Nhưng rồi tất cả những chuyện bức tử ấy vẫn không giết chết được cái đẹp của cái thành phố tôi đã sống, đã yêu, đã trung thành với nó từ hơn nửa thế kỷ nay.
Trò chặn đường các thanh niên có mái tóc hơi dài hơn những mái tóc vừa ở trong rừng ra và thẳng tay cắt nghiến đi chỉ là một trong những việc làm không do bất cứ một thứ luật nào hay một chỉ thị nào từ “trên” truyền xuống cả.
Trò này được thấy trong những ngày đầu tháng 5 năm 1975, lúc không khí còn rất bàng hoàng khi những chiếc T-54, những đôi dép Bình Trị Thiên lần đầu tiên tiến vào Sài Gòn. Bức ảnh đen trắng tìm thấy trong một trang báo cũ ghi lại khá rõ cảnh một người lính Bắc Việt đầu đội mũ cối đang dùng kéo để cắt mái tóc một thanh niên trên một con đường nào đó ở Sài Gòn. Vài ba thiếu niên gần đó đứng ngó với những khuôn mặt đầy vẻ kinh ngạc, lo lắng.
Người thanh niên có mái tóc không dài lắm được giữ một cách tươm tất. Anh có vẻ là một người còn đi học, có thể là đang học lớp cuối của một trường trung học nào đó hoặc cũng có thể là một sinh viên đại học. Có khó lắm, khắt khe lắm thì cũng không thể nói mái tóc với khuôn mặt, cách phục sức đó là “đồi trụy.” Người ấy có thể có việc phải ra đường, đang đi thì bị chặn lại để bị “lên lớp” bởi một tên lính Bắc Việt ngu ngơ vừa vào thành phố. Dĩ nhiên bàn tay cầm cái kéo cắt tóc có thể cũng là lần đầu tiên sử dụng cái kéo đó.
Nhưng chi tiết đó có đáng gì quan trọng. Những đường kéo đó không nhắm làm đẹp cho người thanh niên nọ. Nạn nhân của đường kéo có một vẻ nhẫn nại, chịu đựng. Với vài ba khẩu AK ở cái nút chặn ấy thì có nhẫn nại và chịu đựng cũng là điều dễ hiểu.
Mái tóc của người thanh niên được cắt một cách nhanh chóng. Sau đó chắc anh được để cho đi tiếp. Mái tóc được anh o bế bỗng nhiên bị cắt bằng những nhát kéo nham nhở, thù hận, rồi thả cho đi.
Những câu chửi thề tục tĩu nhất ngầm vang lên trong đầu của người thanh niên trong chuyến đi trở về nhà với mái tóc mới, món quà ra mắt của cuộc đổi đời vừa bắt đầu. Cuộc gặp gỡ chớp nhoáng ở góc phố, không kéo dài trong bao nhiêu lâu, nhưng cũng đủ để lại những ấn tượng không mấy tốt đẹp cho người thanh niên Sài Gòn trong bức ảnh.
Nhưng có thể anh sẽ thấy được an ủi phần nào khi biết rằng việc làm ấy mà anh phải gánh chịu không phải là chuyện khốn nạn duy nhất xảy ra cho một mình anh. Nhiều thanh niên bị chặn lại chỉ vì ống quần hẹp, chiếc áo nhiều màu. Một cái chai được đẩy vào ống quần, nếu không lọt thì lấy kéo cắt cho ống quần rộng thêm để hết... Mỹ ngụy. Những chiếc chiếc áo nhiều mầu bị lột ngay ở giữa đường, lý do chỉ vì nó đế quốc quá, nó ngụy quá, nó đồi trụy quá.
Tiên sư bố cái kéo khốn nạn và chó má đó!
Mà cũng không chỉ có thế. Những chiếc áo dài cũng bị làm khó. Khởi đi từ những chiếc áo tứ thân, qua tay của Lemur Nguyễn Cát Tường với vài thay đổi, rồi với bàn tay của phụ nữ Sài Gòn những năm sau đó đã cho những chiếc áo dài một vẻ đẹp, một nét duyên dáng để hai chữ “áo dài” đi thẳng vào tự điển Anh ngữ như Oxford (British & World English) và Webster (Third New International Dictionary). Những chiếc áo ấy cũng bị bọn mọi rợ bức tử ngay trong những ngày đầu sau khi chúng tiến vào Sài Gòn. Chúng bị chủ của chúng đem cất đi, giấu kín trong góc tủ áo, cũng có thể hai tà áo trước sau bị cắt đi, hay không được đem ra mặc nữa, chấm dứt một thời hạnh phúc... tà áo mỏng không còn buông hờn tủi, dòng lệ thơ ngây của Quang Dũng hết dạt dào và tâm tư khép mở hai tà áo của Đinh Hùng cũng không còn nữa.
Đường Tạ Thu Thâu, Sài Gòn 1968 (Ảnh trên Net)
Nhưng rồi tất cả những chuyện bức tử ấy vẫn không giết chết được cái đẹp của cái thành phố tôi đã sống, đã yêu, đã trung thành với nó từ hơn nửa thế kỷ nay.
Mấy em nhà quê Hà Nội lúc đầu thì kín đáo, sau thì cũng thấy phụ nữ Nam Kỳ đẹp. Những cái đít không có gân (?) như chúng đã ngỡ trong cơn hốt hoảng. Những cái gân chỉ là những cái quần lót, và những cái soutien quả là đã giúp chặn đúng được cuộc nam tiến (?) của hai cái zú (viết theo kiểu “bác” Hồ). Các chị ra chợ trời mua về mặc cho bõ những ngày bưng biền cơ cực. Rồi áo dài vai raglan, tà búp bâu tươi không có eo (áo) vẫn có eo (?) được đặt may và mặc với nhau làm như cả đời lúc nào cũng lịch sự lịch sàng như Nam Bộ, Nam Kỳ chúng tôi không bằng.
Thế là mấy con đười ươi cái vợ của những đười ươi đực Ba Ếch, Trọng Lú... mỗi khi đi đây đi đó đều lôi áo dài ra diện, thứ áo mà chúng đã có một thời căm thù đến tận gan tận tủy.
Sao không khăn giữ những nét đẹp cách mạng bưng biền với nhau nữa?
Cứ xem mấy em bần cố... lông xúng xính quần là áo lượt là lại lộn ruột. Nhưng nghĩ lại thì cũng tội nghiệp chúng nó. Cuối cùng thì chúng nó cũng nhìn ra đâu là đẹp, đâu là xấu...
Những chiếc áo dài, những mái tóc, những tà áo, những vạt áo ấy mới đích thực là cái đẹp. Tội nghiệp cò thể là người bộ đội chặn người thanh niên cắt mái tóc của anh.
Bây giờ, ở một ngôi làng nào đó anh bộ đội đang sống, sau khi phục viên, chắc chắn thế nào anh cũng nhớ lại cái buổi sáng hôm ấy ở Sài Gòn khi anh chặn người thanh niên ở góc phố và dùng kéo cắt mái tóc của anh. Người thanh niên ấy đang ở đâu? Mái tóc của anh có còn dài không? Liệu người ấy có tha thứ cho những nhát kéo của anh không, bây giờ những mái tóc không những đã dài mà còn là kiểu mẫu cho những mái tóc mà anh cho là phản động và đồi trụy trước đây nữa.
Cũng may mà anh đã không cắt những cái ống quần, những cái vạt áo dài hồi đó.
Chứ nếu anh đã làm những việc đó, thì anh còn ân hận biết là chừng nào nữa. Mấy con đười ươi cái lôi ra để làm đẹp trong khi vợ con anh thì vẫn lem luốc nhà quê nhà quáo như hồi bưng biền vậy.
Nhưng anh cũng thấy an ủi được một điều là mấy con chó cái đười ươi đó mặc cái gì thì cũng xấu như trời có chửa hoang vậy!
