Bảo thủ là một khuynh hướng chính trị Mỹ, quan trọng nhất là các vấn đề xã hội mà cử tri cân nhắc ứng viên dựa trên quan điểm đối với việc phá thai và hôn nhân đồng tính.

Từ trái: Ron Paul, Mitt Romney, Jon Huntsman.(Hình chính thức từ 3 ban vận động).

Hai cuộc tranh luận giữa các ứng viên Đảng Cộng hoà vào cuối tuần qua, trước ngày bầu sơbộ ở bang New Hamsphire, đã không làm thay đổi kết quả do các tổ chức thăm dò dư luận uy tín như Gallup, New York Times, CNN đưa ra với tiên đoán ứng viên Mitt Romney sẽ về đầu ở bang này.

Vấn đề còn lại là ai sẽ về nhì, và thua Romney bao xa, để giữ cho cuộc tiến cử của Đảng Cộng hoà tiếp tục sôi nổi và tạo cơ hội cho một trong năm ứng viên kia có thể thay thế Romney. Các thăm dò đã tiên đoán Romney sẽ hơn người về kế 10% hay nhiều hơn.

Sáu ứng viên cộng hoà còn tranh cử sơ bộ ở bang New Hamsphire hôm 10/1 là:
1. Cựu Chủ tịch Hạ viện Newt Gringrich
2. Cựu Thốngđốc bang Massachusetts Mitt Romney
3. Cựu Thượng Nghị sĩ Rick Santorum của bang Pennsylvania
4. Hạ Nghị sĩRon Paul từ bang Texas
5. Thống đốcđương nhiệm bang Texas Rick Perry
6. Cựu Thốngđốc bang Utah Jon Huntsman

Kết quả kiểm phiếu: Mitt Romney về nhất với 39%, Ron Paul 23%, Jon Huntsman 17%, Newt Gringrich 9%, Rick Santorum 9% và Rick Perry 1%.
Nhìn vào kết quả trên sẽ thấy ứng viên càng bảo thủ là Perry, Santorum và Gringrich thì càngđược ít phiếu.

Bảo thủ là một khuynh hướng chính trị Mỹ, quan trọng nhất là các vấn đề xã hội mà cử tri cân nhắc ứng viên dựa trên quan điểm đối với việc phá thai và hôn nhân đồng tính.

Hôn nhân đồng tính là vấn đề xã hội nổi cộm từ hơn một thập niên qua vì luật liên bang không chấp nhận, trong khi đó một số tiểu bang là Iowa, Massachusetts, New Hamsphire, Connecticut, Vermon và New York đã hợp pháp hoá chuyện kết hôn đồng tính.

Khuynh hướng chính trị bảo thủ chống lại chuyện kết hôn như thế. Vì thế từ “marriage” tức hôn nhân đang được các nhà làm chính sách đưa ra những định nghĩa khác nhau. Thếnào là hôn nhân và những giao kết, quyền lợi ràng buộc trong khế ước xã hội này là điều gây tranh cãi.

Trong buổi tranh luận hôm thứ Bảy 7/1, các phóng viên đã đặt nhiều câu hỏi cho các ứng viên xoay quanh hai vấn đề trên.
Về việc phá thai, với quyết định Roe vs. Wade từ năm 1973 của Tối cao Pháp viện cho rằng quyền riêng tư của phụ nữ trong lựa chọn quyết định phá thai được Tu chính án 14 bảo vệ. Ứng viên Romney muốn phán quyết này được đảo ngược.

Được hỏi quanđiểm về việc tiểu bang có cần ban hành luật về quyền ngừa thai không? Ông Romney nói chính quyền các tiểu bang không muốn can dự vào chuyện ngăn cấm. Theo ông, thật là phức tạp nếu cho tiểu bang quyền quyết định cách ngừa thai nào được phép, đưa đến việc có bang cấm, có bang không như thế là không hợp lý.

Ứng viên Ron Paul không muốn nhà nước dòm ngó vào bất cứ chuyện gì riêng tư trong gia đình của dân, kể cả “Đạo luật Người yêu nước” – Patriot Act – ban hành sau biến cố 9-11 cho phép nghe lén, theo dõi việc trong nhà của dân là vi phạm Tu chính án 14.

Về hôn nhân đồng tính, ứng viên Gringrich không chấp nhận coi sự liên kết giữa hai người cùng phái tính là “hôn nhân” nhưng ông hỗ trợ giao ước xã hội giữa hai cá thể, cho hợp thức hoá những quyền lợi trong khế ước của hai người, chẳng hạn như quyền thăm viếng khi đau ốm, quyền được nhận con nuôi. Romney cũng có quan điểm tương tự.

Santorum cực lực phản đối việc kết hôn đồng tính. Ông muốn có tu chính án với định nghĩa rõ ràng hôn nhân là sự kết hợp giữa một người nam và một người nữ.
Sang lãnh vựcđối ngoại, tất cả các ứng viên của Đảng Cộng hoà đều chỉ trích chính sách của Tổng thống Barack Obama đang làm suy yếu ảnh hưởng của Hoa Kỳ trên thế giới.

Ứng viên Santorum nhận định Tổng thống Obama quá yếu, đã quay lưng không ủng hộ người dân Iran khi họ biểu tình đòi dân chủ, phản đối bầu cử gian lận trong khi chính quyền Obama vội vàng chấp nhận kết quả. Ông cho biết cụm từ “radical Islam” - Hồi giáo cực đoan - đã không còn được nhắc đến trong các văn bản chính thức của chính quyền Obama như để tránh khiêu khích thành phần Hồi giáo.

Romney cho rằng việc rút hết quân khỏi Iraq là một sai lầm. Còn Perry tiên đoán Iran sẽ tìm cách xâm nhập vào Iraq. Ông muốn đưa quân Mỹ trở lại đây ngay là quan điểm này khóđược cử tri tán đồng lúc này.
Về quan hệ với Trung Quốc, Perry nói Mỹ nhập hàng nhiều hơn xuất mà sao Hoa Kỳ phải uốn mình chiều ý người Hoa. Romney chỉ trích Trung Quốc đánh cắp những sáng chế của Mỹvà không chơi theo đúng luật. Ứng viên Jon Huntsman, nguyên đại sứ Mỹ tại Bắc Kinh do Obama bổ nhiệm, chê Romney chỉ lớn tiếng mà không hiểu gì về Trung Quốc.

Chuyện phục vụquân đội thời chiến tranh Việt Nam cũng được gợi lại khi Ron Paul và Newt Gringrich chỉ trích nhau. Paul cho rằng Gringrich tìm cách hoãn dịch để trốn nghĩa vụ, còn ông có cùng hoàn cảnh và khi được động viên đã lên đường.
Với chiến thắngở Iowa và New Hamsphire, Romney trở thành ứng viên về đầu tại cả hai bang này kểtừ năm 1976. Ban vận động của ông sẽ tiến về South Carolina nơi cũng được giới quan sát tiên đoán ông sẽ về nhất trong ngày 21/1 tới đây, nhưng không thắng lớn vì cử tri South Carolina có khuynh hướng chính trị bảo thủ hơn New Hamsphire, trong khi Romney được coi là ứng viên bảo thủ ôn hoà.

Sau Iowa đã có Hạ Nghị sĩ Michele Bachmann bỏ cuộc. Với kết quả ở New Hamsphire chắc không ứng viên nào gác kiếm và sẽ tiếp tục vận động cho đến cuối tháng này với bầu sơ bộ ởFlorida.
Ngay cả Rick Perry đã định giá lại chương trình vận động sau khi về hạng 5 ở Iowa với 10% sốphiếu. Nay dù chỉ được 1% nhưng ông sẽ tiếp tục cuộc đua vì hai tiểu bang sắp bầu sơ bộ trong tháng này có khuynh hướng chính trị bảo thủ hơn, gần với quan điểm của ông nên đem đến hy vọng.
Mitt Romneyđã về nhất ở hai bang nhưng chưa khoá lại được chiến thắng trong lúc này.
Một thăm dò mới nhất của New York Times và CBS cho thấy 58% muốn có một ứng viên cộng hoà khác hơn Mitt Romney.

2012 Buivanphu.wordpress.com