“chưa thể biết kết quả tối ngày Thứ Hai (mùng 1 Tháng Hai 2016) ở Iowa sẽ như thế nào.”
“Các cuộc tranh cử bao giờ cũng kết thúc với người thắng kẻ thua, nhưng ngay lúc này khó có thể đoán biết chắc chắn ai sẽ thắng ở Iowa,” nhà báo Erin Kelly chia sẻ với đồng nghiệp và với mọi người trên trang mạng xã hội. Lý do: các ứng cử viên hàng đầu của cả hai đảng Dân Chủ lẫn Cộng Hòa đang theo nhau sát nút, sát tới mức “chưa thể biết kết quả tối ngày Thứ Hai (mùng 1 Tháng Hai 2016) ở Iowa sẽ như thế nào.”
Ðiều này hoàn toàn đúng.
Ứng cử viên Ted Cruz của đảng Cộng Hòa ký tên vào áo một cử tri tại Ringsted, Iowa, hôm 29 Tháng Giêng. (Hình: Joe Raedle/Getty Images)
Từ chiều Thứ Tư, một bản tin ngắn của nhật báo USA Today cho hay đã nói chuyện với một số nhà quan sát chính trị ở Iowa để xin dự đoán về cuộc bầu cử sơ bộ. Chính những người được tờ báo tiếp xúc cũng nhìn nhận... quá khó đoán, cho dù ai nấy đều bảo họ nhìn thấy chân dung người sẽ về nhất và người về nhì. Hỏi về bên đảng Cộng Hòa, 13 người cho biết chiến thắng sẽ lọt vào tay ông tỷ phú Donald Trump, nhưng 11 người nghĩ cử tri Iowa sẽ dồn phiếu cho Thượng Nghị Sĩ Ted Cruz và 1 người tin Thượng Nghị Sĩ Marco Rubio sẽ tạo bất ngờ; bên Dân Chủ có 13 người nghĩ bà Cựu Ngoại Trưởng Hillary thành công, nhưng 12 người lại tin người chiến thắng ở Iowa sẽ là Thượng Nghị Sĩ Bernie Sanders, ứng cử viên đang tạo sôi nổi trong cuộc đua 2016 với lập trường “dân chủ xã hội.”
Càng khó đoán hơn nữa vì kết quả cuộc thăm dò được thực hiện tối Thứ Năm (28 Tháng Giêng 2016) ngay sau khi cuộc tranh luận của các ứng cử viên Cộng Hòa kết thúc ở thành phố Des Moines, Iowa cho thấy tới 30% cử tri tiểu bang này vẫn chưa quyết định sẽ ủng hộ ai, vẫn phân vân không biết nên chọn người nào đại diện cho đảng ra tranh cử. Bà Debbie Luca, một thành viên hoạt động của Ðảng Bộ Cộng Hòa Iowa nói với giọng quả quyết “30% đó chính là lực lượng quyết định thắng bại,” dự đoán “người nào nắm được đa số (trong nhóm chưa quyết định ủng hộ ai) sẽ là người chiến thắng ở Iowa.” Nói cách khác: ông Trump, ông Cruz, bà Clinton, ông Sanders... vẫn phải ráo riết vận động, vẫn phải tranh giành nhau từng lá phiếu một, trước khi biết kết quả chung cuộc.
Nhưng điều gần như chắc chắn: người dân Hoa Kỳ và các nhà quan sát chính trị đang trông chờ kết quả từ Iowa, để xem có phải thật sự năm nay là năm của những ứng cử viên trước đây chẳng ai biết tới như ông Trump, ông Sanders, hay cuối cùng cử tri vẫn chọn những người có sẵn bề thế chính trị, có kinh nghiệm như bà Clinton, ông Thống Ðốc Chris Christie, hoặc ông Cựu Thống Ðốc Jeb Bush.
“Ðây là câu hỏi quá khó trả lời,” qua điện thoại ứng cử viên Cộng Hòa Herman Cain từng dự cuộc đua 2012 vừa cười vừa nói, bảo thêm chính ông cũng đang chờ kết quả xem “tình hình thật sự như thế nào.” Ông Cain nhắc lại chuyện mọi người đều biết: trước đây chẳng ai nghĩ ông Trump lại nổi bật trong chính trường, cũng chẳng ai nghĩ ông Sanders lại thu hút cử tri đến mức không ngờ, “thay đổi hẳn cục diện của cuộc tranh cử năm nay.” Theo ông nghĩ, “rõ ràng thành phần bề thế của hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ đều không muốn thấy ông Trump hay ông Sander thắng ở Iowa, nhưng họ muốn là một chuyện, cử tri quyết định như thế nào lại là chuyện khác.”
Theo bình luận gia chính trị Alex Castellanos của đài CNN, những gì hai ông Trump và Sanders tạo được trong những tháng qua “quả đúng là điều không ai đoán trước được.” Người mới 8 năm trước đây từng đảm trách vai trò cố vấn chính trị cho ứng cử viên Cộng Hòa John McCain kể lại một năm trước đây khi nói chuyện với bạn bè trong giới sinh hoạt chính trị, “chúng tôi đồng ý với nhau rằng bà Clinton là ứng cử viên sáng giá nhất của phe Dân Chủ, cánh Cộng Hòa sẽ có ông Jeb Bush, và không ít người nêu câu hỏi ông Bush phải làm những gì để thắng bà Clinton.” “Bây giờ chuyện hoàn toàn khác,” ông Castellanos nói tiếp, “câu hỏi được nêu ra ngày hôm nay là ai có khả năng để qua mặt ông Trump và bà Clinton phải làm gì để thắng ông Sanders tại Iowa?”
Giả sử tối Thứ Hai tuần tới ông Trump và ông Sanders thành công ở Iowa thì sao? Bà Hilary Rosen, từng làm việc với Ban Tham Mưu Tranh Cử Obama 2012 nghĩ rằng nếu tuần tới ông Trump thắng Iowa, uy thế của nhà tỷ phú New York “sẽ như con nước vỡ bờ, không ai có thể cản được nữa,” tức sớm muộn gì ông Trump sẽ trở thành ứng cử viên Cộng Hòa tranh ghế tổng thống. Bên đảng Dân Chủ, nếu thua Iowa “bà Clinton chắc chắn phải thay đổi cả chiến lược vận động tranh cử” vì hiện giờ, các cuộc thăm dò đều cho thấy ông Sanders dẫn đầu ở New Hampshire và vì từ năm 1972 đến giờ, chưa có ứng cử viên Dân Chủ nào thua cả Iowa và New Hampshire lại trở thành người đại diện cho đảng để tranh chức tổng thống.
Ðiều đó cho thấy chưa bao giờ cuộc bầu cử sơ bộ ở Iowa lại được chú ý như lần này. Cử tri Cộng Hòa, Dân Chủ và các quan sát viên bầu cử đều nóng lòng chờ đợi xem ai chiến thắng để đoán xem tình hình tranh cử những tuần kế tiếp, các ứng cử viên cũng muốn biết kết quả ra sao, đang đứng ở vị trí nào, có đủ vững mạnh để đi tiếp hay đã đến lúc nên rút khỏi cuộc đua.
