Kể từ khi mở cửa kinh tế 30 năm trước, Trung Quốc đã tiến từ một quốc gia sử dụng xe đạp thành một thị trường xe hơi lớn nhất thế giới.

Nhưng giờ đây những thành phố lớn của nước này đang phải đối mặt với nạn kẹt xe trầm trọng. Để giảm bớt nạn kẹt xe, hiện nay chính phủ Bắc Kinh đã bắt đầu hệ thống xổ số để cấp giấy chủ quyền xe.

 Ách tắc giao thông trong giờ cao điểm tại Bắc Kinh, 10/1/2011/ Hình: Reuters

Xe hơi là một biểu tượng mới cho một giai cấp trung lưu ngày càng đông của Trung Quốc. Năm ngoái số xe hơi bán tại Trung Quốc đã tăng 33%, lên tới 13 triệu 800 ngàn chiếc.

Nhưng tất cả số xe hơi đó đang trở thành một vấn đề nhức đầu mới cho nước này, kể cả nạn kẹt xe khủng khiếp.

Mặc dù Trung Quốc đã bỏ ra những khoản tiền khổng lồ đầu tư vào đường xá và các hệ thống chuyên chở công cộng tại thủ đô rộng lớn của họ, đường xá Bắc Kinh không thể đáp ứng nổi với con số xe hơi ngày càng tăng.

Một cuộc khảo sát toàn cầu của công ty công nghệ IBM năm ngoái cho thấy dân thành phố Bắc Kinh mất nhiều thời giờ nhất để di chuyển.

69% những người dân Bắc Kinh được hỏi ý trả lời rằng trong 3 năm qua, nạn kẹt xe trầm trọng đến nỗi nhiều lúc họ đang trên đường đành phải quay trở về nhà không đi tiếp nữa.

Ông Liu Zhi là chuyên gia trưởng về cơ sở hạ tầng tại đông Á Thái Bình Dương, làm việc cho Ngân hàng Thế giới tại nhiệm sở Bắc Kinh, cho biết:

"Chính phủ ở đây đã huy động một nguồn tài lực to lớn để xây cơ sở hạ tầng gồm xa lộ, đường phố và các hệ thống chuyên chở công cộng. Nhưng khả năng phát triển cơ sở hạ tầng không thể bắt kịp với việc sở hữu xe hơi vì đường xá chỉ có giới hạn thôi."

Một biện pháp mới nhất để giúp giảm bớt nạn kẹt xe, trong tháng này chính quyền thành phố Bắc Kinh đã hạn chế con số giấy đăng ký mới sở hữu xe là 240 ngàn chiếc trong năm nay, chỉ bằng 1/3 của năm 2010. Và giấy đăng ký sở hữu xe này sẽ được cấp qua xổ số.

Ông Liu cho biết trong lúc Bắc Kinh tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, hạn chế sử dụng xe hơi cũng là điều cần thiết:

"Theo tôi giờ đây điều hết sức quan trọng cho những thành phố đang phát triển là sử dụng những biện pháp cắt giảm nhu cầu về xe để quản lý tiến trình sử dụng xe hơi, tôi rất mừng khi thấy Bắc Kinh đang hướng về giải pháp đó."

Một số cư dân Bắc Kinh đang hoan nghênh những biện pháp mới này. Người đàn ông 50 tuổi này cho biết ông đã ngưng không lái xe hơi của ông nữa mà thay vào đó, bây giờ đạp xe đạp vì nạn kẹt xe.

Theo ông thì chính phủ không nên áp đặt quá nhiều hạn chế, nhưng đồng thời lại có quá nhiều người đang bỏ tiền ra mua xe hơi, thành phố đã phát triển quá nhanh, đường phố cũng mở rộng quá nhanh và dân số cũng tăng quá nhanh cùng một tốc độ như vậy.

Tuy nhiên bà nội trợ Wang Ye thì cho rằng những hạn chế mà chính phủ cho áp dụng chẳng ăn thua gì. Bà nói rằng con số xe hơi hiện có cũng đã làm cho thành phố quá chật chội, đông đúc rồi.

Bà cho rằng những biện pháp này chỉ là tạm bợ, chúng không bảo đảm là sẽ giúp giải quyết được nạn kẹt xe cho thành phố.

Chính quyền Bắc Kinh cũng sẽ tăng phí khoản đậu xe và cho áp dụng những luật lệ lưu thông nghiêm ngặt hơn.

Trong quá khứ những thành phố phát tiển nhanh chóng tại châu Á cũng đã có những khó khăn tương tự. Bangkok, một thành phố lớn phát triển nhanh chóng, cũng bị nạn kẹt xe trầm trọng trong thập niên 1990, khắp nơi ai cũng biết.

Bắc Kinh đã thiết lập một hệ thống giao thông công cộng giúp giảm bớt nhu cầu lái xe quanh trung tâm thành phố, mặc dù nạn kẹt xe kéo dài nhiều tiếng đồng hồ vẫn rất thường xảy ra. Và thành phố đã cảnh báo cư dân rằng việc xây các đường rầy xe lửa, sẽ được khởi sự trong năm nay, sẽ khiến cho nạn kẹt xe còn tệ hại hơn trong 3 năm tới.

Theo chuyên gia Liu thì phải có thời gian mới thấy được những thay đổi:

"Về lâu về dài, khi mà chúng ta tiến theo chiều hướng đúng và quản lý xe hơi của tư nhân cũng như quản lý việc sử dụng xe cộ trong thành phố, và có thêm những phương tiện chuyên chở công cộng trong tương lai, cùng với những biện pháp hạ giảm nhu cầu sử dụng xe riêng được công chúng chấp nhận, tôi chắc chắn rằng tình trạng xe cộ sẽ được quản lý khá hơn nhiều so với bây giờ."

Trong lúc số xe hơi gia tăng mạnh ở Trung Quốc, an toàn giao thông cũng lại trở thành một vấn đề lớn. Nhiều người mới mua xe là những người mới lái xe, chưa có kinh nghiệm. Các nhà khảo cứu của trường Y tế Cộng Đồng của đại học John Hopkins và Đại Học Trung Nam Trung Quốc thì con số người chết liên qua đến tai nạn xe cộ trên toàn quốc ở nước này có thể cao hơn gấp đôi con số chính thức do cảnh sát báo cáo.

Lấy ví dụ, trong năm 2007, có đến 221.135 người chết vì tai nạn xe cộ, căn cứ trên số giấy khai tử, so với 81.646 ca tử vong vì tai nạn xe cộ qua báo cáo của cảnh sát.