WASHINGTON DC - Trừ một vài khu vực thị trường như California, nhiều nơi ở Hoa Kỳ vẫn còn đang ỳ ạch vượt thoát khó khăn.

Số lượng ngôi nhà bán được vẫn còn rất khiêm tốn, theo các bản phúc trình của nhiều nguồn khác nhau.

Bản tường trình của Hiệp Hội Ngân Hàng Tài Trợ mới nhất nói rằng gần 80% các đơn xin vay tiền là từ các chủ nhà xin tái tài trợ lại món nợ của căn nhà khi lãi suất xuống thật thấp như hiện nay. Nói khác, chỉ có 20% người nộp đơn xin tài trợ là những người mua nhà, gây âu lo chung cho cả ngành địa ốc đang mong mỏi trở lại bình thường sau mấy năm khủng hoảng.

Tránh thiệt hại cho mình như đã từng làm cả trăm ngân hàng, công ty tài trợ lớn nhỏ sập tiệm, hệ thống tài trợ địa ốc đã tự động siết chặt thủ tục nên vay tiền mua nhà hay tái tài trợ món nợ không còn dễ dãi như trước.

Hôm Chủ Nhật, 25 Tháng Bảy, Bộ Trưởng Ngân Khố Timothy Geithner nói chính phủ nên duy trì “một hình thức bảo đảm nào đó” của liên bang để người Mỹ có thể dễ dàng tài trợ những món vay tiền mua nhà, trong điều có thể trở thành cuộc đối đầu mới nhất giữa chính phủ Obama và các đảng viên Cộng Hòa về vai trò trong tương lai của chính phủ trong thị trường địa ốc.

Lời tuyên bố của ông Geithner đi thẳng vào trọng tâm của một trong những vấn đề chính sách gây tranh cãi nhiều nhất tại Washington: Phải làm gì với những công ty thế chấp khổng lồ Fannie Mae và Freddie Mac hiện do chính phủ điều hành một cách tốn kém.

Cả hai công ty đều được chính phủ Hoa Kỳ tiếp thu vào năm 2008 giữa lúc chúng ở bên bờ sụp đổ. Cho tới nay, Bộ Ngân Khố đã bơm khoảng $145 tỉ bằng tiền của người đóng thuế để giữ cho chúng tồn tại và con số đó có thể leo thang trong những tháng tới đây.

Các đảng viên Cộng Hòa nói các xí nghiệp này và vai trò bị méo mó của chúng trong thị trường địa ốc cần được chấn chỉnh ngay lập tức. Họ nói rằng bản chất nửa công nửa tư của chúng đã cho phép chúng mở rộng đến độ chúng góp phần làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng tài chánh.

Chính phủ Obama đã nói các xí nghiệp trên không nên trở về tình trạng nguyên thủy của chúng. Nhưng họ không tiến đủ xa như vài đảng viên Cộng Hòa, những người đã úp mở đề nghị việc hủy bỏ các chức năng mà hai công ty này đã thực hiện, chẳng hạn như cung cấp các bảo đảm cho những món tiền thế chấp nhà.

Lên tiếng trên chương trình truyền hình “Meet the Press” của hệ thống NBC hôm Chủ Nhật, ông Geithner hứa hẹn chính phủ sẽ “đem lại sự thay đổi tận gốc rễ” và nói chính phủ sẽ “không duy trì Fannie và Freddie dưới hình thức hiện nay.”

Tuy nhiên, ông nói thêm, “cũng nên xem xét việc duy trì hoặc thiết lập một sự bảo đảm được hoạch định cẩn thận, để các chủ nhà một lần nữa có khả năng vay tiền để tài trợ một căn nhà, dù trong một cuộc suy thoái rất khó khăn.”

Lập trường của ông cho thấy các thách đố mà các nhà lập pháp phải đương đầu khi họ tìm cách đổi mới hai công ty này, là các công ty hiện làm chủ hoặc đứng ra bảo đảm quá nửa con số những món tiền thế chấp nhà trên toàn quốc, lên tới khoảng $10,200 tỉ.

Từ nhiều thập niên nay, một sự bảo đảm không rõ rệt, có tính cách “mặc nhiên”, cho phép các công ty vay mượn với giá rẻ bởi vì các nhà đầu tư nghĩ ố “hóa ra họ đúng” rằng chính phủ sẽ cứu nguy các công ty nếu họ gặp khó khăn. Sự hiểu ngầm đó đã cho phép Washington che giấu chi phí của những vụ tài trợ hào phóng, giúp hạ thấp các phí tổn vay mượn cho các chủ nhà bằng cách làm cho những món thế chấp có lãi suất cố định thời hạn 30 năm được cung cấp một cách rộng rãi.

Chính phủ đã hứa hẹn sẽ cho biết thêm chi tiết vào đầu năm tới. Tuần trước, một thời kỳ 90 ngày để công chúng góp ý do Bộ Ngân Khố thiết lập đã chấm dứt sau khi thu hút vô số những câu trả lời từ nhiều đối tượng tham gia thị trường.

Bản tin của Hiệp Hội Ngân Hàng Tài Trợ Ðịa Ốc Hoa Kỳ (MBA) cho hay tuần qua, nói chung, đơn nộp xin vay tiền mua nhà đã gia tăng được 7.6% so với tuần lễ trước đó. Nhưng như trên đã trình bày, phần lớn lại chỉ là những người xin tái tài trợ món nợ.

Lãi suất trung bình trên cả nước tuột xuống còn 4.59%, mức độ thấp kỷ lục suốt từ nhiều chục năm qua của chương trình tài trợ 30 năm lãi suất cố định.