Vaclav Havel : Biểu tượng của giá trị nhân bản chống độc tài toàn trị

 
Lễ tang cố Tổng thống Cộng hòa Séc Vaclav Havel tại lâu đài Praha, ngày 18/12/2011.
REUTERS/David W Cerny

Làng báo Pháp hôm nay 19/12/2011 nhất loạt vinh danh cố Tổng thống Séc Vaclav Havel qua đời hôm Chủ nhật, nêu lại trên nhiều trang dài những đóng góp của một gương mặt chính trị hiếm thấy trên hành tinh. Ông Havel mất rạng sáng ngày 18/12, trong giấc ngủ tại ngôi nhà cách Praha khoảng 100 cây số.

 Khía cạnh được báo giới Pháp nêu bật là cuộc đấu tranh của ông chống chế độ toàn trị. Nhưng mỗi tờ báo nêu một tính cách riêng biệt về nhân vật mà tờ La Croix gọi là : "Vaclav Havel, gương mặt tự do" - tít lớn trang nhất, và nhắc lại là nhà ly khai, soạn giả kịch trở thành Tổng thống là hiện thân của một Châu Âu tin tưởng vào giá trị nhân bản và tự do của mình.
 
La Croix ca ngợi gương mặt tiêu biểu - cùng với Lech Walesa - của sự chiến thắng của các lý tưởng dân chủ trên các chế độ cộng sản Đông Âu cuối thập niên 1980. Ông đã kiên trì đeo đuổi chiến lược ly khai dựa trên các nguyên tắc nhân bản, không bạo động.

Đối với La Croix, nhân vật có vóc dáng dấp, vẻ hiền hoà, với hàng ria mép cố hữu đã đi vào lịch sử từ năm 1989. Thời đó ông là nhân vật trọng yếu của cuộc "cách mạng nhung", qua đó Tiệp Khắc đã dẹp bỏ chế độ cộng sản. Tờ báo nhắc lại là ông đã làm cho người dân Tiệp thời đó đột nhiên nhìn thấy mình trong khát vọng tự do của giới ly khai.
 
Điểm cũng được La Croix khen ngợi là sự kiện ông Havel - đứng đầu Diễn đàn Công dân - đã biết hòa giải người Tiệp với nhau. Ông không kêu gọi tinh thần dân tộc như tại những nơi khác trong vùng, mà ông nói đến tính "chính trực", chống lại những lời dối trá cộng sản.

 Ông là một công dân dấn thân đấu tranh, hơn là một nhà chính trị. Trên sân khấu chính trị một nước Châu Âu, La Croix cho là ông Havel không phải là tả hay hữu mà là một nhà nhân bản. Và nhà ly khai đứng đầu một nhóm trí thức đã đột nhiên trở thành người đại diện của cả một dân tộc.
 
Tờ Le Figaro nói đến "sự ra đi của một anh hùng trong cuộc chiến chống chế độ toàn trị cộng sản". Ở trang trong tờ báo nhìn thấy ông là lương tâm đạo đức của Châu Âu hậu Cộng sản. Điểm mà Le Figaro nêu bật và cho là hiếm thấy nơi một lãnh đạo chính trị, là việc ông Havel vẫn trung thành với các lý tưởng của ông, một con người tự do, chính trực. Vì thế ông đã góp phần cho sự thành công trong giai đoạn chuyển tiếp của quốc gia ông.
 
Nhìn lại sự nghiệp của vị Tổng thống - nhà văn này, Le Figaro cho là tất cả tác phẩm của ông đều đượm tính khôi hài, thường khi phảng phất niềm tuyệt vọng, nhưng cho thấy rõ mong ước "nói lên sự thật", và đấu tranh để bảo vệ, gìn giữ phẩm chất con người mà chế độ Cộng sản chối bỏ.
 
Libération nhấn mạnh trên thời đấu tranh của ông, chạy hàng tựa màu trắng trên nền đen : "Nhà ly khai", bên dưới chân dung Vaclav Havel. Trong mắt Libération, ông Havel là một lãng tử đi lạc trong sân khấu chính trị.

Trong bài xã luận, Libération nêu lên những điểm nơi người anh hùng cách mạng nhung mà tờ báo khâm phục : dù bị cầm tù, bị loại khỏi xã hội, phải chiụ sự cô đơn tột cùng, ông Havel vẫn là bằng chứng cụ thể là không nên tuyệt vọng về sự tự do tinh thần.
 
Một điểm khác mà Libération nhắc đến với thái độ khâm phục là thời ông lãnh đạo nước Tiệp, thời buổi cách mạng, chế độ chuyển tiếp sôi bỏng, thì ông Havel đã không màng đến những vụ xét xử, trả đũa. Không bao giờ ông thèm đọc số hàng nghìn phiếu theo dõi ông mà công an đã lập ra. Theo tờ báo, chính đây là những điều kiện giúp dân chủ bám rễ chắc chắn.
 
Libération còn nhắc lại nỗi xúc động trên thế giới, những lời ca ngợi ông Havel từ mọi nơi, dĩ nhiên là ngoại trừ những quốc gia còn chế độ toàn trị. Một từ ngữ đã được các lãnh đạo Châu Âu nhắc đi nhắc lại : « Biểu tượng ».

Biểu tượng của các sự kiện năm 1989, biểu tượng của nước Cộng hoà Séc hiện đại. Châu Âu đã tỏ sự biết ơn đối với ông.
 
Thủ tướng Đức Merkel, từng sinh sống ở Đông Đức cho là không thể quên cuộc đấu tranh cho tự do dân chủ của ông, cũng như tính nhân bản của ông. Người Đức, theo bà, rất biết ơn ông. Ngay cả Thủ tướng Anh, David Cameron cũng cho là "Châu Âu có món nợ sâu sắc đối với ông".

Riêng Tổng thống Pháp gọi ông là "người Châu Âu dấn thân đấu tranh". Bên kia bờ Đại Tây Dương, Tổng thống Mỹ Obama khâm phục sự đối kháng ôn hòacủa ông đã làm lung lay nền tảng của cả một đế chế, cho thấy sự trống rỗng của một hệ tư tưởng trấn áp và chứng minh rằng sự lãnh đạo của đạo đức mạnh hơn là vũ khí.
 
Philippines : Chính quyền kém chuẩn bị chống bão

Nhìn về Châu Á hôm nay, báo La Croix chú ý đến Philippines, nơi cơn bão Washi đã làm hơn 650 người thiệt mạng.
 
Theo tổng kết mới nhất của Hội Chữ Thập Đỏ, số người chết do cơn bão Washi đổ vào Philippines cuối tuần qua là 652 người, số người mất tích là 808. Tác giả bài báo nêu bật sự kém chuẩn bị của chính quyền địa phương đã khiến số nạn nhân lên cao như thế.
 
Hàng năm theo bài báo, bão đổ vào Philippines là vào miền Bắc, với hàng chục cơn bão hoành hành.

Nhưng lần này, bất ngờ bão Washi đổ vào vùng phía Nam. Dân cư ở đây không được chuẩn bị đối phó với bão. Và cho dù có báo động bão sắp đến, chính quyền đã không cho di tản để đề phòng như giải thích của viên chức phòng chống thiên tai được phóng viên La Croix trích dẫn.
 
Nhà cửa nhiều ngôi làng bị cuốn đi, cầu bị sập v.v..., hàng ngàn người lâm vào cảnh màn trời chiếu đất. Hiện có 35.000 người tập trung ở những trung tâm đón tiếp, họ thiếu thức ăn nước uống, cả quần áo.

Chính quyền Manila đang kêu gọi trợ giúp, trong lúc 20.000 lính được huy động tiếp tục tìm kiếm nạn nhân. Vùng bị bão – Mindanao - là một trong nhũng vùng nghèo nhất Philippines. Theo bài báo trên La Croix, Đức Giáo Hoàng hôm qua đã cầu nguyện cho nạn nhân bão, trong đó có rất nhiều trẻ em.
 
Ấn Độ hấp dẫn giới sản xuất thuốc tây

Cũng về Châu Á hôm nay, Le Figaro chú ý đến Ấn Độ, nước đang trở thành điểm thu hút giới bào chế dược phẩm thế giới.
 
Dưới tựa đề « Ấn Độ, vùng đất hứa của các chàng khổng lồ ngành dược phẩm », Le Figaro nhận thấy là sau một thời gian dài tẩy chay Ấn Độ, các tập đoàn dược phẩm giờ đây lại tìm cách giành chỗ đứng ở thị trường đang phát triển mạnh này.

 Le Figaro trích dẫn một bản nghiên cứu gần đây cho là nếu trước đây lãnh đạo các tập đoàn, khi nói đến Ấn Độ, luôn đặt ra câu hỏi là có nên đầu tư hay không, bây giờ thì câu hỏi của họ là làm sao trở thành đầu tàu tại thị trường then chốt này ?
 
Theo Le Figaro họ dè dặt trước đây vì chính quyền Ấn từ chối không chấp nhận bằng sáng chế, do đó tạo điều kiện cho việc sao chép thuốc, sản xuất cho thị trường nội địa rồi sau đó xuất khẩu ra ngoài. Nhưng từ năm 2005, New Delhi đã tỏ ra mềm dẻo hơn trên vấn đề bằng sáng chế này.
 
Thị trường Ấn Độ hiện gia tăng mạnh trong lãnh vực thuốc men và sản phẩm y tế, vì dân số Ấn gia tăng, sẽ lên 1,5 tỷ vào năm 2030, cao hơn ở Trung Quốc, và tầng lớp trung lưu có khả năng tiêu xài được ước tính là 300 triệu, tương đương với dân số Hoa Kỳ.

 Ấn Độ theo bài báo, cũng đang có kế hoạch đầu tư 1.000 tỷ đô la trong những năm tới (2012-2017) cho hạ tầng cơ sở, giáo dục và y tế.
 
Theo ước tính của giới chuyên gia, thị trường dược phẩm Ấn Độ sẽ tăng gấp đôi, có khi gấp 3 lần, từ 25 tỷ đô la hiện nay lên 55 tỷ hoặc có khi 70 tỷ vào năm 2020. Các viện bào chế nhắm vào những bệnh kinh niên đang tăng cao ở quốc gia này. Trước mắt theo Le Figaro, Ấn Độ nắm kỷ lục về bệnh tiểu đường.
 
Nhưng không chỉ nhắm vào sức tiêu thụ nội địa tại Ấn Độ. quốc gia này cũng được chú ý trong tư cách địa bàn tốt để xuất khẩu. Cho nên không ngạc nhiên là các tập đoàn dược phẩm tìm cách chen chân vào đây. Ví dụ như tập đoàn Pháp Sanofi đã có mặt tại Ấn Độ với 3 cơ sở, đã sản xuất 450 triệu sản phẩm, tức 15% sản lượng hàng năm của tập đoàn.