Hôm nay, 13/02/2012, phó chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lên đường công du Hoa Kỳ

Phó chủ tịch Tập Cận Bình tiếp ông Obama nhân chuyến công du Trung Quốc của tổng thống Mỹ tháng 11 năm 2009 (Reuters)

Nhân chuyến viếng thăm này, Washington muốn đặt nền móng cho việc xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với nhân vật sắp trở thành lãnh đạo số một Trung Quốc.

Ông Tập Cận Bình sẽ được đón tiếp một cách trọng thị và ngày mai, ông sẽ gặp tổng thống Barack Obama tại Nhà Trắng. Phó chủ tịch Trung Quốc còn dự tính đến thăm tiểu bang Iowa và Los Angeles, nói chuyện với các sinh viên Mỹ học tiếng Hoa.

Mặc dù quá trình chuyển giao quyền lực đã được khởi động tại Trung Quốc nhưng phải đợi đến cuối năm nay, trừ phi có đột biến, ông Tập Cận Bình mới chính thức đảm trách chức tổng bí thư, thay thế ông Hồ Cẩm Đào, nhân Đại hội lần thứ 18 đảng Cộng sản Trung Quốc. Sang năm 2013, ông sẽ kiêm luôn chức chủ tịch nước.

Cũng vào cuối năm nay, nước Mỹ có bầu cử tổng thống. Chính vì vậy, giới quan sát cho rằng sẽ không có những thông báo quan trọng gì trong chuyến viếng thăm chính thức này. Mặt khác, nhiều quan chức của Nhà Trắng còn hứa là sẽ nêu một số chủ đề bất đồng Mỹ - Trung trong các cuộc hội đàm với ông Tập Cận Bình.

Theo giải thích của ông Ben Rhodes, trợ lý cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Mỹ, được AFP trích dẫn, thì chuyến viếng thăm này « là một sự đầu tư vào việc xây dựng mối quan hệ, cho dù đây cũng là cơ hội để nói với phía Trung Quốc những điều chúng tôi quan tâm ».

Trong số các chủ đề gây tranh cãi giữa hai nước, có vấn đề tỷ giá đồng nhân dân tệ thấp so với đô la, giúp Trung Quốc nâng cao khả năng cạnh tranh trong xuất khẩu.

Hồ sơ nhân quyền cũng rất « nhậy cảm ». Mặt khác, Washington còn muốn thảo luận với Bắc Kinh về cuộc khủng hoảng Syria, sau khi Trung Quốc và Nga đã phủ quyết một dự thảo nghị quyết tại Hội Đồng Bảo An.

Để đầu tư cho mối quan hệ với lãnh đạo tương lai Trung Quốc, phía Hoa Kỳ đã tỏ rõ thiện chí đối với ông Tập Cận Bình, khi phó tổng thống Mỹ Joe Biden, trong chuyến công du Bắc Kinh hồi tháng 08/0211, đã nhiều lần tiếp xúc, nói chuyện với phó chủ tịch Trung Quốc.

Ông Danny Russel, cố vấn của tổng thống Obama, phụ trách các vấn đề châu Á nhấn mạnh là « tại châu Á nói chung và nhất là ở Trung Quốc, các mối quan hệ có tầm quan trọng và các quan hệ ở cấp cao lại càng quan trọng hơn. Điều này giúp chúng tôi xây dựng các mối quan hệ tin tưởng và tránh những bất ngờ ».

Bắc Kinh hiện đang ngờ vực theo dõi chiến lược triển khai quân sự của Washington tại châu Á – Thái Bình Dương, đặc biệt là việc lập một căn cứ thủy quân lục chiến tại Úc. Tuy nhiên, Mỹ và Trung Quốc đều muốn đạt được một sự đồng thuận tối thiểu nào đó bởi vì cả hai nước có quan hệ kinh tế chặt chẽ với nhau.

Theo bà Nina Hachigian, thuộc Center for American Progress, thì Washington, một mặt, sẽ kêu gọi Bắc Kinh tôn trọng « các chuẩn mực và luật lệ quốc tế » trong lĩnh vực kinh tế, mặt khác, sẽ cố gắng đưa ra một thông điệp rõ ràng với ông Tập Cận Bình rằng Hoa Kỳ ủng hộ sự phát triển kinh tế của Trung Quốc.

Thế nhưng, theo giới chuyên gia, hệ thống chính trị Trung Quốc không rõ ràng, không minh bạch, do vậy, khó có thể đánh giá được là liệu ông Tập Cận Bình có muốn hoặc có đủ khả năng quyết định về tương lai quan hệ Mỹ-Trung hay không.

Ông Barry Sautman, giảng dạy đại học tại Hồng Kông nhận xét, nếu nhìn vào hoạt động của ông Tập Cận Bình trong các vị trí lãnh đạo trong thời gian qua thì đó không phải là một nhân vật ôn hòa. Việc ông Tập Cận Bình lên cầm quyền sẽ không tạo ra « một sự đoạn tuyệt rõ ràng » với kiểu suy nghĩ hiện nay của các nhà lãnh đạo Trung Quốc.

Đối với ông Derek Scissor, chuyên gia thuộc nhóm tư vấn bảo thủ « The Heritage Foundation » thì việc thiết lập quan hệ tốt đẹp với ông Tập Cận Bình có thể không phải là yếu tố quyết định đối với bang giao song phương trong tương lai. Bởi vì « tính cách con người ông Tập Cận Bình không quan trọng bằng ảnh hưởng của ông ta trong nội bộ đảng » Cộng sản Trung Quốc.