Al Qaida chuyển địa bàn từ Pakistan về châu Phi

Cảnh sát Yemen tuần tra tại thủ đô Sanaa, hôm thứ bảy 10/08/2013.
REUTERS/Khaled Abdullah

Tổng thống Mỹ Barack Obama thẩm định « nòng cốt » của Al Qaida tại Pakistan đang bị « đánh bại ».

Tuy nhiên, một bản báo cáo mới của cơ quan tình báo Canada, rất năng động tại Afghanistan cho biết « cột sống » của khủng bố quốc tế « khá dẻo dai ». Hư thực ra sao ?

Tổ chức khủng bố Al Qaida tròn 25 tuổi. 

Vào tháng 8 năm 1988 , tại Peshawar, một tỉnh tây bắc Pakistan, sát biên giới Afghanistan, nhà tỷ phú Oussama Ben Laden, người Ả Rập Xê Út, bác sĩ Ayman al-Zawahiri, người Ai Cập cùng với 4 chiến binh Hồi giáo khác thành lập « tổ chức » mà họ đặt tên là « cơ sở » hay Al Qaida theo tiếng Ả Rập.

Vào thời điểm đó, hồng quân Liên Xô bị kháng chiến Afghanistan đánh bại, đang chuẩn bị rút lui. Một số chiến binh Hồi giáo từ khắp thế giới kéo về Afghanistan giúp phe nổi dậy chống Liên Xô đã nhân cơ hội này tìm cách quốc tế hóa cuộc « thánh chiến » của họ.

Cuối cùng thì thủ lãnh Ben Laden đã bị Mỹ giết chết trong vụ đột kích vào tháng 5/2012 tại Pakistan. Hàng loạt lãnh đạo cấp địa phương của Al Qaida, kẻ trước người sau tử vong vì máy bay trinh sát  võ trang không người lái.

Al Qaida giờ đây do Ayman al-Zawahiri, 62 tuổi, chỉ huy. Vị bác sĩ người Ai Cập này có tiếng là một nhà chiến lược giỏi nhưng không có sức thu hút của Ben Laden.

Tháng Bảy vừa qua, tình báo Mỹ chận bắt được một số thông điệp của trùm Al Qaida gửi cho thủ lãnh bộ phận Al Qaida tại Yemen (bán đảo Ả Rập) Nasser al-Whaychi. Lập tức Washington báo động đề phòng khủng bố và tạm đóng cửa hơn 20 cơ quan ngoại giao tại Trung Cận Đông và châu Phi.

Giới phân tích không rõ là chính thủ lãnh Al Qaida « ra lệnh » tấn công hay các nhóm tự mang danh xưng Al Qaida muốn tự ý ra tay ?

Theo chuyên gia Pakistan Rahimullah Yusufzai thì thông thường trùm Al Qaida « Ayman al-Zawahiri không phải là người ra kế hoạch ».
 Lý do là « nhân sự và thẩm quyền quyết định đã di chuyển đi nơi khác, không còn ẩn náo tại Pakistan và Afghanistan ».

Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chiến lược Islamabad, giáo sư Imtiaz Gul, giải thích thêm : có lẽ bộ phận lãnh đạo Al Qaida hiện nay là những cơ cấu nằm tại Yemen , Syria và nhất là tại Somalia.

 Khủng bố quốc tế « không cần một thủ lãnh có tầm cỡ như Ben Laden vì phong trào này có đủ « nhiên liệu và ý thức hệ » để tồn tại.

Ngược lại theo nhà phân tích Daveed Gartenstein-Ross thuộc Viện Bảo vệ Dân chủ (Foundation for Defence of Democraties) tại Washington thì tình hình có vẻ phức tạp hơn : Đúng là không có lý do gì mà nòng cốt Al Qaida tập trung ở Pakistan và Afghanistan.

 Những nhóm theo ý thức hệ phản dân chủ đang sinh sôi nẩy nở, nương theo phong trong trào « Mùa Xuân Ả Rập » ở Ai Cập, Libya và Syria. Trong xu thế này, thủ lãnh Al Qaida tại Yemen chỉ là « giám đốc điều hành ».
Nói cách khác, « trung ương của Al Qaida » vẫn ẩn náo tại Pakistan và đang « mở rộng » địa bàn hoạt động.

Tuần trước, tổng thống Mỹ Obama tuyên bố « đầu não » của Al Qaida tại Pakistan đang đi dần đến thất bại.

Nhưng theo AFP, vào cuối năm tới, khi nhiệm vụ của liên quân Nato tại Afghanistan chấm dứt thì đây sẽ là yếu tố thuận lợi cho khủng bố quốc tế tại khu vực này.

Một báo cáo của cơ quan tình báo Canada SCRS gần đây phân tích : sự kiện bộ chỉ huy Al Qaida tìm lại được không gian hoạt động xuyên biên giới sẽ giúp cho họ tồn tại thêm ít nhất là trong năm năm tới.

Al Qaida sẽ phục hồi khả năng gây rối hay sẽ « thất bại » như tổng thống Mỹ tiên liệu ?

 Theo các nhà phân tích địa phương, câu trả lời tùy thuộc vào người Afghanistan.

Nếu các phe sắc tộc và chính trị biết đâu là chiến lược sinh tồn cho đất nước và cùng xây dựng tương lai thì Al Qaida sẽ không có đất dung thân.
 Bằng ngược lại, nếu Afghanistan rơi vào nội chiến thì khủng bố Hồi giáo có cơ may mở rộng vùng ảnh hưởng .

• < Trang trước
• Trang sau >