Ðôi mắt tinh anh mở lớn trên khuôn mặt thuôn thả làm nguôi ngoai phần nào sự tương phản khó dung chấp Á Âu.
Họ gặp nhau từ một tình cờ. Hay chăng họ đã gặp lại nhau? Từ nhiều năm, trong mỗi đời riêng, họ đã cùng tìm kiếm một người. Sự gặp gỡ tình cờ như cơ may hiếm hoi trong cuộc sống thất lạc kiếp người.
Buổi chiều hạnh ngộ bắt đầu với sự mệt mỏi quen thuộc. Phải chăm chú hàng giờ học cách xử dụng một nhu liệu phức tạp về chăm sóc bệnh nhân của bệnh viện trường Ðại học Minnesota là cực hình cho nhóm bác sĩ nội trú phờ phạc thiếu ngủ. Ông giảng viên già gốc người Châu Á làm ra vẽ lơ đãng, tránh nhìn những tròng mắt lạc thần đang chống chọi sự quyến rũ cấp bách của giấc ngủ mà mắt đã thiếu nợ nhiều ngày. Ông vẩn vơ nhớ lại thời trai trẻ mấy chục năm trước ở quê nhà. Trong quân trường, ông và bạn bè đã tập ngủ ngồi, ngủ đứng, ngủ lúc di hành. Họ cũng đã từng ngủ mà mắt vẫn mở lớn giữa những buổi học tập, thời gian bị cải tạo lao động trong trại tù Cọng Sản.
Ông nhìn về phía người nữ duy nhất của lớp học ngồi ở cuối phòng. Mái tóc tơ vàng óng ả mà mắt thì ngời sáng một màu nâu quyến luyến Ðông Phương. Ðôi mắt tinh anh mở lớn trên khuôn mặt thuôn thả làm nguôi ngoai phần nào sự tương phản khó dung chấp Á Âu. Suốt thời gian còn lại của lớp học, ông yên tâm lướt mắt lên trên những khuôn mặt mất ngủ, biết được ở cuối tia nhìn mình là ánh mắt sinh động đang chăm chú theo dõi.
Lớp học chấm dứt. Mọi người hấp tấp kéo nhau ra khỏi phòng giảng. Cô bác sĩ trẻ tuổi rời ghế ngồi, chào cám ơn người giảng viên. Giọng nói đượm âm hưởng tiếng Pháp trả lời phần nào dáng dấp nhỏ nhắn duyên dáng của người đàn bà.
- Có lẽ cô là sinh viên từ Pháp?
- Vâng. Từ một nơi thiếu ánh sáng của kinh thành Paris. Tôi hy vọng ông là người Việt Nam.
Người đàn ông gật đầu, dò hỏi.
- Sao lại hi vọng?
- Từ nhiều năm nay, gặp người Việt Nam hầu như bất cứ nơi nào tôi cũng tìm hỏi về tin tức cha mình với hi vọng một người nào đó biết được tông tích của ông, ở đâu hoặc sống chết ra sao.
- Cha cô là người Việt Nam?
- Tôi được sinh ra ở Việt Nam. Mẹ ẳm về Pháp lúc tôi mới lên hai.
Người đàn ông đứng chăm chú nghe câu chuyện kể. Ông không tin đôi tai mình đang nghe những điều trong nhiều năm qua ông vẫn hằng nghĩ về mỗi lần nhớ tới người bạn thất lạc. Có bao nhiêu nữ y tá phục vụ trên tàu bệnh viện Hope ở Ðà Nẵng là người yêu của một thanh niên Việt Nam? Hình ảnh cô bé gái tóc tơ vàng óng bước chập chửng trên bãi tắm Mỹ Khê đông người những ngày hè năm sáu chín hiện ra trước mắt rõ ràng như thật. Khuôn mặt búp bế lớn dần rồi trong một chớp mắt vụt biến vào đôi mắt nâu thẳm Ðông Phương đang rưng rưng kể chuyện đời mình.
- Ðây là hình ảnh duy nhất của cha. Tấm hình nhỏ, quá cũ, tôi phải ép plastic để khỏi bị rách.
Người đàn ông nhìn tấm hình, mắt hoa lên, lòng ngập tràn xúc động. Ông chỉ vào người thanh niên đứng cạnh cha mẹ cô gái, run giọng nói:
- Tôi là bạn rất thân của ba mẹ cháu, Suzanne và Lộc.
Người đàn bà ôm chầm người bạn cũ của cha mình, mắt nhoà lệ hân hoan.
- Cha tôi bây giờ ở đâu? Xin ông cho tôi biết ngay đi!
- Tôi cũng không may mắn gì hơn. Sau năm bảy lăm, chúng tôi bị tập trung cải tạo ở những trại khác nhau nên thất lạc nhau từ đó. Sau khi vuợt biên qua đây, tôi dọ hỏi kiếm tìm mãi mà vẫn chưa ra tông tích. Gần đây nghe có người gặp đâu đó trên một vùng kinh tế mới ở Tây Nguyên.
Họ bước về phía sân thượng cuối dãy hành lang. Hàng hoa bao quanh khoảng sân rực rỡ từng chùm hải đường, linh lan lung lay cơn gió mùa hè. Buổi chiều đang về trên khúc sông Mississipi êm đềm lượn quanh khuôn viên trường Ðại học. Mây trôi lặng lờ trong bóng nước thẳm xanh. Hai người đứng im lìm cúi nhìn dòng nước trôi xa rồi lẫn khuất đâu đó sau hàng cây đứng dọc bờ sông.
Mẹ mất vào mùa hè cháu tốt nghiệp trung học. Những năm cuối đời, mẹ sống một mình trong viện tâm thần. Giữa những cơn say, người cha ghẻ thỉnh thoảng chở cháu vào thăm mẹ. Gặp khi tỉnh táo mẹ con ngồi nói chuyện xưa, những ngày cháu còn bé bỏng. Mắt mẹ đẹp lạ thường những giây phút đó. Còn thường thì mẹ ngồi trên chiếc xe lăn. Dáng mẹ gầy còm trong trang phục nhà thương, đôi mắt ngu ngơ buồn như khóc. Cháu càng xúc động hơn khi nhìn những bệnh nhân khác đang ngây dại cười đùa quanh mẹ. Có lẽ ngay cả trong thế giới mê lú riêng xa của mình, mẹ cũng chẳng có gì vui.
Thu xếp hình ảnh mẹ trong tim cháu từ bỏ khu ngoại ô tăm tối không một ngoái nhìn. Tiếc rẻ chi xóm nhà ổ chuột. Từng đêm, ánh đèn đường vàng úa lay lắt bước chân người đàn ông xiêu đổ cơn say trở về nhà từ mấy quán rượu tồi. Cháu muốn sống trọn vẹn cho giấc mơ của mình và xin được chết với màu hi vọng còn tươi trong từng hơi thở. Nhớ mẹ, cháu muốn tìm đến cõi mơ của bà, gặp gỡ con người ở đó. Cháu muốn tìm gặp người đã với mẹ sống hết một thời yêu thương. Cháu muốn hiểu hơn về mẹ mình. Người đàn bà đã có lần ra đi cho giấc mơ mình, đã làm những điều nhân bản. Mẹ đã yêu thương, đã sợ sệt nghi nan. Cháu muốn tìm biết huyền diệu nào ở cõi vời vợi Ðông Dương đó đã khiến mẹ ngoái trông để rồi điêu linh thất vọng trên chính quê hương mình.
- Cháu biết tên Việt của mình không?
Người đàn bà gật đầu.
- Hà Khê. Cháu thương âm thanh tên mình trong từng cơn mơ có mẹ ân cần.
- Bố mẹ cháu đã nhường cho tôi hân hạnh lớn nhất của họ. Nếu phận người là chuổi dài tiếp nối của từng nỗi tình cờ thì Hà Khê, tên cháu, đã đến thật tình cờ...
Vào một buổi trưa cuối mùa hè, Suzanne và Lộc đến thăm người bạn trẻ lúc đó ở trọ gần một bến đò ngoại ô. Căn gác mái tôn nóng hâm hấp. Người bạn nhìn Lộc vừa quạt vừa vuốt ve cái bụng tròn thai đã nói với Suzanne.
- Không gì đẹp huyền diệu bằng nét mệt mỏi của người sắp làm mẹ.
Cô nử y tá trẽ đẹp người Pháp đã âu yếm cầm tay người yêu nói đùa với bạn.
- Ðừng vì nét đẹp huyền diệu đó mà bắt chước gã Zorba hoang đàng này biến đổi các cô gái thành mẹ thì ...mệt... lắm. Bởi tôi có nợ nần với anh chàng nên đành chịu.
Lộc nhìn người yêu, cười không nói, đôi mắt sâu đằm thắm. Lần đầu tiên trong đời mình, người bạn trẽ biết được đôi mắt hạnh phúc đẹp đến dường bao. Những đôi mắt màu hi vọng.
Nàng ngồi lắng nghe tiếng hò ru con từ dưới bến đò vọng lên. Kim Liên ơi hởi Kim Liên. Ðẩy xe cho chị qua miền hà khê...
Nàng thích thú lắng nghe Lộc giải thích ý nghĩa bài hát ru con. Vần thơ cũ mộc mạc mà sâu đậm nghĩa tình đã đi vào lòng nhân gian từ nhiều thế hệ và nuôi lớn hồn người. Người đàn bà đã tìm đến tận đầu nhành sông ngọn suối của giấc mơ riêng mình bằng đôi cánh tình yêu diệu kỳ. Hà Khê. Âm thanh xao xuyến tiếng ru hời trên giòng sông trưa đã thành lời gọi nâng niu đứa con yêu sắp sửa chào đời.
- Chỉ lúc mẹ con với nhau mẹ mới gọi cháu Hà Khê, ngoài ra thì theo tên chính thức Lily.
- Kim Liên. Lily. Mẹ vẫn luôn nhớ tới Hà Khê. Bà chỉ mong muốn con mình sống đời ấm êm hơn mẹ. Kim Liên chỉ thoáng bước qua vùng trắc trở để rồi trở thành hoàng hậu của một vương quốc.
Ánh mắt xuôi dài theo dòng sông trôi trong bóng chiều, người đàn ông chậm rãi kể cho con gái bạn mình nghe phần đời đầy tai ương mà ông đã trãi qua. Hạnh phúc, khổ đau, đày đọa, chia xa, mong ngóng. Từng đêm tù, giọt ngắn giọt dài cơn mưa nguồn, hốt hoảng bàn tay vuốt mặt tưởng đã dột nát cơn mơ cuối đời mình. Tranh sống trên vùng đất tạm dung, giữa ngày dài làm việc hay đêm trắng học hành bỗng có khi bàng hoàng thấy hồn mình khô cằn nứt nẻ như dòng suối khô mùa hạn. Tình nghĩa vợ chồng, gia đình, bằng hửu, sắc màu kỷ niệm đã là giọt nước chắt chiu khơi lại suối nguồn hi vọng. Kỷ niệm, tình yêu,tình bạn, là ly trà cúc ấm buổi chiều đông, là dấu chân nồng nàn cát trắng bên dòng sông trưa ầu ơi tiếng mẹ. Kỷ niệm đã giúp hồn mình nguôi ngoai nỗi sầu xa xứ.
- Ðã có khi nào cháu cảm thấy thất vọng muốn bỏ cuộc kiếm tìm?
- Ba năm trước...cháu đã tìm về.
Trên bến đò Hà Thân. Hình ảnh chiếc tàu bệnh viện Hope neo giữa dòng sông hiện ra trước mắt tưởng như thật. Bong tàu vắng không một bóng người. Mẹ đã mất. Cha vẫn biệt tăm. Bờ sông trưa vắng ngắt. Từng cánh hoa sắc đỏ rụng rời tan tác trôi theo dòng nước. Cháu chợt thấy mình thực sự bơ vơ và bất hạnh. Cháu đã òa lên khóc nức nở như một đứa trẻ.
- Nhưng rồi...
- Hình ảnh mẹ u uẩn ăn năn ngày còn sống. Ngón tay mẹ vô hồn vẫn giữ chặt tấm hình buổi chiều cuối đời.
Người đàn bà trao cho bạn cha mình tấm hình cũ. Cháu đã bỏ khu xóm tồi tàn mà đi nhưng quá khứ vẫn quằn quại đâu đó. Gần đến độ cháu vẫn thấy được những sợi gân máu đỏ đục trong mắt của người cha ghẻ say rượu, vô luân. Cháu muốn hiểu mẹ mình hơn để được yên lòng và tha thứ. Là bạn cũ của họ, hi vọng ông có thể cháu giúp hiểu thêm mẹ phần nào.
- Cha cháu là người quạt cho mẹ mát buổi trưa hè, vổ về bụng mẹ tròn căng cháu thai nhi mà kể chuyện hà khê. Là chứng nhân của một mối tình, tôi sẽ kể cháu nghe những điều trông thấy, không phải để đau đớn lòng mà để vỗ về chính mình tang thương băng hoại.
- Ông đã trở về?
Người đàn ông lắc đầu.
- Vẫn chỉ là một dự tính. Không gì buồn hơn nỗi nhớ nhà nhưng tôi vẫn mãi chần chờ một chuyến trở về.
Có đêm nằm mơ về nhà. Giật mình thức giấc, mắt vẫn mở trừng vì tiếng sóng vỗ mạn đò nghe thật thà như sự run rẩy của thân xác. Trong hoang mang tôi thèm được trở về để thấy dấu chân mình trẻ thơ bước đùa theo triền cát sau buổi triều dâng trắng mịn chiêm bao, vi vu cơn gió lùa rối bời tơ tóc.
- Hay là chúng ta cùng trở về. Cháu tin là ông sẽ giúp tìm được cha cháu. Ít ra cháu sẽ không cảm thấy mình bơ vơ.
Khu phố bên kia sông vừa lên đèn. Vùng ánh sáng trên nóc thành phố pha ráng chiều đỏ hồng lên như đang giữa hừng đông. Người đàn ông gật đầu, mắt ngời vui.
- Ừ, chúng ta hảy cùng trở về...
