Thủ tướng Nhật Bản, Naoto Kan đã bày tỏ sự quan ngại về các hoạt động hải quân và tăng cường quân sự của Trung Quốc,

 giữa lúc hai nước đang có tranh cãi ngoại giao kéo dài.

Ông Naoto Kan nói quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, là của Nhật Bản.

Ông kêu gọi Trung Quốc hãy hành động như "một thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế."

Ông Kan đưa ra những nhận xét trên trong bài diễn văn quan trọng đầu tiên kể từ khi ông vượt qua được cuộc thử thách về vị trí lãnh đạo hồi tháng trước.

Quan hệ giữa hai nước đã ở mức thấp nhất trong tháng trước, quanh vụ va chạm trên biển ở gần một hòn đảo có tranh chấp.

Ông Kan nói với Quốc hội Nhật Bản: "Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã trỗi dậy một cách dễ nhận biết."

"Nhưng chúng tôi quan ngại về việc nước này không thể hiện tính minh bạch trong việc tăng cường khả năng quốc phòng, đẩy mạnh hoạt động hải quân từ Ấn Độ Dương cho tới Đông Hải."

Hồi đầu năm, Trung Quốc tuyên bố chi phí quân sự của nước này tăng 7,5% trong năm 2010, chấm dứt một thời gian dài tăng ở mức hai chữ số.

Nhiều chuyên gia cho rằng chi phí thực sự mà Trung Quốc đổ vào các lực lượng quân sự của nước này cao hơn nhiều so với các số liệu được công bố chính thức.

Các quan chức Trung Quốc nói rằng nếu tính theo tỷ lệ GDP thì họ vẫn chi ít hơn so với các nước khác, ví dụ như Hoa Kỳ.

Phản ứng giận dữ

Chúng tôi quan ngại về việc nước này không thể hiện tính minh bạch trong việc tăng cường khả năng quốc phòng, đẩy mạnh hoạt động hải quân từ Ấn Độ Dương cho tới Biển Trung Hoa Đông Hải. / Thủ tướng Naoto Kan
Tranh cãi ngoại giao bùng lên sau vụ một tàu cá Trung Quốc va đụng vào hai tàu tuần duyên Nhật Bản ở vùng lãnh hải gần các hòn đảo cả hai nước đang tranh chấp chủ quyền.

Trung Quốc đã phản ứng giận dữ khi Nhật bắt giữ viên thuyền trưởng thuyền cá trong thời gian hơn hai tuần. Bắc Kinh đòi Tokyo phải xin lỗi và bồi thường thiệt hại về vụ này.

Bắc Kinh đã ngưng các cuộc thảo luận cấp cao với Tokyo, hoạt động xuất khẩu kim loại hiếm sang Nhật bị tạm ngưng và bốn công dân Nhật đã bị bắt giữ với cáo buộc xâm nhập khu quân sự cấm vào.

Ba người trong số này đã được thả và trở về Nhật Bản hôm thứ Sáu, nhưng người thứ tư vẫn đang bị giam giữ.

Trong một diễn biến khác, cơ quan quản lý du lịch quốc gia của Trung Quốc cảnh báo du khách nước mình là hãy đề phòng cho sự an toàn khi tới Nhật.

Lời cảnh báo được đưa ra sau khi một chiếc xe buýt chở các du khách Trung Quốc tại Nhật đã bị hàng chục chiếc xe vây quanh. Tin cho hay người dân đã đá vào chiếc xe buýt và la hét chửi mắng các du khách ngồi trong xe.

"Không chắc chắn và bất ổn"

Vùng biển bao quanh các quần đảo không người ở, mà phía Nhật gọi là Senkaku, còn Trung Quốc gọi là Điếu Ngư, có thể có trữ lượng dầu khí dồi dào.

Ông Kan lặp lại lời xác lập chủ quyền của Nhật.

Ông nói: "Khu quần đảo Senkaku là một phần lãnh thổ không thể tách rời của đất nước chúng ta, xét cả về mặt lịch sử lẫn luật quốc tế."

Ông nói quan hệ hữu hảo với Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Nhật, là điều tối cần thiết cho cả hai quốc gia, nhưng nói Trung Quốc cần hành động như một thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Nhật cần áp dụng các chính sách ngoại giao vào quốc phòng tích cực hơn để đối phó với "sự không chắc chắn và bất ổn đang tồn tại ở các khu vực xung quanh đất nước chúng ta," ông Kan nói.

Bài phát biểu của ông Kan được đưa ra sau khi phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc thúc giục Nhật Bản hãy "ngưng việc đưa ra các nhận xét vô trách nhiệm và bảo vệ lợi ích to lớn trong mối quan hệ song phương, bằng việc hãy có những hành động vững vàng."

Phát ngôn viên Khương Du nói: "Chúng tôi sẵn sàng giải quyết tranh chấp thông qua các đàm phán hữu nghị, nhưng chính phủ và nhân dân Trung Quốc giữ lập trường không thay đổi về các vấn đề liên quan tới sự toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của Trung Quốc."