Một văn bản quan trọng về chủ đề Biển Đông của khối Asean đã phải thay đổi sau khi có phản đối của Việt Nam.

Một nguồn tin ngoại giao cho hãng thông tấn Nhật Bản Kyodo biết đương kim chủ tịch khối các quốc gia Đông Nam Á là Indonesia đã sửa đổi câu chữ về tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông trong Thông cáo của Chủ tịch Asean.

Thông cáo này được đưa ra vào cuối hội nghị thượng đỉnh Asean tổ chức tại Jakarta từ 07/05-08/05.

Trước đó, trong đoạn thông cáo, lãnh đạo 10 quốc gia Asean được nói đã "thống nhất rằng các bất đồng về lãnh thổ và luật pháp tốt nhất phải được giải quyết song phương hoặc giữa các bên liên quan".

Thế nhưng tới ngày 11/05, Indonesia đã xóa câu này và sau đó đăng phiên bản mới của thông cáo trên website của Ban Thư ký Asean.

Việt Nam lâu nay vẫn duy trì cách tiếp cận đa phương trong tranh chấp lãnh thổ, cho rằng một số cường quốc có thể lợi dụng quan hệ song phương cho các toan tính riêng theo kiểu "bẻ từng chiếc đũa".

Ngược lại, Trung Quốc, với tư cách nước lớn, trên các diễn đàn quốc tế thường cổ súy cho cách giải quyết song phương.

'Lỗi chính tả'

Ông Djauhari Oratmangun, phụ trách hợp tác Asean tại Bộ Ngoại giao Indonesia, nói với hãng Kyodo rằng văn bản chỉ sửa đổi đôi lỗi chính tả và từ ngữ, chứ không phải về nội dung.

Tuy nhiên, một nguồn ngoại giao khác thì nói cả một câu đã bị xóa đi sau khi bị Việt Nam phản đối vì muốn có sự tham gia của cả các quốc gia Asean không trực tiếp đòi hỏi chủ quyền Biển Đông.

Khác biệt trong quan điểm về Tuyên bố chung về cách ứng xử tại Biển Đông (DOC) vẫn tồn tại giữa các nước Asean và Trung Quốc cho dù hai bên đã ký văn bản này từ 2002.

Một nhóm công tác của Asean về Biển Đông hiện đang soạn thảo quy định hướng dẫn thực hiện DOC với giải pháp ngoại giao cho tranh chấp lãnh thổ.

Ba nước Việt Nam, Malaysia và Philippines muốn thêm vào một câu quan trọng, rằng Asean "sẽ tiếp tục thông lệ tham vấn lẫn nhau trước khi làm việc với Trung Quốc".

Thế nhưng Bắc Kinh phản đối điều này vì muốn thương lượng song phương để có thể ảnh hưởng nhiều hơn tới các đối tác nhỏ.

Trung Quốc, Đài Loan và các thành viên Asean là Brunei, Malaysia, Philippines và Việt Nam đang tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông.

Giới phân tích nhận định Trung Quốc đang muốn tận dụng ưu thế của quốc gia bạn hàng thương mại-kinh doanh hàng đầu với Asean để tranh thủ các nước thành viên không trực tiếp tham gia tranh chấp Biển Đông như Thái Lan, Campuchia hay Indonesia.

Từ 2009, Trung Quốc đã trở thành bạn hàng lớn nhất của cả khối Asean, chiếm tới 11,6% lượng xuất nhập khẩu của khu vực này.