Các nhà máy nhiệt điện chạy bằng than ở Trung Quốc ngày càng trở thành nguồn ô nhiễm độc hại, buộc chính quyền phải cho di tản dân làng chung quanh.

Báo Le Monde đã nêu bật tình hình trên trong một bài phóng sự dài với ví dụ làng Shuimotou, tỉnh Sơn Tây, mà theo tờ báo ''bị tro than bao phủ''.

Một nhà máy nhiệt điện tại Thiên Tân, Trung Quốc. Ảnh chụp ngày 4/10/2010. Reuters

Bài báo mô tả cảnh một bãi đất rộng lớn, hằng cây số vuông, nhìn từ xa lấp lánh dưới ánh mặt trời.

Lại gần thì đây chính là bãi đổ tro của nhà máy nhiệt điện lớn trong vùng. Những gò tro nhỏ đã mọc lên trên con đường đất dẫn đến làng Shuimotou, nằm cách bãi khoảng vài trăm mét.

Phóng viên tờ Le Monde đã đến đây vào một ngày đẹp trời, và được người dân làng cho biết là khi trời quang mây tạnh thì không sao, nhưng khi có gió lớn vào mùa đông và mùa xuân, thì không thể nào chịu nổi, không thấy gì ở khoảng cách 50 mét. Tro bị gió bốc lên vbay vào mắt, vào tai, không kể là vào nhà, vào các tủ, phủ lên quần áo.

Tro rất độc. Đất chung quanh làng không mang lại nguồn lợi gì nữa, trồng gì cũng không kết quả. Súc vật thường bị bệnh, bị chết, cho nên dân làng phải bán đi hết. Cả làng chỉ còn một con bò, vài con dê. Không chỉ có súc vật, một phụ nữ trong làng kể lại với nhà báo là họ bị nhiều chứng bệnh, nào là huyết áp tăng, nào bị viêm khớp v.v..Rất nhiều người bị bệnh như thế và không ai hiểu nguyên nhân.

Tuy không độc hại bằng chất thải hoá học, tro than này có tác hại không nhỏ : nó tản ra không khí, và nhất là gây ô nhiễm nguồn nước, như một báo cáo của tổ chức Greenpeace Trung Quốc đã nêu lên. Tổ chức này đã lấy mẫu thử nghiệm tại gần 14 địa điểm như ở làng Shuimotou.

Bãi tro gần làng Shuimotou đã có cách đây hơn 20 năm và cứ ngày rộng lớn hơn và ngày đầu độc vùng chung quanh.

Theo Le Monde,  dân làng đã đệ đơn lên chính quyền tỉnh. Họ được tập đoàn điện lực nhà nước State Grid Corporation of China, chủ nhân trung tâm nhiệt điện Sơn Tây đền bù 1,3 triệu nhân dân tệ mỗi năm cho mỗi hộ gia đình trong vòng năm năm, và cung cấp gạo, bột mì v.v..

Vào trung tuần tháng 9 vừa qua, hơn 270 gia đình làng Shuimotou được biết là họ phải bỏ làng di dời lên thành phố Shuozou lân cận.

Thông cáo di tản này được dán trên tường của làng, và giải thích mục tiêu là để cho họ có được một cuộc sống bình thường , xa các nguồn gây ô nhiễm.

Tuy nhiên trả lời phóng viên Le Monde, bí thư tỉnh ủy vẫn khẳng định là việc dời dân này không có liên can gì đến ô nhiễm cả, vấn đề bãi tro phế thải theo ông là một vấn đề địa chất.

Viên chức này còn giải thích là người dân làng muốn được đền bù cho nên đã viện lẽ bãi tro gây ô nhiễm tác hại đến sức khoẻ của họ, nhiều điều này không có thật.