“Chẳng khác gì mặt trời với mặt trăng.”
Chưa rõ cuộc tranh cử tổng thống Hoa Kỳ sẽ có kết quả như thế nào, nhưng những gì xảy ra trong năm 2015 khiến mọi người phải lo ngại cho chuyện tương lai của quốc gia. Lý do: Nếu ông Donald Trump đắc cử và ông Paul Ryan tiếp tục nắm Hạ Viện, cánh Cộng Hòa ở Tòa Bạch Ốc và những vị dân cử cùng đảng ở Hạ Viện khó có thể làm việc với nhau.
Chủ Tịch Hạ Viện Hoa Kỳ Paul Ryan. (Hình: Getty Images)
Điều này được nói tới vì những điều ông Trump tuyên bố - sẽ trở thành chính sách nếu ông được tín nhiệm để lãnh đạo quốc gia - và những phát biểu ông Chủ Tịch Hạ Viện Ryan Paul đưa ra trái ngược hẳn nhau, đến mức bị ông Charles Tyler, cựu cố vấn chính trị của Bà Nancy Pelosi, phê phán, “Chẳng khác gì mặt trời với mặt trăng.” Ông Tyler còn bảo trong lịch sử bầu cử tổng thống Mỹ, “Chưa từng có chuyện một ứng cử viên và một nhà lãnh đạo đương thời của đảng hục hặc về chính sách” như chuyện đang diễn ra giữa ông tỷ phú Trump, người dẫn đầu các cuộc thăm dò tranh cử, và ông Ryan Paul, nhân vật quyền uy nhất của ngành lập pháp.
Khác biệt giữa 2 ông như thế nào?
Giữa Tháng Sáu năm ngoái, trong bài diễn văn loan báo tranh cử, ông tỷ phú Trump cho biết, “Nước Mỹ trở thành thùng rác của thế giới, là nơi chứa chấp trở ngại của người khác. Khi bên Mexico đưa người sang Mỹ, chẳng khi nào họ đưa người đang hoàng, họ chỉ đưa bọn trộm cướp sang đây, bọn buôn ma túy, bọn gây tội ác, bọn hãm hiếp” dọa sẽ xây bức tường phân chia ranh giới hai nước và bắt tất cả những người đang sinh sống không có giấy tờ cư trú ở Mỹ để trả họ về nguyên quán.
Vài ngày sau đó, ông chủ tịch hạ viện lên tiếng phản bác, nói rằng giải quyết vấn đề di trú là chuyện nước Mỹ “phải làm.” Ông còn dõng dạc nói với giọng đầy cương quyết “tên tôi là Paul Ryan, (tôi hứa) tìm cách để giải quyết tình trạng này” giúp tập thể đó “có giấy tờ cư trú hợp pháp nhưng không có quyền trở thành công dân Mỹ.” Cũng liên quan đến chuyện di dân, ông Trump là người nói câu “đóng cửa không cho người Hồi Giáo vào Mỹ,” tức khắc ông Ryan lên tiếng phản đối, gọi điều ông Trump đưa ra “không phản ánh lập trường của của người bảo thủ Cộng Hòa, cũng chẳng phải là chủ trương của đảng và quan trọng nhất, đó không phải là chủ trương của nước Mỹ.”
Đến Tháng Mười Một khi Quốc Hội thông qua ngân sách cho tài khóa 2016, ông Chủ Tịch Hạ Viện Paul Ryan tổ chức họp báo, gọi thành quả đạt được qua cuộc “thương thuyết chính trị” với đảng Dân Chủ “là thắng lợi chính trị cho đảng Cộng Hòa và cho quốc gia.” Cuộc họp báo kết thúc chưa được 5 phút đồng hồ, ông Trump gửi tin nhắn qua trang mạng xã hội, mắng nhiếc “những nhà lãnh đạo (Cộng Hòa) ở Quốc Hội giơ tay đầu hàng (đòi hỏi của phe Dân Chủ), chấp nhận khoản tiền khổng lồ 2,000 tỷ bạc để chi tiêu phung phí, chẳng nghĩ gì đến đòi hỏi của người dân phải cắt giảm chi tiêu.”
Những khác biệt giữa ông tỷ phú Trump và ông Chủ Tịch Hạ Viện Ryan “ngày một nhiều hơn” “khó có thể hàn gắn,” theo nhận xét của ông Edward Williams, người từng đảm trách vai trò cố vấn chính trị cho văn phòng trung ương của đảng Cộng Hòa. “Trong lịch sử tranh cử tổng thống, chưa hề có chuyện căng thẳng giữa nhân vật đang điều hành Quốc Hội và một ứng cử viên cùng đảng như chuyện đang xảy ra.” Ông Williams nói thêm căng thẳng này “gây bất lợi cho đảng (Cộng Hòa) ở nhiều mặt” đặc biệt trong tình thế “có thể ông Trump sẽ là người đại diện cho đảng ra tranh cử tổng thống, cũng như có thể ông Trump sẽ là người được cử tri tín nhiệm để lãnh đạo quốc gia.”
Với nhà phân tích độc lập Mike Callahan, chuyện ông đương kim Chủ Tịch Hạ Viện và người cùng đảng đang dẫn đầu cuộc tranh cử “thường xuyên đấu khẩu với nhau là điều không hay” có thể dẫn đến việc đảng Cộng Hòa mất cơ hội làm chủ Tòa Bạch Ốc. Ông giải thích, “Cử tri nghĩ gì khi thấy ông Trump và ông Ryan chỉ trích lẫn nhau? Liệu cử tri có muốn chọn một người lãnh đạo thuộc đảng Cộng Hòa mà họ thấy không đồng quan điểm với ông chủ tịch hạ viện cộng hòa hay không?” Do đó, ông Callahan cho rằng “phải tìm cách hàn gắn càng sớm càng tốt, đừng để rạn nứt giữa hai người tiếp tục xảy ra.”
Điều ông Callahan đề nghị có thể sẽ được thực hiện, nhưng chắc không phải ngay lúc này, vì không chỉ khác biệt quá rõ về chính sách, ông tỷ phú Trump và ông Chủ Tịch Hạ Viện Paul Ryan còn công khai lên tiếng chỉ trích nhau.
Đầu Tháng Mười Hai năm ngoái, ông Ryan cho hay trong cương vị của người đang điều hành lập pháp và vai trò Chủ Tịch Đại Hội Đảng “tôi có trách nhiệm phải giữ đúng vị trí trung dung, không thiên vị, không lên tiếng ủng hộ ai, mà chỉ ủng hộ người sẽ được đảng để cử để tranh chức tổng thống.” Nhưng ngay sau đó khi được hỏi tại sao lại lên tiếng phản đối những lời tuyên bố mang tính “bạo miệng” nhưng “ăn khách” của ông Trump, ông Chủ Tịch Hạ Viện trả lời “tôi sẽ tranh đấu cho điều tôi tin tưởng, tôi sẽ tranh đấu cho điều tôi nghĩ là đúng, tôi sẽ đứng lên tranh đấu cho chính sách của đảng và cho nguyên tắc đạo đức căn bản của quốc gia.”
Khi được hỏi về ông chủ tịch hạ viện, ông Trump cho biết, “Mặc dù ông ta là người lịch sự nhưng Paul Ryan chẳng phải là người (trong danh sách) được tôi chọn lựa. (Lãnh đạo) Đảng Cộng Hòa phải cứng rắn, phải thông minh, chứ đây không phải là chuyện đùa.”
