Tướng Vàng Pao sẽ được vinh danh tại Nghĩa trang Quốc gia Arlington, ba tháng sau khi ông được chôn cất tại California.

Đám tang của tướng Vàng Pao đã diễn ra tại California, chứ không ở Washington

Nhân vật huyền thoại của người Hmong chống cộng sản ở Đông Dương sẽ được tôn vinh bằng một buổi lễ do đội danh dự cử hành, cùng sự tham gia của quan chức Hoa Kỳ.

Ông Philip Smith, Giám đốc Trung tâm CPPA, một tổ chức ủng hộ người Hmong ở Mỹ, cho hay:

"Đây là một điều rất vinh dự khi chính quyền Hoa Kỳ cho phép chính thức để làm lễ vinh danh ông Vàng Pao."

Hồi tháng 1 năm nay, chính quyền Hoa Kỳ từ chối không cho chôn cất ông Vàng Pao tại Nghĩa trang Arlington.

Sẽ vui mừng

Ông Smith bình luận rằng buổi lễ sẽ khiến gia đình ông Vàng Pao "vui mừng".

Đây là một điều rất vinh dự khi chính quyền Hoa Kỳ cho phép chính thức để làm lễ vinh danh ông Vàng Pao  /   Philip Smith

Qua đời hôm 6/1/2011 ở Fresno, California, thọ 81 tuổi, ông Bấm Vàng Pao được chôn tại một nghĩa địa gần Los Angeles vào ngày 9/2.

Quân đội và chính quyền Mỹ không chấp nhận đề nghị của gia đình và các hội đoàn Hmong tại Hoa Kỳ, muốn ông Vàng Pao được chôn cất ở Arlington, nơi yên nghỉ cuối cùng của các anh hùng nước Mỹ.

Tướng Vàng Pao tạ thế tháng Giêng 2011. Trong lúc nhiều nguời tham dự ngày viếng đầu trong lễ tang kéo dài sáu ngày tại California, giới chức quân đội Mỹ nói, ông không hội đủ điều kiện để chôn tại Nghĩa trang Arlington.

Phát ngôn nhân của Bộ Quốc phòng Mỹ, Gary Tallman, cho hay Bộ đã nghiên cứu kỹ đơn xin chôn cất tại Nghĩa trang Arlington.

"Tuy nhiên toàn bộ Hội đồng Xét duyệt đi đến kết luận rằng ông không hội đủ tiêu chuẩn để chôn tại nghĩa trang."

Trong buổi lễ ngày thứ Sáu 13/5, người ta sẽ đạt vòng hoa tại đài Tưởng niệm Cựu binh từ Lào (Veterans of America monument) để vinh danh các cựu binh Lào, Hmong và các chiến binh Hoa Kỳ cùng cố vấn Mỹ trong cuộc chiến không tuyên bố tại Lào.

Từng theo Pháp chống lại lực lượng cộng sản (Việt Minh và Pathet Lào), ông Vàng Pao trở thành lãnh tụ của cuộc chiến bí mật trong 15 năm do CIA bảo trợ tại Lào trong hai thập niên 1960-70.

Sau khi phe cộng sản chiến thắng tại Đông Dương năm 1975, ông dẫn hàng ngàn đồng hương đi tỵ nạn ở Hoa Kỳ.

Hàng chục nghìn người Hmong khác tìm cách theo ông nhưng không được và phải chờ nhiều năm tại các trại ở Thái Lan cho tới khi bị trục xuất về Lào gần đây.

Theo một số tác giả như Antonio Graceffo, Tướng Vàng Pao đã dặn những kháng chiến quân Hmong còn lại trong rừng Lào không buôn súng.

Như một dĩ vãng khốn khổ của cuộc chiến Việt Nam, những người này, nay còn chừng vài trăm "bị quân Lào và Việt Nam truy đuổi như con vật" trong các vùng rừng.

Cùng họ là phụ nữ, trẻ em và người già, liên tục di chuyển, bị chết vì đói và bệnh tật hoặc bị quân đội Lào hạ sát, theo tác giả người Mỹ trong một bài báo gần đây.

Ông Graceffo và nhiều nhà vận động khác cũng phê phán thái độ bỏ rơi hoàn toàn các nhóm Hmong trong rừng Lào của Hoa Kỳ.

Thậm chí năm 2007, cơ quan điều tra của Mỹ còn bắt ông Vàng Pao với cáo buộc có âm mưu mua sắm vũ khí để "lật đổ" chính quyền cộng sản Lào.

Nhưng sau đó, công tố viện bác bỏ các cáo buộc của bên hành pháp.

Nay có vẻ như chính giới Mỹ muốn có động tác để giải toả tâm lý người Hmong tại Hoa Kỳ.

Gần đây, câu chuyện về người Hmong và tướng Vàng Pao lại rộ lên khi có tin những người cùng sắc ṭộc với họ ở Việt Nam tham gia bạo động tại vùng biên giới Bấm Mường Nhé, giáp Lào và Trung Quốc.

Người Hmong tại Hoa Kỳ phản đối việc bắt giữa ông Vàng Pao hồi 2007