Phe nổi dậy kêu gọi quốc tế lập vùng cấm bay

RAS LANOUF, Libya (AP) -Một quả cầu lửa khổng lồ bắn lên không trung cùng với các đám khói đen hôm Thứ Tư sau khi cuộc giao tranh giữa thành phần nổi dậy và lực lượng quân sự trung thành với ông Moammar Gadhafi khiến hai xưởng lọc dầu bốc cháy và gây thêm thiệt hại nặng nề cho kỹ nghệ dầu hỏa Libya.

Một chiến binh thuộc phe nổi dậy chống Gadhafi ngồi gác trước một nhà máy lọc dầu ở Ras Lanuf, Libya. (Hình: AP Photo/Kevin Frayer)
 
Trong khi đó, lãnh tụ phe nổi dậy Mustafa Abdul Jalil kêu gọi cộng đồng quốc tế mau chóng quyết định thành lập khu vực cấm bay ở Libya.

Ở khu vực phía Tây, ông Gadhafi loan báo chiến thắng trong việc tái chiếm Zawiya, thành phố gần thủ đô Tripoli nhất, từng lọt vào tay lực lượng nổi dậy. Ðiều này hiện chưa được kiểm chứng rõ ràng vì liên lạc bằng điện thoại bị cắt từ sáu ngày qua.

Ðài truyền hình nhà nước chiếu cảnh hàng trăm người, được cho là ở quảng trường tại Zawiya, hò hét bày tỏ sự ủng hộ đối với ông Gadhafi. Nhưng vị trí này cũng không thể được kiểm chứng.

Các nhà báo ngoại quốc tại Tripoli chiều Thứ Tư được đưa đến vận động trường bên ngoài thành phố Zawiya, nơi có đông đảo người ủng hộ ông Gadhafi tụ tập, vẫy cờ và bắn pháo bông chào mừng. Hệ thống truyền hình nhà nước Libya thu những cảnh này trong khi dân chúng được phân phối thực phẩm, nước uống và dầu nấu ăn.

Những giới chức theo hộ tống nhà báo từ chối không đưa họ tới khu quảng trường ở trung tâm thành phố.

Việc Zawiya lọt vào tay lực lượng nổi dậy trong những ngày đầu của cuộc biến động, vốn khởi sự hôm 15 tháng 2, cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ thành phần chống ông Gadhafi có được từ dân chúng.

Nhưng ông Gadhafi sau đó có các hành động phản công quyết liệt, sử dụng phi cơ oanh tạc, trọng pháo và chiến xa để đẩy lui sức tiến của phía nổi dậy về phía thủ đô Tripoli.

Các thành quả của phe ủng hộ Gadhafi khiến các cường quốc Tây Phương lúng túng không đưa ra được một giải pháp để hỗ trợ phe nổi dậy mà không bị kéo vào một cuộc chiến mới.

Hôm Thứ Tư, một viên chức cao cấp quân đội Libya bay sang Cairo với một thông điệp của ông Gadhafi gửi giới lãnh đạo quân sự Ai Cập, nhưng không chi tiết nào được tiết lộ.

Khối NATO cho hay họ đang chuẩn bị kế hoạch để đối phó với tình hình Libya, nhưng đến nay không có chỉ dấu nào cho thấy sẽ có việc thành lập khu vực cấm bay.

Một phát ngôn viên phe nổi dậy hôm Thứ Tư nói rằng họ sẽ mua võ khí nếu cộng đồng quốc tế không thành lập khu vực cấm bay.

Anh và Pháp đang thúc đẩy Hội Ðồng Bảo An Liên Hiệp Quốc thành lập khu vực cấm bay, và trong khi Hoa Kỳ có thể đồng ý tham gia vào nỗ lực này, hai thành viên khác của Hội Ðồng Bảo An là Nga và Trung Quốc nhiều phần sẽ bác bỏ.

Trong một cuộc phỏng vấn dành cho CNN hôm Thứ Tư, lãnh tụ phe nổi dậy Mustafa Abdul Jalil kêu gọi cộng đồng quốc tế mau chóng quyết định thành lập khu vực cấm bay ở Libya.

“Phải có hành động tức khắc. Sự chậm trễ làm tăng thêm số thương vong,” theo lời ông.

Ông Abdul Jalil là bộ trưởng Tư Pháp trong chính quyền Gadhafi đã ly khai khi dân chúng bắt đầu nổi dậy ngày 15 tháng 2. Hiện nay, ông là chủ tịch Hội Ðồng Quốc Gia Lâm Thời gồm 31 thành viên đại diện hầu hết các địa phương Libya và đặt trụ sở ở Benghazi, cứ điểm của quân nổi dậy.

Chính quyền Gadhafi đã treo giải 500,000 dinars Libya (khoảng $410,000) cho ai bắt được “hoặc 200,000 dinars Libya cho ai cung cấp tin tức để bắt tên điệp viên Abdul Jalil.”

Tại Ras Lanuf, trận địa pháo mở đường cho cuộc tấn công của lực lượng Gadhafi.

Quân nổi dậy giữ vững ý chí chiến đấu nhưng sự kháng cự yếu ớt vì kém hỏa lực và thiếu tổ chức, buộc phải bỏ chạy khi máy bay oanh tạc và phóng hỏa tiễn. Ít ngày trước đây quân nổi dậy tiếp tục trên đường tiến về phía tây hướng đến Tripoli nhưng bây giờ dường như đã bắt đầu bị đánh lui.

Cuộc cách mạng quần chúng ngày nay đã trở thành nội chiến.

Trên mặt trận phía Tây, quân của Gadhafi tấn công liên tiếp bốn ngày vào Zawiya trước sức kháng cự bền bỉ của lực lượng nổi dậy.

 Có những tin tức cho biết một số sĩ quan cao cấp quân đội trong đó có một tướng và một đại tá tử trận.

 Hôm Thứ Tư, chiến trận kéo dài suốt ngày trong thành phố, nhiều nhà cửa sụp đổ vì bom và hỏa tiễn phóng từ máy bay, đạn trọng pháo và chiến xa.

Ðài truyền hình nhà nước Libya nói rằng quân chính phủ đã hoàn toàn kiểm soát được thành phố.

Lần đầu tiên từ 3 tuần lễ xảy ra biến động, các cơ sở dầu lửa ở Libya đã bị tổn hại. Tại Ras Lanuf, một bồn dầu lớn phát nổ và cháy, không rõ vì trúng bom hay đạn của phía nào trong cuộc giao chiến. Ở Zawiya đường ống dẫn dầu cũng bị phá nổ và hai phìa đổ lỗi lẫn cho nhau.

Tổng Thống Obama trong cuộc họp tại Tòa Bạch Ốc ngày Thứ Tư có thể đưa ra quyết định mới về tình hình Libya. Liên Âu và NATO cũng sẽ có những cuộc thảo luận quan trọng ngày Thứ Năm và Thứ Sáu. Cho đến nay Anh, Pháp và một số quốc gia Á Rập tán thành việc thành lập vùng cấm bay.

Cự đại sứ Hoa Kỳ tại NATO, ông Nicolas Burns, nói rằng thành lập vùng cấm bay là một việc phức tạp và “không bảo đảm đem lại tác dụng trên chiến trường.”

Theo ông, Gadhafi có lực lượng bộ chiến mạnh với trọng pháo, lính đánh thuê trong khi phía nổi dậy thiếu vũ khí và kém tổ chức.

Tướng tư lênh Thủy Quân Lục Chiến James F. Amos cho rằng thành lập vùng cấm bay không đủ để loại trừ trực thăng võ trang là vũ khí đáng ngại nhất cho phía nổi dậy. Vùng cấm bay do các máy bay chiến đấu bay cao và nhanh không dễ để ngăn chặn được trực thăng.

Việc oanh kích các phi trường và căn cứ không quân là điều có thể thực hiện nhưng hành động này có nghĩa là một sự tham chiến chính thức, điều mà Hoa Kỳ và các nước Tây phương đều do dự.

Trong cuộc phỏng vấn dành cho truyền hình Thổ Nhĩ Kỳ, ông Gadhafi nói rằng toàn dân Libya sẽ võ trang nếu Tây Phương hay Liên Hiệp Quốc áp đặt khu vực cấm bay. Ông nói rằng quyết định ấy sẽ chứng tỏ cho người dân Libya thấy là mục tiêu tối hậu của các nước ngoài chỉ là “cướp lấy dầu lửa.”