngoại trưởng Pháp chỉ trích : « Khi viết lịch sử, người ta sẽ nhận thấy đó là một bước ngoặt (trong thái độ của Mỹ) không chỉ đối với cuộc khủng hoảng Trung Đông mà cả trong hồ sơ Ukraina, Crimée và thế giới ».

Tại Hoa Kỳ, chính quyền Obama cũng bị chỉ trích nhiều về việc không đảm trách vai trò thủ lĩnh trong hồ sơ Syria để đối phó với việc Nga ồ ạt can thiệp vào nước này.

Thượng nghị sĩ John McCain, một trong những chính trị gia chỉ trích mạnh mẽ tổng thống Barack Obama, đã tố cáo « nền ngoại giao Nga phục vụ hành động quân sự và bất hạnh thay lại được chính quyền Obama tạo thuận lợi ».
 Trên báo Washington Post, các chuyên gia Michael Ignatieff và Leon Wieseltier đã lên án « chính sách vô đạo đức của Mỹ và phương Tây tại Syria ».

• < Trang trước
• Trang sau >