Các bằng chứng khó chối cãi về việc chế độ Syria sử dụng vũ khí hóa học

Khám nghiệm các trẻ em tại một bệnh viện ở Douma, Đông Ghouta sau vụ tấn công hóa học ngày 07/04/2018.
White Helmets/Handout via REUTERS

Pháp nhận định thành phố Douma hôm 7/4 đã bị tấn công hóa học. Các triệu chứng ghi nhận được : « Nghẹt thở, khó thở, nước bọt và dịch mũi tiết ra rất nhiều, tổn thương đường hô hấp, phỏng da và phỏng giác mạc.

 Không thấy trường hợp nào bị thương do cơ học.

Toàn bộ các triệu chứng đều là đặc trưng của việc bị tấn công bằng vũ khí hóa học, đặc biệt là các loại khí gây nghẹt thở, chất hữu cơ có phosphore hay cyanur ».
Theo báo Le Monde, tổng hợp từ các nguồn khác nhau, cho đến nay, Syria và Nga viện cớ « vấn đề an ninh » để cấm các thanh tra Tổ chức Cấm vũ khí hóa học quốc tế (OIAC) vào Douma.

Tuy vậy các « vấn đề an ninh » này không ngăn trở được các nhà báo của đài truyền hình Thụy Điển TV4 sau đó đến được hiện trường phỏng vấn cư dân.
Một người sống sót cho biết : « Chúng tôi trú ẩn dưới tầng hầm. Vật thể đã rơi trúng tòa nhà vào lúc 19 giờ. Chúng tôi vội chạy ra ngoài, còn phụ nữ, trẻ em ở lại bên trong. Không ngờ tòa nhà tỏa đầy hơi độc, những ai ở bên trong đều chết cả ».

Một người láng giềng kể với ê-kíp truyền hình Mỹ CBS cũng đến được hiện trường : « Bỗng dưng khí độc có mùi chlore lan tỏa xung quanh chúng tôi, không thể thở được ».
Hình ảnh một trong hai quả bom khí độc rơi trúng nóc tòa nhà mà lực lượng Mũ Trắng quay được vẫn luôn hiện diện trên truyền hình Thụy Điển và truyền hình Mỹ CBS, chín ngày sau vụ tấn công.

Một phóng viên Thụy Điển khi vào trong tòa nhà cho biết ngửi thấy mùi rất nồng nặc, cổ họng bị rát.
Ngược lại báo chí Nhà nước Syria vốn tha hồ ngang dọc thành phố, khẳng định không có dấu hiệu nào cho thấy chính quyền Damas có liên quan.

Vì sao chính quyền Pháp chắc chắn đây là tấn công hóa học ?

Chỉ có một ê-kíp của quân đội Nga đến Douma chớp nhoáng hôm 9/4 để xem xét một trong hai địa điểm có nhiều nạn nhân nhất.
Matxcơva nói rằng đã lấy các mẫu thử, và hôm 11/4 khẳng định không có chất độc nào được sử dụng tại Douma, kết tội lực lượng Mũ Trắng đã « dàn dựng » vụ tấn công – kiểu quy chụp quen thuộc của Nga.

Paris hôm 14/4 đáp trả : « Sau khi nghiên cứu kỹ các video và hình ảnh các nạn nhân được đưa lên mạng, có thể kết luận với mức tin cậy rất cao, rằng hầu hết đều là sự kiện mới xảy ra, không hề bị chỉnh sửa ».

 Vài giờ sau khi liên quân không kích, chính phủ Pháp công bố « bản đánh giá chính thức về vụ tấn công hóa học hôm 07/04/2018 ».
Cũng nhằm chứng minh tính chính đáng của vụ oanh kích, Washington đã công bố bản đánh giá đêm 13 rạng 14/4.

Theo bản báo cáo của Paris : « Một tài liệu từ việc phân tích kỹ thuật các thông tin giải mật mà tình báo Pháp có được, Pháp cho rằng một vụ tấn công hóa học vào thường dân tại Douma đã diễn ra hôm 07/04/2018.
Không có giả thiết nào khác ngoài việc đây là hành động của quân đội Syria, trong khuôn khổ cuộc tổng tiến công vào Đông Ghouta ».

Vụ tấn công hóa học đã diễn ra như thế nào ?

Các tài liệu của Pháp và Mỹ nêu ra « nhiều vụ tấn công hóa học gây chết người », nhưng không nói rõ số lượng.
Nhiều tiếng đồng hồ sau vụ tấn công hôm 07/04, ba tổ chức phi chính phủ Syria – Syrian Network for Human Rights, Violations Documentation Center in Syria và lực lượng Mũ Trắng – ghi nhận đó là hai vụ tấn công khác nhau.

Vụ đầu tiên xảy ra gần một tiệm bánh mì vào lúc 16 giờ, vụ thứ hai vào khoảng 19 đến 19 giờ 30, đánh vào một tòa nhà ba tầng ở trung tâm thành phố.

Các video được báo chí địa phương đăng tải trong đêm 07 rạng 08/04 cho thấy nhiều xác chết tại hiện trường vụ thứ hai.
 Đó là các video của kênh truyền hình Al Jazira hôm 09/04 khi quân cảnh Nga đến nơi, và phóng sự của truyền hình Thụy Điển cũng chứng tỏ quay tại cùng một tòa nhà, ở gần quảng trường Al Shuhada.
Khoảng mấy chục người đã thiệt mạng tại đây.

Lực lượng Mũ Trắng ước tính sơ khởi có 43 người chết, còn nhóm điều tra Bellingcat dựa theo các hình ảnh video đếm được 34 xác người tại hiện trường.
Nhóm này vốn dựa vào kỹ thuật định vị và phân tích những nguồn mở, đã xem xét các video về tòa nhà bị nạn, được đưa lên mạng trong đêm.
Phía Pháp ước lượng « có ít nhất 40 người chết vì chất độc hóa học ».

Vì sao phải sử dụng đến vũ khí hóa học ?

Trong lúc Damas đang tiến gần đến chiến thắng tại Ghouta sau tám tuần lễ tấn công, tại sao quân đội Syria lại phải dùng đến vũ khí hóa học ?
Theo nhà phân tích, đó là chiến thuật quân sự của họ cộng với sự yên tâm sẽ không bị trừng phạt.

Hôm thứ Bảy 07/04, Douma đã phải chịu đựng trận bão lửa suốt 48 tiếng đồng hồ trước đó, sau hai tuần lễ tương đối yên tĩnh. Nhưng Damas muốn kết thúc thủ phủ nổi dậy cuối cùng này, trong khi đa số lực lượng salafiste Jaych Al Islam (có khoảng 5.000 chiến binh) vẫn luôn từ chối di tản – theo các cuộc thương lượng do Nga bảo trợ vào giữa tháng Ba.

Thế nên Damas phải sử dụng vũ khí hóa học ?
Đối với Paris, không còn nghi ngờ gì nữa, việc này là từ « chủ trương về quân sự và chiến lược ».
« Về chiến thuật, sử dụng loại vũ khí này giúp đẩy các chiến binh địch ra khỏi nơi trú ẩn, nhằm tiến hành các trận đánh trong thành phố với điều kiện thuận lợi cho chế độ.

Về chiến lược, mục tiêu chính là trừng phạt các thường dân sống tại những khu vực nổi dậy, gây khủng hoảng và sợ hãi khiến họ phải đầu hàng (…) ; chứng tỏ mọi sự chống cự đều vô ích, chuẩn bị cho việc tiêu diệt các ổ kháng cự cuối cùng ».
Các vụ tấn công này đã khiến Douma phải đầu hàng ? Hôm 09/04, hai ngày sau khi bị tấn công, việc di tản thường dân lại được tiến hành trong hỗn loạn và sợ hãi.

Theo các thông tín viên của hãng tin Smart News ủng hộ đối lập, chính quyền địa phương và nhóm Jaych Al Islam không còn kiểm soát được tình hình.
Các chiến binh salafiste phóng hỏa các cơ sở và thiết bị của họ, còn các nhà kho thuộc các tổ chức phi chính phủ bị cư dân cướp phá để tìm lương thực.
Hãng tin nhà nước SANA trong cùng ngày cho biết phe nổi dậy vũ trang rốt cuộc đã chấp nhận rời thành phố.

Hôm 12/04, sau tám tuần lễ tiến công, quân cảnh Nga được triển khai tại Douma, thành phố coi như đã đầu hàng.
Phía Mỹ khẳng định Hoa Kỳ « nắm trong tay một lượng lớn bằng chứng cho thấy trách nhiệm của chế độ Assad ». Washington còn đi xa hơn Pháp, tố cáo chính các trực thăng của quân đội Syria đã tấn công hóa học.

« Nhiều trực thăng của quân chính phủ được trông thấy trên bầu trời Douma hôm 7/4.
 Các nhân chứng còn xác định cụ thể đó là loại Mi-8, có thể đã cất cánh từ sân bay Doumayr gần đó ».

Hoa Kỳ dựa trên các dữ liệu được thu thập ngay lập tức của mạng lưới Sentry Syria.
 Đây là một hệ thống cảnh báo trên không, gồm các nhà quan sát không ngừng theo dõi bầu trời và các trao đổi vô tuyến, để xác định mục tiêu của những phi cơ cất cánh từ các sân bay của quân chính phủ Syria và Nga.

Năm 2017, Washington đã công bố các dữ liệu radar của kế hoạch bay trong vụ thả bom khí độc sarin tại Khan Cheikhoun, và sau đó được các quan sát viên của Sentry Syria công nhận.

Những dữ liệu hôm 07/04 chứng tỏ các hoạt động nhộn nhịp trên bầu trời Douma, với những trực thăng và chiến đấu cơ bay đi từ căn cứ không quân Doumayr nằm cách Douma 40 km về phía đông bắc, và từ sân bay quân sự Al Sin cách thành phố bị vây hãm này 75 km về phía đông.
Nửa giờ sau khi khu vực quảng trường Al Shuhada bị tấn công, mạng lưới cảnh báo cho biết còn có ít nhất « bốn trực thăng chuyên thả bom » cất cánh từ căn cứ Doumayr.

 Hai chiếc trong số đó được trông thấy trên bầu trời Douma vài giây trước vụ tấn công.
Từ ngữ « trực thăng thả bom » dùng để chỉ các trực thăng Mi-8 do Nga sản xuất, chuyên thả xuống các vật thể thường là những xy-lanh hơi độc sản xuất tại chỗ.

Cũng theo tài liệu Mỹ : « Nhiều nhân chứng đã chứng kiến cụ thể khẳng định những trực thăng này đã thả xuống các thùng hơi độc, một chiến thuật nhắm vào thường dân trong suốt cuộc chiến.
Hình ảnh các vật thể thả xuống Douma phù hợp với các thùng hơi độc được chế độ sử dụng trước đó ».

Loại chất độc nào đã được sử dụng ?

Tuy hiện chưa có các mẫu thử hóa học được các phòng thí nghiệm phân tích, Pháp cho rằng Douma hôm 07/04 đã bị tấn công hóa học.
Các triệu chứng ghi nhận : « Nghẹt thở, khó thở, nước bọt và dịch mũi tiết ra rất nhiều, tổn thương đường hô hấp, phỏng da và phỏng giác mạc. Không thấy trường hợp nào bị thương do cơ học.

Toàn bộ các triệu chứng đều là đặc trưng của việc bị tấn công bằng vũ khí hóa học, đặc biệt là các loại khí gây nghẹt thở, chất hữu cơ có phosphore hay cyanur ».
Các nhà điều tra Liên Hiệp Quốc lâu nay khẳng định chế độ Damas thường xuyên dùng đến khí chlore ở Syria.

Nếu khí sarin - mà việc sử dụng tại Khan Cheikhoun đã được OIAC xác nhận, thuộc họ các chất hữu cơ có phosphore - hiện chưa thể biết chất này có được sử dụng tại Douma song song với chlore hay không.
 Hai xy-lanh khí độc nhận diện được tại địa điểm bị tấn công thứ hai đều phù hợp với các vụ trước đó trong bốn năm gần đây.

Ông Olivier Lepick, chuyên gia về vũ khí hóa học thuộc Quỹ nghiên cứu khoa học hôm 12/4 giải thích với báo Le Monde : « Những dấu vết có thể bị xóa đi từng ngày, khiến chúng ta khó thể hiểu thấu những gì đã diễn ra ».
Nếu chỉ có khí chlore được sử dụng, thì đó là vụ tấn công gây chết người nhiều nhất từ trước đến nay, bằng một loại khí vẫn được coi là ít mang tính sát thương.

• < Trang trước
• Trang sau >