Tuớng Vàng Pao qua đời tháng Giêng 2011, thọ 81 tuổi tại Fresno, California.

Giới quân sự Hoa Kỳ bác đơn xin chôn ông Vàng Pao, lãnh tụ của nguời Hmong, với đầy đủ nghi lễ nhà binh tại Nghĩa trang Quốc gia Arlington.

Tuớng Vàng Pao là nguời cầm dầu cuộc chiến bí mật trong 15 năm do CIA bảo trợ tại Lào trong thời gian cuộc chiến Việt Nam. Khi biết thua cuộc, ông đã dẫn hàng ngàn đồng huơng đi tỵ nạn.

Tuớng Pao tạ thế tháng Giêng 2011. Trong lúc nhiều nguời tham dự ngày viếng đầu trong lễ tang kéo dài sáu ngày tại California, giới chức quân đội Mỹ nói, ông không hội đủ điều kiện để chôn tại Nghĩa trang Arlington.

Bạm bè của tuớng Pao cho hay họ sẽ khiếu nại lên Tòa Bạch ốc.

Dân biểu Jim Costa, nguời cầm đầu nhóm dân biểu vận động cho tuớng Vàng Pao huởng quy chế chôn cất tại Arlington, nơi yên nghỉ cuối cùng của nhiều ngàn tuớng lãnh, binh sĩ Mỹ nói: "Với những nguời có mặt hôm nay để tuởng nhớ tuớng Pao, quyết định này là thất vọng lớn lao.

"Tuớng Pao không chỉ là nguời hùng đối với nguời Hmong. Đối với những nguời Mỹ tham chiến cùng ông trong cuộc chiến Việt Nam, ông là tấm guơng quả cảm."

Nguời Hmong tại Mỹ tham dự tang lễ tuớng Pao.

Phát ngôn nhân của Bộ Quốc phòng Mỹ, Gary Tallman cho hay Bộ đã nghiên cứu kỹ đơn xin chôn cất tại Nghĩa trang Arlington.

"Tuy nhiền toàn bộ Hội đồng Xét duyệt đi đến kết luận rằng ông không hội đủ tiêu chuẩn để chôn tại nghĩa trang."

'Nguời cha Hmong'

Cựu quân nhân Mỹ Charlie Waters, nguời bạn của tuớng Pao nói, lập luận cho rằng "tuớng Pao sẽ lấy mất chỗ chôn cất của một quân nhân Mỹ khác là không hợp lý."

"Do vậy chúng tôi khiếu nại lên Tòa Bạch ốc," ông Waters cho hãng tin AFP hay.

Cựu quân nhân Mỹ nói thêm, bản thân ông đã nhường chỗ chôn cho tuớng Vàng Pao.

Hiện nay chưa rõ lễ chôn ông Vàng Pao sẽ đuợc cử hành ngày nào.

Tuớng Vàng Pao qua đời tháng Giêng 2011 tại Fresno, California. Ông thọ 81 tuổi. Fresno là trung tâm của nguời tỵ nạn Hmong bên Mỹ.

Hàng ngàn nguời, trong đó có nhiều quân nhân và di dân Hmong tụ tập về thành phố dự tang lễ tuớng Pao, đuợc tổ chức theo nghi lễ truyền thống.

"Nếu không có tuớng Pao, chắc gì chúng tôi sống ở Mỹ như ngày hôm nay," bà Shoua Vang, 52 tuổi, nguời lặn lội từ Illinois nói.

Trong thập niên 1960 và 1970, tuớng Vàng Pao cầm đầu lực luợng dân quân nhiều ngàn nguời do Mỹ yểm trợ.

Tuớng Vàng Pao là nhân vật gây tranh cãi.

Khi còn trẻ, ông gia nhập đội quân chống Nhật hồi thế chiến thứ Hai. Sau đó ông đứng về phía Pháp trong cuộc chiến chống Việt Minh hồi thập niên 1950.

Tuớng Pao là nhân vật gây tranh cãi. Nhiều nguời Hmong kính trọng ông. Họ coi ông là nguời có đầu óc độc lập, không chấp nhận ách cai trị của nhà nuớc cộng sản Lào.

Tuy nhiên khi đứng về phía Mỹ, các nhà chỉ trích nói, tuớng Pao đã gây ra nhiều mất mát cho nguời Hmong – thực tế những năm sau này ông thừa nhận.

Về sau trong những năm cuối đời, tuớng Pao còn bị cáo buộc yểm trợ lực luợng gây rối tại Lào.

Có lần cựu Giám đốc Cục tình báo Trung uơng Hoa Kỳ William Colby gọi tuớng Pao "là nguời hùng tầm cỡ của cuộc chiến Việt Nam".