Chính quyền Obama nói với giới lập pháp Hoa Kỳ rằng một thỏa thuận hợp tác hạt nhân với Việt Nam nhiều khả năng sẽ không bao gồm cam kết theo đó chính phủ Việt Nam không làm giàu uranium.

Các viên chức phụ tá tại quốc hội nước này được hãng tin AP hôm thứ Bảy, 7 tháng Tám, trích thuật cho hay.

Việt Nam và Hoa Kỳ ký thỏa thuận về hợp tác trong lĩnh vực hạt nhân ngày 30/03.

Điều đặc biệt, vẫn theo hãng tin này, Washington từng luôn tìm kiếm một cam kết không làm giàu nhiên liệu hạt nhân này, điều mà Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ luôn coi là một "chuẩn mực vàng" cho các hiệp định hợp tác hạt nhân dân sự.

Yêu cầu này đã được coi là khuôn mẫu trong thỏa thuận ký kết năm ngoái giữa Hoa Kỳ và Các Tiểu vương Quốc Ả-rập Thống Nhất (UAE) khi quốc gia Trung Đông này đã cam kết không làm giàu hoặc chiết xuất plutonium từ nhiên liệu lò phản ứng qua sử dụng, qui trình có thế cung cấp nguyên liệu sử dụng chế tạo vũ khí nguyên tử.

Chủ đề 'nhạy cảm'

Thế nhưng, hai phụ tá quốc hội Mỹ nắm chắc diễn biến thảo luận, theo nguồn tin của AP, cho biết chính quyền của Tổng thống Obama đã kết luận rằng nhiều khả năng 'không thuyết phục nổi Việt Nam nhất trí với một cam kết không làm giàu nhiên liệu theo cách thức mà UAE đã ký kết với Hoa Kỳ'.

Các viên chức này muốn ẩn danh khi nói với AP vì tính nhạy cảm của các cuộc đàm phán. Một phụ tá khá cho AP biết rằng các cuộc thương thảo của giữa Washington với Hà Nội đang ở 'những khâu cuối cùng.'

Hôm thứ Sáu, tờ thời báo của Ấn Độ (The Times of India) bình luận về phản ứng trước diễn biến của Trung Quốc, quốc gia mà tờ này cho là một thế lực "gần đây đang thống trị tình hình an ninh ở Bắc Á."

Lò phản ứng hạt nhân đầu tiên của VN được Mỹ giúp xây dựng từ năm 1960 nhưng ngưng hoạt động 8 năm sau đó.

Tờ này cho rằng Bắc Kinh "có vẻ đang kinh ngạc trước động thái của chính quyền Hoa Kỳ bắt đầu thương thảo về hợp tác hạt nhân với Việt Nam."

Tờ báo của Ấn Độ ghi nhận rằng Washington đã khẳng định điều này trong một cuộc đàm phán về một thỏa thuận với Hà Nội, tương tự một văn bản mà nước này đã ký với Ấn Độ."

"Động thái này diễn ra một ngày sau khi Việt Nam cáo buộc Trung Quốc xâm phạm chủ quyền của nước này bằng việc tiến hành thăm dò địa chấn gần các vùng đảo tranh chấp ở Biển Nam Trung Hoa,

"Nhưng Việt Nam đã khẳng định với thế giới là không quan tâm tới việc làm giàu uranium hoặc bất cứ hoạt động nào với mục đích quân sự," tờ The Times of India quan sát.

Hôm thứ Sáu, hàng loạt các quốc gia trong khu vực và có liên quan đã nhanh chóng có các phản ứng, bình luận với các cấp độ, tính chất khác nhau về tin hợp tác hạt nhân Việt - Mỹ, sau khi tờ Wall Street Journal loan tin Hoa Kỳ đang trong giai đoạn đàm phán "cấp cao" để chia sẻ công nghệ hạt nhân với Việt Nam.

Trong đó vẫn theo tờ này, có điều khoản trong thỏa thuận cho phép Hà Nội tự làm giàu uranium.

Trung Quốc 'lo ngại'

Tờ Wall Street Journal cũng cho biết cuộc đàm phán với Hà Nội do Bộ Ngoại giao Mỹ chủ trì có thể làm Trung Quốc lo ngại, và là ví dụ mới nhất về sự tái tục ảnh hưởng của Mỹ tại Nam và Đông Nam Á.

Hoa Kỳ và EU mở rộng thanh trừng Iran vì nước này làm giàu uranium.

Cùng ngày, tại Washington, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết đang có đàm phán để chia sẻ công nghệ và nhiên liệu hạt nhân với Việt Nam, nhưng từ chối xác nhận có phải sẽ cho phép Hà Nội làm giàu uranium hay không.

Trong khi đó, từ Bắc Kinh, nữ phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc Khương Du nói Trung Quốc 'không nắm được chi tiết' cuộc thỏa thuận này.

Nhưng bà nhắc lại quan điểm của Trung Quốc, theo đó mọi quốc gia có quyền sử dụng năng lượng hạt nhân hòa bình, song nói nói thêm: "Mọi quốc gia cần nghiêm túc thực thi nghĩa vụ ngăn chặn phổ biến (hạt nhân)."

Trả lời BBC Việt ngữ hôm thứ Sáu, ông Ngô Đặng Nhân, Cục trưởng Cục kiểm soát an toàn bức xạ hạt nhân, thuộc Bộ Khoa học và Công Nghệ Việt Nam, khẳng định không có việc lược bỏ điều khoản "không cho phép làm giàu năng lượng hạt nhân..." trong văn kiện thương thảo giữa Việt Nam và Hoa Kỳ..

Còn theo tờ báo Mỹ, thỏa thuận sắp hình thành sẽ tạo cơ hội cho các công ty Mỹ như General Electric Co. và Bechtel Corp. bán vật liệu và lò phản ứng cho Việt Nam.

Hồi tháng Bảy, tin cho hay Việt Nam và Hoa Kỳ ký biên bản ghi nhớ về ngăn chặn việc vận chuyển bất hợp pháp vật liệu hạt nhân.

Biên bản ghi nhớ nhằm ngăn chặn việc vận chuyển bất hợp pháp vật liệu hạt nhân và các vật liệu phóng xạ khác được ký giữa đại diện Bộ Năng lượng Hoa Kỳ và Tổng cục Hải quan Việt Nam tại Hà Nội.

Trước đó hôm 30/03 Việt Nam và Hoa Kỳ ký thỏa thuận về hợp tác trong lĩnh vực hạt nhân.

Trong thỏa thuận này có các vấn đề như an toàn hạt nhân và sử dụng hạt nhân vì mục đích dân sự, được đánh giá là "cơ sở để tiến tới một cuộc đàm phán cấp Chính phủ về sử dụng hạt nhân cho mục đích hòa bình".