Cali có thể hết tiền mặt vào tháng 10.

SAN FRANCISCO (Reuters) - Thống Ðốc California Arnold Schwarzenegger hôm Thứ Tư tuyên bố tình trạng khẩn cấp về ngân sách, tạo thêm áp lực lên phía Quốc Hội phải sớm đạt thỏa thuận ngân sách tài khóa năm nay, hiện đang trễ hơn một tháng vì phải giải quyết được con số thiếu hụt là $19 tỷ.

Hình chụp thống đốc tiểu bang California, ông Arnold Schwarzenegger hồi tháng Hai năm 2010.
Hôm thứ Tư ông vừa phải tuyên bố tình trạng khẩn cấp về ngân sách, buộc nhân viên tiểu bang phải nghỉ một số ngày không lương trong tháng, trong khi chờ đợi quốc hội thông qua ngân sách. (Hình:AFP/File/Mandel Ngan)

Khác với chính quyền liên bang, nếu thiếu tiền vẫn có thể chấp nhận có thêm nợ và in thêm tiền, chính quyền tiểu bang bị ràng buộc bởi các điều luật trong hiến pháp tiểu bang, và phải kiếm ra cách cân bằng ngân sách, như giảm chi, hay tăng thuế.

Con số thiếu hụt $19 tỷ là khoảng 22% trong ngân sách điều hành $85 tỷ mà Thống Ðốc Schwarzenegger ký hồi tháng Bảy năm ngoái cho tài khóa chấm dứt hồi tháng Sáu, cho thấy mức sút giảm nặng nề trong tiền thuế thu được của tiểu bang California.

Hiển nhiên, có nhiều lý do: tình trạng địa ốc suy thoái, thị trường tài chánh khó khăn, mức thất nghiệp cao khiến việc thu thuế lợi tức cá nhân - một nguồn tiền quan trọng của tiểu bang - bị giảm đi rất nhiều.

Trong bản tuyên bố, ông Schwarzenegger ra lệnh nhân viên chính phủ tiểu bang mỗi tháng phải nghỉ ba ngày không lương, bắt đầu từ tháng Tám, để tiểu bang có đủ tiền mặt trang trải các món nợ cũng như chi cho các dịch vụ cần thiết.

Ngân sách tiểu bang California hiện đang bị trễ năm tuần, cùng hoàn cảnh với New York, trong số các tiểu bang lớn ở Hoa Kỳ bước vào tài khóa mới mà ngân sách vẫn chưa có. Ông Schwarzenegger và Quốc Hội do phía Dân Chủ nắm giữ hiện đang có bất đồng ý kiến về phương thức lấp sự thiếu hụt $19 tỷ.

Ông Schwarzenegger cảnh cáo rằng nếu tình trạng này không được giải quyết, tiểu bang sẽ hết tiền mặt để chi trả cho hoạt động thường ngày của mình vào tháng 10 tới đây.

Thủ quỹ tiểu bang (State Controller), một chức vụ do dân bầu lên, ông John Chiang, nói rằng có thể là ngay vào tháng tới ông phải khởi sự ký giấy nợ cho các nhà thầu cung cấp dịch vụ tiểu bang vì phải giữ lại tiền mặt cho các nhu cầu quan trọng khác.

Ông Schwarzenegger muốn cắt giảm chi tiêu để cân bằng ngân sách trong khi các nhà lập pháp đảng Dân Chủ lại muốn tăng thuế, đặc biệt là thuế lợi tức cá nhân, bên cạnh việc cắt giảm một số chi tiêu.

Cũng như lần trước, nhiều cơ quan chính phủ tiểu bang, kể cả Nha Lộ Vận (DMV) cũng sẽ phải đóng cửa ngày Thứ Sáu thứ nhì, thứ ba và thứ tư trong tháng. Ngày đóng cửa đầu tiên sẽ là Thứ Sáu 13 tháng 8 này.

Tuy nhiên, lệnh nghỉ không lương sẽ không ảnh hưởng đến các cơ quan có nhiệm vụ thu tiền như Sở Thuế (Franchise Tax Board) và các cơ quan bảo vệ an ninh cho dân chúng, kể cả Sở Tuần Lưu Xa Lộ (CHP). Lệnh này cũng miễn cho khoảng 37,000 nhân viên thuộc sáu nghiệp đoàn mới ký kết thỏa thuận sơ bộ với chính quyền tiểu bang, đồng đóng thêm tiền vào quỹ hưu trí, nghỉ một ngày không lương mỗi tháng-tương đương với việc giảm 5% số lương đang lãnh.

Sẽ có khoảng 156,000 trong số 237,000 nhân viên tiểu bang California bị ảnh hưởng bởi quyết định nghỉ không lương này.