Đang trong chiều hướng hòa dịu trở lại sau nhiều tuần lễ sóng gió, quan hệ Nhật Trung hôm nay (17/12/2010) đã lại bất ngờ trở nên căng thẳng.

Nguyên nhân là vì chính sách quốc phòng mới, vừa được Tokyo công bố, đã xác định rằng tiềm lực quân sự của Trung Quốc là một mối đe dọa không chỉ cho vùng Châu Á, mà cho cả quốc tế.

                                                                 Duyệt binh Trung Quốc (24/11/2010)
                                                                 REUTERS/Stringer

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, bà Khương Du, đã lên tiếng đả kích những lời lẽ bị coi là ‘’vô trách nhiệm’’. Đối với Bắc Kinh, không một quốc gia nào "có quyền tự cho mình là đại diện của cộng đồng quốc tế, hoặc đưa ra những bình luận vô trách nhiệm về sự phát triển của Trung Quốc". Theo bà Khương Du, Bắc Kinh ‘’không hề đe dọa bất kỳ ai’’.

Phản ứng gay gắt của Trung Quốc được đưa ra ít lâu sau khi chính quyền Nhật Bản chính thức thông qua một kế hoạch quốc phòng thực hiện trong vòng 10 năm tới đây, tăng cường lực lượng quân sự xuống các đảo ở phía Nam, một kế hoạch được xem là nhằm đối phó với hiểm họa đến từ Trung Quốc và Bắc Triều Tiên.

Từ ngữ trong tài liệu, mang tên là Bản Hướng dẫn về Chương trình Quốc phòng, mang tính chất mạnh mẽ khác thường khi nhắm vào Trung Quốc và các hoạt động ngày càng gia tăng của hải quân nước này, xem đấy là một vấn đề đáng ‘’quan ngại’’ cho cả khu vực lẫn thế giới. Bản hướng dẫn nói :

« Trung Quốc đang tăng cường nhanh chóng sức mạnh quân sự và gia tăng hoạt động trong các vùng biển bao quanh nước này. Cộng thêm với tính chất thiếu minh bạch của Trung Quốc trong các vấn đề liên quan đến quân sự và an ninh, chiều hướng này trở thành một mối quan ngại cho khu vực và cộng đồng quốc tế. »

Chính sách quốc phòng mới của Tokyo được ban hành trong bối cảnh mới đây quan hệ ngoại giao Nhật Trung căng thẳng hẳn lên chung quanh sự cố tàu cá Trung Quốc đâm vào tàu tuần duyên Nhật Bản tại vùng quần đảo Senkaku/Điếu Ngư tại biển Hoa Đông. Nơi này do Nhật Bản kiểm soát, nhưng bị Trung Quốc đòi chủ quyền. Bên cạnh đó, các động thái của Trung Quốc dùng sức mạnh để áp đặt chủ quyền trên Biển Đông cũng làm nhiều nước quan ngại, từ Việt Nam cho đến Hoa Kỳ.

Một cách cụ thể, theo kế hoạch mới, Tokyo sẽ tăng cường lực lượng tàu ngầm của mình, từ 16 chiếc hiện nay lên thành 22 chiếc, cũng như sẽ hiện đại hóa các phi đội chiến đấu cơ. Hệ thống tên lửa chống tên lửa cũng được củng cố thêm, với các dàn phóng hỏa tiễn Patriot PAC-3 đặt trên đất liền, được tăng từ 3 lên thành 6 dàn, trong lúc hệ thống tên lửa ngăn chặn SM-3 trên biển, cũng được nâng lên từ 4 lên thành 6 đơn vị bố trí trên các khu trục hạm loại Aegis.

Về quan điểm phòng thủ, Tokyo cũng thay đổi đối tượng cần ưu tiên dè chừng. Nếu chiến lược cũ tập trung phòng thủ ở mạn Bắc, dự phòng nguy cơ đến từ Liên Xô, rồi sau đó là Nga, nước vẫn tranh chấp chủ quyền với Nhật Bản trên quần đảo Kuriles, thì giờ đây, trọng tâm chú ý được dồn xuống phía Nam.

Lực lượng đồn trú trên đảo Hokkaido đối diện với Nga sẽ được tái triển khai, trong lúc nhiều đơn vị hải, lục, và không quân sẽ được bố trí trên quần đảo Nansei ở phía Nam, gần Okinawa, và gần khu vực có tranh chấp với Trung Quốc. Đây cũng là khu vực mà hải quân Trung Quốc hoạt động mạnh mẽ trong thời gian gần đây.

Kế hoạch quốc phòng mới của Nhật Bản dự trù đẩy mạnh hợp tác với Hàn Quốc, Úc, Ấn Độ và các nước Đông Nam Á, đồng thời cũng khẳng định trở lại tính chất thiết yếu của liên minh với Hoa Kỳ.

Theo ông Akira Kato, chuyên gia phân tích an ninh tại trường Đại học Oberlin ở Tokyo, thì Bản Hướng dẫn về Chương trình Quốc phòng Nhật Bản thông qua phản ánh một chuyển hướng rõ rệt, mà mục tiêu là đối phó với sức mạnh hải quân không ngừng gia tăng của Trung Quốc, được xem là một mối đe dọa chủ yếu đối với Nhật Bản và Hoa Kỳ.

Lẽ dĩ nhiên, ngoài Trung Quốc, Chương trình quốc phòng mới của Nhật Bản cũng nhằm đối phó với Bắc Triều Tiên, là nước vẫn coi Tokyo là một kình địch.