Rau muống, cà quê nơi nào trên đất nước ta lại không có, ấy vậy mà vẫn không ngon bằng thứ rau muống mọc ao làng, thứ cà trồng ở vườn nhà: "Anh đi anh nhớ  quê nhà/ Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương"...

Quê tôi nhà ai vườn cũng rộng, bên cạnh trồng các loại cây ngắn ngày như đậu, bắp, mướp, rau... còn tranh thủ vun thêm vài luống cà để cải thiện bữa ăn. Ra giêng người dân quê bắt đầu trồng cà, thế nên mới có câu "Tháng giêng là tháng ăn chơi, tháng hai trồng đậu, tháng ba trồng cà".

Họ hàng nhà cà cũng khá đa dạng, nào là cà pháo, cà chua, cà tím... Vào khoảng tháng ba, tháng tư âm lịch, ngoài chợ bắt đầu xuất hiện những gánh cà chua, cà pháo đầy ngồn ngộn, xếp bên những rổ cà tím vỏ sẫm óng ánh tạo nên bức tranh đầy màu sắc, sống động.

Cà muối

Các món ăn từ cà đậm vị dân dã, chỉ cần chút khéo léo trong chế biến là có những món ăn hấp dẫn và ngon miệng. Trong các loại cà, mẹ tôi chỉ thích chọn cà pháo để muối. Tôi ăn cà muối của mẹ từ lúc còn mặc quần thủng đáy, mũi thò lò như bất kỳ đứa trẻ con nào ở quê. Nhớ nhất những hôm theo đám bạn chăn trâu, cắt cỏ về nhà đói bụng quá, bới vội chén cơm nguội, gắp vài miếng cà pháo vậy mà ngon đáo để.

Lớn lên một tí, mỗi lần giúp mẹ muối cà bà thường dặn phải chọn những quả cà tròn, đều tăm tắp như những viên cuội mới ít hạt.

Nếu quả cà pháo to bổ làm đôi, cà chua thì bổ làm sáu, làm tám, đem phơi một nắng cho vừa ỉu, không được phơi lâu sẽ làm cà không giòn mà lại dai, khó nhai. Mẹ sắp từng lớp cà vào vại sành, cứ một lớp lại rải đều một lớp muối trắng. Nước sôi để nguội đổ vừa xâm xấp mặt cà rồi thả dăm lát gừng. Xong đặt vỉ, nén thật chặt cốt sao lúc nào cà cũng phải ngập nước. Đến khi vớt ra để bao lâu cà vẫn trắng phau, không bị thâm tái.

Muối cà tuy đơn giản là vậy nhưng phải có "tay" thì cà mới giòn, trắng nõn và không chua. Mùa hè có bát canh rau với dăm quả cà muối là xong bữa.

Cà tím nướng

Còn cà tím chế biến được phong phú các món như cà xào, cà nướng, cà hấp... Cà tím rửa sạch, xắt khúc dài ngâm qua nước muối loãng. Bắc chảo lên bếp, cho vào một muỗng dầu, phi thơm tỏi và sả rồi cho cà vào xào đều, nêm mắm vừa miệng. Xào to lửa đến khi cà chín tới thì bắc xuống. Dùng nóng với cơm trắng.

Điều đặc biệt là không ai có thể chê món cà tím nướng. Chọn những trái cà to, già đem nướng sem sém vỏ trên bếp lửa than, lột vỏ dầm với xì dầu.

Dễ dàng nhất là món cà hấp, trái cà được bổ ra nhiều múi mỏng cắt khéo léo để các múi không lìa hẳn nhau. Khi nồi cơm vừa cạn, mở vung bỏ đĩa cà vào đậy nắp lại. Hơi nóng nồi cơm đủ làm cà chín. Trước khi dọn ra mâm ép cho cà ra bớt nước, đổ nước đi, rồi đổ lên đĩa cà một ít nước mắm và vài trái ớt, vài múi tỏi giã giập là đủ ngon lành...