Ukraina gia nhập NATO : Con đường dài đầy chông gai

Trước đe dọa của Nga, Petro Porochenko muốn Ukraina gia nhập NATO - REUTERS /V. Ogirenko

Do sức ép, đe dọa của Nga, chính quyền Kiev tỏ thái độ kiên quyết muốn đưa Ukraina gia nhập Liên minh Bắc Đại Tây Dương – NATO.

Thế nhưng, để làm được việc này, Kiev phải thỏa mãn nhiều điều kiện như từ bỏ quy chế « không liên kết », cải tổ và hiện đại hóa quân đội, trưng cầu dân ý.

Theo giới phân tích, con đường gia nhập NATO của Ukraina còn dài, đầy chông gai và bấp bênh.
Cách nay 10 năm, ông Petro Porochenko đã từng khẳng định tiến trình Ukraina gia nhập NATO giống như ánh sáng cuối đường hầm.

Ngày 24/11 vừa qua, trên cương vị Tổng thống, ông cam kết cho tổ chức trưng cầu dân ý về chủ đề này, một khi đã hội tụ đủ các điều kiện, nhưng không cho biết các chi tiết cụ thể.

Sau cuộc bầu cử lập pháp tháng 10/2014, liên minh thân phương Tây cầm quyền tại Kiev đã coi việc gia nhập NATO như là một ưu tiên mới.
Công việc đầu tiên phải làm, là từ nay đến cuối năm, sẽ sửa đổi Hiến pháp, « hủy bỏ quy chế không liên kết của Ukraina » và « tái thúc đẩy chính sách để gia nhập NATO ».

Dường như giới lãnh đạo chính trị Ukraina đáp ứng yêu cầu ngày càng lớn của xã hội : Theo các cuộc thăm dò dư luận, trong bối cảnh xẩy ra cuộc xung đột quân sự ở miền đông, tỷ lệ người dân ủng hộ Ukraina vào NATO đã tăng vọt, lên tới 51%, trong tháng 11/2014, thay vì chỉ có 20% trong tháng 10/2013.

Tuy nhiên, theo bà Alisa Lockwood, chuyên gia thuộc trung tâm tư vấn IHS Country Risk, trụ sở tại Luân Đôn, Anh Quốc, được AFP trích dẫn, « điều quan trọng cần ghi nhận là ông Porochenko không gợi ý việc gia nhập NATO ngay trong thời gian tới.

 Ông nói đến trưng cầu dân ý vào khoảng năm 2020. Từ nay đến đó, rất nhiều việc có thể thay đổi, không có gì bảo đảm là ông sẽ vẫn tại chức » và « đó là một cách trì hoãn vấn đề, xem xét sau, đồng thời vẫn thừa nhận tầm quan trọng của việc gia nhập NATO trong công luận ».

Thực vậy, nếu chỉ có quyết tâm thì chưa đủ, để có thể thực hiện nhiều cải cách sâu rộng, nếu như một ngày nào đó Ukraina muốn đáp ứng tất cả các điều kiện rất chặt chẽ của NATO.

Chỉ riêng trong lĩnh vực kỹ thuật, Ukraina phải có một quân đội hiện đại và hoàn toàn tương tác với quân đội của các thành viên khác trong NATO, trong lúc quân đội Ukraina hiện nay quá yếu kém, trang bị tồi tàn và rất tham nhũng.

Ngoài những khó khăn này, Ukraina còn phải đối mặt với sự tức giận và phản đối quyết liệt của Nga.
 Trong những ngày qua, Matxcơva đã công khai nhắc nhở Kiev nên đứng ngoài mọi khối và vạch ra lằn ranh đỏ đối với phương Tây, khi đòi phải có bảo đảm 100% là Ukraina không gia nhập NATO.

Quả thực là Matxcơva coi việc Kiev vào NATO là một ác mộng và không ngừng tố cáo khối quân sự này xích lại gần biên giới Nga, bất chấp những lời hứa không đón tiếp thêm các thành viên là láng giềng của Nga được đưa ra trong thời kỳ khối cộng sản Đông Âu sụp đổ.

Ngay từ năm 1994, Ukraina đã liên kết với NATO trong khuôn khổ quan hệ đối tác hòa bình, sau đó gia tăng trao đổi và đối thoại với khối này, nhưng đến tháng 06/2010, thì từ bỏ hẳn dự án gia nhập NATO và khẳng định quy chế « không liên kết ».

Ngoài cản trở của Nga, việc Ukraina gia nhập NATO cũng gây chia rẽ trong nội bộ khối này, giữa một bên là các nước thành viên lâu đời, như Pháp, Đức, lưỡng lự trong việc tiếp nhận Kiev, và bên kia là các thành viên mới, như Ba Lan, Litva thì ủng hộ mạnh mẽ.

Ngày 23/11, trên tạp chí Spiegel, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier tuyên bố ủng hộ Ukraina có quan hệ đối tác với NATO, chứ không phải là thành viên.
Trong khi đó, ông Anders, Fogh Rassmussen, hồi tháng Tám vừa qua, khi còn giữ chức Tổng Thư ký NATO, thì nhắc lại là Ukraina có thể gia nhập khối này, nếu muốn.

Giới quan sát cho rằng, về mặt chiến lược, NATO không mặn mà với ý tưởng kết nạp các nước có tranh chấp lãnh thổ với Nga, ví dụ NATO đã từ bỏ các cuộc đàm phán về việc gia nhập của Gruzia, sau khi xẩy ra một cuộc chiến tranh chớp nhoáng giữa Nga và nước này, năm 2008.

Ông Vassyl Filiptchouk, thuộc Trung tâm nghiên cứu chính trị quốc tế Kiev, nhắc lại : « Các thành viên NATO không có khả năng đạt được đồng thuận liên quan đến việc trừng phạt Nga. Do vậy, việc chấp nhận trong hàng ngũ Liên minh một nước đang có xung đột vũ trang với Nga, đó là phim khoa học viễn tưởng ».

• < Trang trước
• Trang sau >