Ứng cử viên nào của Đảng Cộng Hoà sẽ là đối thủ của Tổng Thống Obama?

Cựu thống đốc Mitt Romney.

Kết quả bầu cử sơ bộ đầu tiên trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ 2012 cho thấy Đảng Cộng hoà sẽ tiến cử một trong hai ứng viên sau đây: Rick Santorum, hay Mitt Romney, mỗi người được 25% phiếu trong kì bầu sơ bộ tại Iowa ngày 3-1.
Dân biểu Ron Paul đã tranh cử năm 2008 và về hạng năm, lần này về hạng ba với 21% số phiếu. Lập trường chính trị, nhất là quan điểm không can thiệp vào chuyện thế giới và rút hết lính Mỹ ở nước ngoài về; cùng chủ trương chính phủ càng ít can thiệp vào kinh tế và đời sống của dân không được nhiều ủng hộ trong quá khứ vì thế khó cho ông được tiến cử lên mức cao hơn.
Số phiếu cử tri Iowa dành cho những ứng viên còn lại là: cựu Chủ tịch Hạ viện Newt Gringrich 13%, Thống đốc bang Texas Rick Perry 10% và nữ Dân biểu Michele Bachmann 5%.

Với Iowa đi tiên phong từ 40 năm qua, cuộc chạy đua vào Bạch Cung đã chính thức mở màn. Từ năm 1972 đến nay, Iowa tổ chức bầu sơ bộ sớm nhất, coi như vòng loại. Theo kết quả trong quá khứ, một ứng viên thường phải lọt vào con số 3 ứng viên có phiếu cao nhất, trừ năm 2008 khi John McCain về thứ 4, thì mới có hy vọng được đảng tiến cử để có cơ hội trở thành tổng thống.

Kết quả chính thức ở Iowa cho thấy Romney về nhất và chỉ hơn Santorum 8 phiếu. Với Michele Bachmann bỏ cuộc và Rick Perry đang thẩm định lại việc vận động, như thế ứng viên Cộng hoà 2012 chắc chắn sẽ là Mitt Romney, cựu thống đốc bang Massachusetts hay Rick Santorum, cựu Thượng nghị sĩ bang Pennsylvania.

 Nhưng về nhất ở Iowa chỉ làm tăng cơ hội được đảng tiến cử chứ không có gì đảm bảo sẽ được bầu chọn làm người lãnh đạo nước Mỹ. Barack Obama (2008), Mike Huckabee (2008), John Kerry (2004), Al Gore (2000), George W. Bush (2000), Bob Dole (1996), Tom Harkin (1992), Richard Gephardt (1988), Walter Mondale (1984) từng dẫn đầu ở Iowa, nhiều người được chọn làm ứng viên tổng thống của đảng, nhưng chỉ có Obama và Bush vào được Bạch Cung.

Năm nay Đảng Dân chủ không bận rộn với bầu sơ bộ. Những ngày nghỉ lễ cuối năm Tổng thống Barack Obama đưa gia đình về quê ở hải đảo Hawaii để đón Giáng Sinh và Năm Mới. Cho tới ngày mồng 3 tháng Giêng ông mới trở lại Bạch Cung làm việc.
Hiện thời tuy mức ủng hộ của dân chúng dành cho Tổng thống Obama xuống còn 45%, thấp hơn mức không ủng hộ, nhưng theo thông lệ Barack Obama sẽ được đề cử tái tranh cử nên cử tri Đảng Dân chủ không có những lựa chọn khác hơn trong bầu chọn sơ bộ. Obama sẽ tái tranh cử như George W. Bush (Con) vào năm 2004, Bill Clinton 1996, George H.W. Bush (Cha) 1992 và Ronald Reagan 1984.

Trong quá khứ đã có trường hợp tổng thống đương nhiệm vì lãnh đạo quá yếu kém đã bị phe phái trong đảng tìm cách thay ngựa. Đó là trường hợp Tổng thống Jimmy Carter năm 1980 bị Thượng nghị sĩ Edward Kennedy thách thức nên cử tri Iowa đã phải chọn một trong hai. Năm đó đương kim Tổng thống Carter thắng ở Iowa, 59% so với 31% cho Kennedy, nhưng tại đại hội Đảng Dân chủ vào mùa hè các đại biểu tiếp tục chia làm hai phe. Carter dù được đảng tiến cử nhưng đó là một vết thương chính trị nhức nhối đối với một tổng thống đương nhiệm. Đến kì tổng tuyển cử vào tháng 11-1980, Jimmy Carter đã thua đậm ứng viên cộng hoà Ronald Reagan.

Kì bầu cử năm nay, dù uy tín của Tổng thống Obama đang xuống thấp, cho đến lúc này Đảng Dân chủ vẫn thư thả ngồi nhìn đối thủ đánh nhau. Trong khi những ứng viên Cộng hoà vất vả, không được nghỉ ngày nào trong mùa lễ hội mà phải bận rộn gặp gỡ truyền thông qua những chương trình hội luận chính trị sáng Chủ Nhật để trình bày quan điểm, chính sách hay phải đến những quận hạt của Iowa gặp gỡ cử tri để tranh thủ lá phiếu.

Không chỉ các ứng viên xuôi ngược khắp bang Iowa mà con cái họ cũng xuống đường vận động cho cha mẹ. Năm người con của Mitt Romney, bốn con của Michele Bachmann, con trai của Ron Paul, con gái của Newt Gringrich đều vận động cho cha mẹ.
Với kết quả vừa qua, cử tri Iowa đã làm rõ nét hơn quan điểm của các ứng viên Cộng hoà.

Cựu Thượng nghị sĩ Rick Santorum.

Rick Santorum là người công giáo, bảo thủ, chống hôn nhân đồng tính, chống phá thai. Thành tích đáng ghi của ông trong thời gian tại Thượng viện là biểu quyết cho những chính sách tăng chi tiêu của chính phủ. Mới đây ông lên tiếng cho biết nếu là tổng thống ông sẽ cho ném bom vào những nhà máy sản xuất vũ khí nguyên tử của Iran.

Mitt Romney theo đạo Mormon, nổi tiếng về chính sách cải cách y tế đem đến bảo hiểm sức khoẻ cho mọi cư dân bang Massachusetts khi ông làm thống đốc vì thế được coi là không bảo thủ lắm. Với quan điểm bảo thủ ôn hoà, ông hy vọng thu hút được lá phiếu của khối cử tri độc lập ngày càng nhiều trong các kì bầu chọn tổng thống.

Điểm yếu của Rick Santorum là chưa có bộ máy vận động tranh cử qui mô, quỹ tranh cử còn hạn hẹp. Ông mới chi chừng hai trăm nghìn đô cho những quảng cáo vận động ở Iowa, trong khi Mitt Romney và những nhóm siêu vận động hành lang (Super-PACs) ủng hộ ông đã chi cả triệu đô trong vài tuần qua và quỹ tranh cử vẫn còn dồi dào.

Iowa chỉ có 25 trong số 1143 đại biểu đảng Cộng hoà được bầu chọn, trong tổng số 2286 đại biểu sẽ tham dự đại hội đảng tại Tampa, Florida vào cuối tháng Tám. Tuy nhiên tiếng nói của cử tri ở đây là dấu chỉ cho cử tri ở những bang khác và là quán tính đẩy cuộc tranh cử của ba ứng viên về đầu tiến lên.

Tuần tới sẽ có bầu sơ bộ ở New Hamsphire. Sau đó đến South Carolina, 21-1 và Florida 31-1.
Hy vọng sang tháng Hai sẽ rõ hơn ai là ứng viên Đảng Cộng hoà. Còn không sẽ là những tranh giành đại biểu gay go dẫn đến chia rẽ nội bộ. Đó là điều mà lãnh đạo đảng này không muốn vì mục tiêu của đảng nhắm tới trong năm 2012 là đưa người vào Bạch Cung thay thế Barack Obama.