Tội ác trở nên đáng báo động khi người ta giết nhau không chỉ vì những mối oán thù, ghen tuông, mâu thuẫn sâu đậm, mà còn vì những lý do hết sức vặt vãnh, cỏn con, vô lý... như bị phát chậm một suất cơm từ thiện!
Hầu như không có ngày nào mà báo chí, truyền thông trong nước lại không đưa tin về những vụ án mạng khác nhau, gọi chung là “cướp, giết, hiếp,” với mức độ ngày càng tàn bạo, dã man.
Hãy thử nhìn lại chỉ mới trong vòng vài ngày gần đây, từ những vụ chưa phải là án mạng nhưng tính chất tha hóa về mặt đạo đức khiến xã hội rúng động như vụ mua bán trẻ em ở chùa Bồ Ðề, Hà Nội, cho đến những vụ án mạng.
Vụ người phát cơm từ thiện bị đâm chết tối 10 Tháng Tám, 2014, gây phẫn nộ trong dư luận Việt Nam. (Hình: Ngoisao.net)
Ở Sài Gòn, một thanh niên “Phát cơm từ thiện bị kẻ xin cơm đâm chết” (báo Dân Trí). Ở Ðồng Nai, chỉ vì “Giành mai táng, nhân viên trại hòm đâm người” (báo Pháp Luật TP.HCM). Tại Hải Dương, “Dân đánh chết trộm chó: cách trụ sở 1km, CA đến không kịp” (báo Ðất Việt). Và đây không phải lần đầu tiên người dân vì nổi giận với dân trộm chó, đã xúm nhau đánh hội đồng dẫn đến tử vong. Có khi người dân còn đốt cả xe, cả người trộm chó!
Ngày 7 tháng 8, TAND Huyện Bắc Tân Uyên (Bình Dương) đưa ra xử vụ án “Thuê côn đồ xử hàng xóm” (báo Thanh Niên). Vì cho rằng người hàng xóm thường trêu ghẹo vợ mình, một người đàn ông ở Bình Dương đã thuê nhóm côn đồ đánh để dằn mặt, nhưng không ngờ cả nhóm đã chém nạn nhân một trận tơi tả.
Dân thuê côn đồ xử nhau, ngay đến cán bộ nhà nước cũng có mối quan hệ bạn bè với giới xã hội đen. Một “Phó ban tổ chức Quận Ủy Cầu Giấy bị bắt vì giới thiệu giang hồ thuê ‘sát thủ’” (báo Người Lao Ðộng), để rồi 2 sát thủ này đâm chết một chủ thầu xây dựng ngay giữa đường phố Hà Nội.
Trước đó đã từng có những vụ “Giám đốc lĩnh 2 năm 6 tháng tù vì thuê giang hồ giết người đòi nợ,” (báo Lao Ðộng), đó là nguyên giám đốc chi nhánh Cosveco, Nghệ An. Giám đốc Công ty Cổ phần Ðầu tư Kinh doanh nhà Hoàng Hải (huyện Hóc Môn, TP.HCM) thuê giang hồ giết cấp phó bị kết án tử hình, sau đó chết trong tù...
Còn công an, thay vì đại diện cho chính quyền đi ngăn chặn kẻ xấu, kẻ ác thì trong những năm qua, lại xảy ra rất nhiều trường hợp công an lạm quyền đánh dân, thậm chí dẫn đến tử vong. Ðây là vài vụ trong tuần qua:
Một thanh niên ở Tuyên Quang “Ngã gục trên đường, tử vong sau khi bị CSGT đánh” (báo Người đưa tin), chỉ vì không đội mũ bảo hiểm!
Tại Bắc Giang, “Công an xã dùng dép bạt tai, quật dùi cui đánh dân trọng thương ngay tại trụ sở” (báo Dân Trí) chỉ vì ông này lên trình báo về việc ô nhiễm môi trường nhưng không được giải quyết nên bức xúc, to tiếng với công an.
Tình trạng công an đánh chết dân khi đang trong quá trình tạm giữ để điều tra như đã nói, rất nhiều. Nhưng thường bị cho “chìm xuồng” hay xử rất nhẹ (chẳng hạn, vụ vừa được đem ra xử ở Ðắk Lắk “Công an đánh chết nghi can trộm bò: 18 tháng tù” (báo Tuổi Trẻ) - một mức án quá nhẹ cho một mạng người!).
Nên những sự việc tương tự vẫn tiếp diễn. Và trong rất nhiều trường hợp, nạn nhân được công bố là đã... tự tử tại đồn. Mới đây nhất, một nghi can đã “Tự tử tại đồn công an sau khi bị bắt vì trộm gà” (báo Dân Trí), mà theo bài báo, tang vật chỉ là 21 con gà có tổng trọng lượng 31 kg!
Công an thì lộng hành, còn tòa án?
Dư luận còn chưa quên ông Nguyễn Thanh Chấn, người “nổi tiếng” vì bị tù oan 10 năm ở Thanh Hóa đang theo đuổi vụ kiện đòi bồi thường. Thì trong lúc đó, một vụ án oan sai khác, gây chấn động dư luận không kém ở Sóc Trăng, với 7 thanh niên bị bắt oan cũng đã được đem ra xử: “Vụ oan sai ở Sóc Trăng: Khởi tố 2 điều tra viên, 1 nguyên kiểm sát viên” (báo Người Lao Ðộng).
Ðiều làm cho mọi người bàng hoàng là những cách tra tấn tàn bạo, gây tổn thương lâu dài, nghiêm trọng cho người bị nhục hình, của các điều tra viên, qua lời kể của các nạn nhân.
Một xã hội mà luật pháp không hề được tôn trọng, thậm chí chính những người đại diện cho chính quyền, cho công an, tòa án, giới cán bộ quan chức... lại ngang nhiên vi phạm pháp luật và được cái bộ máy ấy che chở. Vậy thì có gì lạ khi người dân cũng coi thường pháp luật, sẵn sàng “tự xử” người khác vì một lý do nào đó?
Tội ác ở quốc gia nào mà chẳng có, nhưng tội ác trong xã hội Việt Nam hiện nay thực sự đang làm cho mọi người lo ngại chính vì nó ngày càng nhiều và trở thành “bình thường.”
Tội ác trở nên bình thường, khi xảy ra hàng ngày, từ Nam tới Bắc, từ các thành phố lớn cho tới nông thôn, vùng sâu vùng xa. Trong bất cứ môi trường nào của xã hội, kể cả những môi trường tưởng chừng an toàn nhất, như nhà trường, nhà chùa, hay bệnh viện.
Khi kẻ thủ ác có thể là bất cứ ai, thuộc thành phần nào trong xã hội, và không chỉ là những người ít học, thiếu hiểu biết.
Có thể là một sinh viên đại học, xuất thân từ một gia đình đàng hoàng tử tế như Nguyễn Ðức Nghĩa trong vụ án chấn động giết bạn gái cũ, rồi chặt đầu vứt ở nơi khác để phi tang.
Có thể là một bảo mẫu như vụ bảo mẫu Hồ Ngọc Nhờ ở Thủ Ðức, Sài Gòn, đánh chết trẻ 18 tháng tuổi.
Có thể là một nhà giáo, một hiệu trưởng, như vụ án mua dâm nữ sinh chấn động một thời với “nhân vật” chính là Sầm Ðức Xương, nguyên hiệu trưởng trường THPT Việt Vinh, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang. Sầm Ðức Xương đã dụ dỗ nhiều em học sinh sau đó sử dụng các em để “thết đãi” các vị khách quý là quan chức trong tỉnh, thậm chí còn bảo các em tìm thêm các bạn khác để bán dâm!
Có thể là một bác sĩ như Bác Sĩ Tường, thẩm mỹ viện Cát Tường, Hà Nội, giải phẫu làm chết nạn nhân xong vứt xác xuống sông Hồng phi tang, đến 9 tháng sau mới tìm thấy xác.
Có thể là một nhà sư trong vụ “Sư thầy giết người yêu, phi tang xác vì không chịu phá thai” (Tin Mới) ở Trà Vinh v.v...
Nghĩa là không chừa một ai, một giới nào. Ðáng nói hơn, đó là những con người hoàn toàn bình thường, không hề có tiền sử bị bệnh tâm thần.
Tội ác trở nên đáng báo động khi người ta giết nhau không chỉ vì những mối oán thù, ghen tuông, mâu thuẫn sâu đậm, mà còn vì những lý do hết sức vặt vãnh, cỏn con, vô lý... như bị phát chậm một suất cơm từ thiện!
Khi người ta không chỉ giết kẻ thù, người lạ mà còn giết người yêu, cha mẹ, chồng/vợ, giết cả con. Nào “Ðau lòng những vụ án nghịch tử xuống tay với bố mẹ” (Người Ðưa Tin), “Hà Tĩnh: bố mẹ giết con rồi ném xuống sông phi tang” (Tin Mới), “Giận vợ, dùng kéo giết con gái sơ sinh” (Người Lao Ðộng)...
Ðã có rất nhiều bài báo, những hội thảo xung quanh vấn đề tội ác gia tăng ở Việt Nam và nhiều nhà báo, nhà giáo, nhà tâm lý học, xã hội học... đã cố đi tìm câu trả lời.
Trong đó, chúng ta đã nói đến những nguyên nhân thuộc về môi trường xã hội. Một xã hội luôn đề cao những giá trị vật chất, chạy theo bằng cấp, địa vị, tiền bạc và những hình thức hào nhoáng bên ngoài mà coi nhẹ những giá trị bên trong của con người như tư cách, đạo đức, danh dự, lòng liêm sỉ...
Một xã hội mà những điều không tử tế, cái ác, cái xấu không bị trả giá đích đáng, trong khi sự tử tế, cái thiện, cái đẹp thì lắm lúc bị coi thường. Một xã hội không tôn trọng luật pháp. Một xã hội có quá nhiều bất công phi lý, khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn, nhưng lại thiếu vắng tự do dân chủ và nhân quyền thì bị chà đạp.
Chúng ta cũng đã nói đến những nguyên nhân do giáo dục. Giáo dục sa sút thậm tệ, môi trường giáo dục từ lâu đã không còn là nơi dạy cho con người niềm tin vào sự học, vào sự thật, thậm chí nhiều khi đã trở thành nơi bán chữ, chạy điểm, chạy bằng...
Khi phải sống trong một môi trường xã hội, một chế độ như vậy, con người thường dễ cảm thấy bực bội, tức giận không đâu, cộng thêm sức ép thường trực của cơm áo gạo tiền, những vấn đề cá nhân phải đối mặt hàng ngày... Tất cả sẽ tạo ra những ẩn ức tâm lý.
Khoan nói đến những vụ án được suy tính, sắp xếp kỹ, trong những vụ án có tính chất bất ngờ không đoán trước, nguyên nhân sâu xa một phần từ những nỗi bức bối, ẩn ức bên trong và chỉ cần một lý do nào đó, cùng với việc con người mất đi lý trí, sự sáng suốt trong khoảng khắc, tội ác sẽ xảy ra.
Và khi từ thể chế chính trị, môi trường xã hội, giáo dục... còn chưa thay đổi thì đừng hy vọng tội ác sẽ giảm đi hay biến mất.
