Nhưng không có định nghĩa rõ ràng là kiểu lò nào thì an toàn nhất.

  Cho đến cuối tuần rồi - khi động đất và sóng thần ở Nhật gây nên tình trạng khẩn cấp hạt nhân chưa từng thấy kể từ thảm họa Chernobyl năm 1986 - con người vẫn cho rằng điện hạt nhân sẽ ngày càng trở nên quan trọng trên thế giới.

Thảm họa ở Nhật đặt lại câu hỏi về an toàn điện hạt nhân

Nay lo ngại về độ an toàn của điện hạt nhân buộc nhiều nước xem lại kế hoạch, và những dự báo mới nhất về tăng trưởng của ngành này có thể không còn chính xác.

Nhưng không có gì thay đổi trong dự đoán của Cơ quan Nguyên tử năng quốc tế (IAEA) rằng tiêu thụ năng lượng từ nay đến 2035 sẽ tăng 49%.

Như thế đặt ra câu hỏi: Dự báo nhu cầu tăng mạnh này có thể đáp ứng làm sao nếu không xây thêm nhà máy điện hạt nhân?

Ngành công nghiệp hạt nhân và người ủng hộ từ lâu khẳng định dịch vụ của họ là phần không thể thiếu của xu hướng kết hợp năng lượng, đặc biệt ở những nước đang tăng trưởng nhanh như Ấn Độ và Trung Quốc - kinh tế tại đó phụ thuộc nhiều vào sự mở rộng nguồn cung cấp điện.

Theo dự đoán của IAEA, đến năm 2035, sản xuất năng lượng nguyên tử sẽ tăng lên ít nhất từ 6% của 2008 thành 8% - trong khi một dự báo theo một kịch bản khác còn nói điện hạt nhân có thể sẽ đem lại một phần năm nhu cầu năng lượng của thế giới.

Không kịch bản nào nói là điện hạt nhân sẽ là nguồn năng lượng thống trị. Thực sự thì chẳng có sự tăng trưởng nào là có vẻ ghê gớm.

Nhưng ngay cả trong dự báo lặng lẽ nhất, từ 6% thành 8%, ta cũng thấy sản lượng hạt nhân tăng gần một phần ba nếu thị trường năng lượng cứ dậm chân tại chỗ.

Trước lo ngại của cử tri, nhiều chính phủ đã tạm ngừng việc xem xét các nhà máy điện hạt nhân mới nhằm kiểm tra lại tiêu chuẩn an toàn.

Nhưng rồi rốt cuộc, có lẽ nhiều, thậm chí đa số, nhiều dự án mới này sẽ vẫn tiếp tục.

Nhưng dù khủng hoảng Nhật Bản có thể không tác động nhiều đến tham vọng hạt nhân, thì nó vẫn có thể buộc người ta thôi kéo dài đời sống của các nhà máy già cỗi - như Đức đã làm tuần này.

Việc dừng lại như thế sẽ đẩy giá điện lên cao và cùng với khi việc sử dụng than, khí đốt và dầu gia tăng, thì khí thải CO2 cũng sẽ tăng - ít nhất là về ngắn hạn.

Nhưng những quyết định đó sẽ phản ánh quan điểm được nhiều người chia sẻ - cả ở trong ngành và ở những người phản đối điện hạt nhân - rằng các nhà máy cũ ít an toàn, thậm chí nguy hiểm hơn, so với nhà máy mới.

Ngành công nghiệp hạt nhân đã tiến bước dài kể từ thời Chernobyl

Theo Anne Lauvergeon, giám đốc nhà máy sản xuất lò hạt nhân Areva, các vụ nổ và sợ hãi ở Nhật chứng tỏ "các lò giá rẻ không phải là tương lai".

Ý tưởng căn bản đằng sau một lò hạt nhân khá đơn giản. Sự phân hạch hạt nhân, thường là đốt bởi uranium hay plutonium, làm nóng khiến nước tan chảy. Hơi nước làm quay tuabin, và tuabin làm chạy máy phát điện.

Có nhiều lò khác nhau được sử dụng mà phổ thông nhất là các lò nước áp lực tạo hơi gián tiếp hoặc lò nước sôi sinh hơi trực tiếp.

Nhưng không có định nghĩa rõ ràng là kiểu lò nào thì an toàn nhất.

Thực ra các lò được xem là đã trở nên an toàn hơn theo thời gian nhờ sự tiến bộ của thiết kế và công nghệ an toàn.

Những người làm trong ngành hạt nhân nói về các lò Thế hệ I, II và III, và đa số lò Thế hệ I đã bị loại bỏ.

Được xem là an toàn nhất trên thị trường, các lò Thế hệ III có tuổi thọ dài hơn Thế hệ II và vì thế được xem là kinh tế nhất, và cũng được nói là ít tạo ra rác hạt nhân hơn.

Tiến bộ về an toàn - một số lò hiện đại có ít hơn các máy bơm, van và động cơ - nghĩa là ít bộ phận có thể xảy ra vấn đề hơn trước.

Các lò hiện đại cũng thường dựa vào các yếu tố an toàn bị động dùng lực tự nhiên như trọng lực, bay hơi chứ không dựa vào hệ thống chủ động như máy bơm, động cơ và van.

Theo bà Lauvergeon, "những thiết kế chúng tôi đề nghị ngày nay là những lò không tạo ra phóng xạ, ngay cả khi xảy ra hiện tượng lõi lò phản ứng hạt nhân chảy tan."

Lời trấn an đó có thể được những người ủng hộ hạt nhân chấp nhận.

Nhưng khi tình hình Nhật Bản vẫn chưa được kiểm soát, nó sẽ khó làm giảm đi số lượng nghi ngờ đang tăng nhanh.