Hồi kết của Kadhafi và tác động đối với phong trào Mùa xuân Ả Rập

Người dân thủ đô Tripoli vui mừng nghe tin Kadhafi đã chết. Ảnh chụp ngày 20/10/11.
REUTERS/Ismail Zitouny

« Hồi kết của một tên bạo chúa, của một nhà độc tài » hay chỉ ngắn gọn là « Kadhafi, hồi kết » : báo chí Pháp nhất loạt dùng nhóm từ trên để nói về cái chết của cựu lãnh đạo Libya.

Hầu hết các tờ báo lớn của Paris trong ngày đều dành rất nhiều trang về những năm tháng Kadhafi và về Libya trong giai đoạn sắp tới.

 Xã luận của báo Le Figaro nhấn mạnh đến : « Một nước Libya mới và một thế giới Ả Rập cần được tái thiết ».

 Dưới ngòi bút của nhà báo Pierre Rousselin, Le Figaro ghi nhận : Cái chết của Kadhafi là một thời điểm lịch sử đối với Libya và hơn thế nữa là đối với phong trào nổi dậy chống lại các chế độ độ tài trong thế giới Ả Rập (…)

Cái chết của ông Kadhafi mở ra một trang sử mới cho một đất nước Libya tự do và dân chủ. Nhưng sự kiện này không giải quyết được tất cả.

 Kể từ nay Hội đồng Quốc gia Lâm thời (CNT) nắm lấy vận mệnh đất nước trong tay.
 
Nhìn từ châu Phi hay Cận Đông, cựu lãnh đạo Libya là hiện thân của một tên bạo chúa sẵn sàng làm tất cả để khuynh đảo các nước láng giềng, để cản đường những ai kháng cự lại với những ý tưởng điên rồ của ông ta.

Còn đối với phương Tây, danh sách những việc làm sai trái của ông dài không kể xiết : Kadhafi là một tay khủng bố với các vụ nổ máy bay trên bầu trời Lockerbie (1988) làm 270 người chết và một năm sau đó là vụ khủng bố nhắm vào chiếc máy bay D-10 của tập đoàn hàng không UTA (170 hành khách và phi hành đoàn tử nạn) hay vụ bắt giữ 7 cô y tá người Bulgaria ….
 
Hồi kết của chế độ Kadhafi diễn ra vào thời điểm phong trào Mùa xuân Ả Rập đang hụt hơi.

Các vụ sát hại người Thiên chúa giáo tại Ai Cập, sự bành trướng của phe Hồi giáo cực đoan trong cuộc tuyển cử vào Chủ nhật sắp tới tại Tunisia, các đợt đàn áp đẫm máu tại Syria không phải là những tín hiệu tốt.

 Người dân Libya giờ đây đã được giải phóng khỏi ách Kadhafi, họ đang bước lên tiền tuyến của phòng trao nổi dậy tại các nước Ả Rập.
 
Les Echos nhận định : Tại các nước Ả Rập nơi phong trào nổi dậy đang bùng phát chỉ còn có mỗi ông Bachar Al Assad mà gia đình đã liên tục cầm quyền tại Syria từ bốn thập niên nay còn giữ được chiếc ghế tổng thống.

Nhìn sang Yemen thì Tổng thống Ali Saleh đang bị suy yếu thấy rõ. Tờ báo điểm lại cuộc nội chiến đã kéo dài 8 tháng, chiến dịch quân sự dưới sự yểm trợ của NATO và khoảng từ 8.000 đến 12.000 người thiệt mạng. Đó là cái giá phải trả để Libya được giải phóng khỏi chế độ Kadhafi.
 
Dù sao, báo Le Figaro thân hữu không quên nhắc đến công lao của Tổng thống Pháp trong việc giải phóng Libya lần này.

Libération thiên tả cũng nhắc tới ông Sarkozy nhưng dưới khía cạnh khác : cũng chính ông Kadhafi cách nay mới chỉ bốn năm từng là khách quý của Tổng thống Sarkozy tại điện Elysée. Khi đó lãnh đạo Libya từng được đón tiếp như một vị nguyên thủ quốc gia đáng được trọng nể, và một khách hàng ngành công nghiệp Pháp cần phải chiều chuộng.
 
Quan hệ phức tạp giữa Kadhafi với phương Tây
 
Nhìn rộng ra hơn phạm vi nước Pháp, cũng Libération ghi nhận : phương Tây hài lòng về cái chết của ông Kadafi qua bài viết mang tựa đề « Paris, Luân Đôn và Washington hài lòng về một hồi kết mà không cần xét xử ».

Libération khẳng định : « Không một ai, đứng đầu là Anh và Pháp muốn ông Mouammar Kadhafi được đem ra trước một tòa án quốc tế hay thậm chí là một tòa án Libya và cũng không ai muốn phơi bày ra những mối quan hệ phức tạp trải dài trong 40 năm giữa ông Kadhafi với các lãnh đạo của phương Tây ».

Độc giả của Libération tiếc là tờ báo không nói rõ về liên hệ rắc rối đó.
 
Báo Cộng sản L'Humanité không vòng vo : Cựu lãnh đạo và cũng là nhà tài trợ hào phóng cho các chế độ độc tài Libya này sẽ không thể nào « trả lời về tội ác của ông và cũng không thể tiết lộ về quan hệ mật thiết với các siêu cường phương Tây ».
 
Từ năm 1999 trở đi cộng đồng quốc tế bắt đầu ve vãn chính quyền Kadhafi. Đeo huy chương đầy trên ngực áo đại tá Kadhafi đã tuyên bố để cho các tập đoàn dầu khí của Mỹ vào Libya làm ăn trở lại và thế là mọi người quên hẳn những lời tố cáo chế độ Kadhafi vi phạm nhân quyền.

 Lại cũng phương Tây đã bán vũ khí và trang thiết bị quân sự tối tân để Tripoli truy bắt các nhà đối lập.
 
Dù sao như nhận xét của Libération, sau phiên tòa dang dở cựu lãnh đạo Serbia, Slobodan Milosevic hay phiên xử đã dẫn đến vụ treo cổ cựu Tổng thống Irak, Saddam Hussein cộng đồng quốc tế một lần nữa lại « bỏ lỡ cơ hội xét xử một nhà độc tài »
 
Bốn mưoi hai năm cầm quyền
 
Trong bài viết mang tựa đề « Anh hề hung dữ của vùng Syrte », Libération phác họa lại chân dung và cuộc đời cựu lãnh đạo Libya : từ một sĩ quan trẻ lên cầm quyền năm 1969, Mouammar Kadhafi trong 42 năm trị vì đã hóa thân thành một tên bạo chúa để kết thúc cuộc đời trong vai một thằng hề vừa hung hãn, vừa bốc đồng.

 Thậm chí ông còn tự cho phép mình đứng ngang hàng với những đấng thiêng liêng như Moise, Chúa Giê-Su và nhà tiên tri Mahomet !
 
« Độc quyền trị vì đất nước, hào nhoáng, lố bịch và khát máu » đó là những từ ngữ báo công giáo La Croix dùng để nói về ông Kadhafi trong một bức chân dung dài chiếm trọn một trang báo.
 
Le Figaro đi sâu hơn vào tham vọng chính trị của Kadhafi : thất bại trong giấc mơ trở thành một vị vua trị vì trên thế giới Ả Rập, cựu lãnh đạo Libya đã quay lưng lại hẳn với khu vực này để tự khẳng định mình là một đứa con của châu Phi để có thể mở rộng bờ cõi trên châu lục này.

Ông từng ôm ấp giấc mộng sáng lập ra « Liên bang Thống nhất Châu Phi » đó sẽ là một đất nước riêng biệt với một đơn vị tiền tệ riêng biệt, một đội quân và một vị tổng thống riêng biệt.
 
Nhưng dưới lớp vỏ của một nhà độc tài « lố bịch » và « dị hợm » đó, ông Kadhafi trước hết là một « doanh nhân » tài ba, và mặc cả rất giỏi để đạt được những mục tiêu đã đề ra.

Với Thủ tướng Ý, Berlusconi chẳng hạn Kadhafi đã đồng ý để cho tập đoàn dầu khí ENI vào khai thác. Đổi lại Ý đã chấp nhận xây dựng cả một hệ thống xa lộ dài 1.200 km cho Libya bọc quanh bờ biển.

Lại cũng lãnh tụ Libya đã đòi bằng được Pháp và Mỹ bán tên lửa cho Tripoli với lý do để giúp Libya ngăn chặn làn sóng di dân bất hợp pháp từ châu Phi tràn sang châu Âu.
 
Tunisia, trước cuộc bầu cử

Thời sự Libya đã đẩy lui cuộc tuyển cử được coi là lịch sử sắp diễn ra vào ngày chủ nhật 23/10/11 tại Tunisia.

Nhưng các báo Pháp cũng dành nhiều trang để nói về một đất nước vừa được giải phóng khỏi ách của một nhà độc tài khác là ông Ben Ali.

Libération lo ngại « Đảng Hồi giáo cực đoan có triển vọng thắng lớn » trong cuộc bầu cử Quốc hội lập hiến tại Tunisia lần này.

 Le Figaro thì nói tới cuộc Cách mạng Hoa Lài đang trở thành nạn nhân của Internet.

Nhiều người coi đây là phương tiện để phát tán những thông tin « bậy bạ », những lời thóa mạ nhắm vào các đối thủ chính trị trước cuộc bầu cử.

 Le Monde chú ý đến « Vai trò của các nhà viết blog trong giao đoạn chuyển tiếp đầy bất trắc ».

Nhật báo kinh tế Les Echos thì chú trọng đến « Những mối hoài nghi và lo âu của giới trẻ tại Tunisiatrước cuộc bầu cử tự do đầu tiên trong thời kỳ hậu Ben Ali ».