Một chiếc máy bay chở đầy vũ khí và tên lửa từ Triều Tiên, bị bắt ở Thái Lan, đang phủ quanh nó những bí ẩn mà giới chức các nước cố sức phanh phui.

Chiếc máy bay chở hàng Ilyushin và phi hành đoàn gồm 5 người đã bị bắt khi hạ cánh tiếp liệu ở Thái Lan. Họ gồm 4 người Kazakhstan và một Belarrus. Việc khám xét phi cơ được tiến hành sau khi phía Thái nhận được thông tin tình báo của Mỹ. Toàn bộ số "hàng nóng" được dỡ ra và vận chuyển về một căn cứ quân sự Thái trong tình trạng đảm bảo an ninh nghiêm ngặt.

Chính phủ Mỹ hoan nghênh việc bắt giữ vũ khí và coi đó là một bằng chứng cho thành công của các nước trong việc thực hiện lệnh trừng phạt của LHQ đối với Triều Tiên, cấm nước này xuất khẩu vũ khí.

"Hàng nóng" được dỡ ra khỏi máy bay tại Thái Lan. Ảnh: NYT.

Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng đề nghị được giấu tên cho biết việc bắt giữ này đòi hỏi sự phối hợp giữa các cơ quan tình báo cấp cao, những cơ quan đã theo dõi chuyến hàng từ khi nó được chất lên ở Bình Nhưỡng. Ông cho biết việc bắt giữ này chứng tỏ chính quyền Mỹ "quyết tâm thực hiện" nghị quyết mà LHQ thông qua hồi tháng 6, sau khi Triều Tiên thử vũ khí hạt nhân lần thứ hai.

Nghị quyết này cho phép bất kỳ quốc gia nào kiểm tra và tịch thu các chuyến hàng vũ khí của Triều Tiên đi qua lãnh thổ nước đó, bất chấp đích đến của chuyến hàng là ở đâu.

Tờ New York Times có bài phân tích cho rằng chính phủ của Tổng thống Obama đang chứng tỏ rằng họ sẽ chặn đường xuất khẩu vũ khí của Bình Nhưỡng cho dù vẫn đang cố gắng đàm phán để nối lại thương thảo đa phương về hạt nhân. Trong những cuộc phỏng vấn mấy tuần gần đây, một số quan chức của Obama bình luận chính quyền Bush - lên nhậm chức với quyết tâm lật đổ chế độ của ông Kim Jong-il ở Triều Tiên, đã sai lầm khi giảm nhẹ sức ép đối với Bình Nhưỡng trong thời gian theo đuổi các đàm phán giải trừ hạt nhân.

Tuy nhiên suốt cả hôm chủ nhật, giới chức Mỹ im hơi lặng tiếng về đích đến của chuyến hàng này, chỉ cho biết rằng họ đang cố gắng tìm hiểu thông qua các kênh thông tin và kế hoạch của chuyến bay.

Một quan chức cấp cao cho biết ông tin rằng đích đến của chiếc phi cơ vận tải Ilyushin do Liên Xô sản xuất này là Iran - nhà nhập khẩu vũ khí và tên lửa của Triều Tiên. Từ Iran, "hàng nóng" sẽ được chuyển một phần cho tổ chức du kích Hezbollah hoặc Hamas.

Một số quan chức khác thì nói đích đến là Pakistan, nước từng có thời gian dài mua vũ khí của Triều Tiên nhưng đang phải chịu sức ép mạnh mẽ từ Mỹ đòi từ bỏ các quan hệ với Bình Nhưỡng.

Một câu hỏi đang đặt ra là tại sao phi hành đoàn lại chọn Thái Lan - đồng minh thân thiết của Mỹ - để làm nơi tiếp liệu, chứ không chọn Myanmar - nơi chính quyền quân sự có nhiều mối quan hệ chính trị và kinh tế khăng khít với Triều Tiên.

Ilyas Issakov, cơ trưởng chuyến bay, bị buộc tội buôn lậu vũ khí. Trong ảnh, ông này đang bị cảnh sát Thái Lan áp giải tại Bangkok hôm thứ bảy. Ảnh: NYT. 

Giới chức Thái dự kiến buộc tội các phi công tội tàng trữ vũ khí chiến tranh. Hôm qua, tòa án Thái đã chấp thuận đề nghị giam giữ những người này 12 ngày để chờ điều tra. Tuy nhiên trong bản cung đầu tiên kể từ khi bị bắt, 5 phi công khẳng định họ không biết là đang chở một kho vũ khí gồm tên lửa, súng phóng lựu và các loại khí tài khác - một số loại các quan chức Thái không biết là gì.

"Họ nói với chúng tôi đó là thiết bị khoan dầu", NYT trích lời Viktor Abdullayev, phi công phụ lái nói. "Giám đốc nói với chúng tôi thế mà".

Những người này làm việc cho một công ty vận tải dân sự của Gruzia. Abdullayev cho biết họ khởi hành từ Ukraina, lấy hàng ở Triều Tiên và dự tính về Ukraina sau khi qua Thái Lan, Sri Lanka và UAE. Các phi công từ chối cho biết sẽ đổ hàng ở đâu trong số các điểm dừng nói trên. Các quan chức Mỹ nhận xét rằng UAE thường được dùng làm điểm trung chuyển sang Iran.

Phi công phụ nói trong đầu ông chưa từng có ý nghĩ hỏi xem hàng đang chở là gì. "Tôi không quan tâm tôi đang chở cái gì", ông nói. "Cũng như tài xế xe tải, chỉ biết lái mà thôi".

Xét về chủng loại, các tên lửa được chở trên máy bay có thể là loại K-100, do Nga sản xuất và được thiết kế để bắn rơi các máy bay trinh sát tối tân do Mỹ sản xuất. Tuy nhiên, chúng cũng có thể là các rốc két loại nhỏ hơn, thường được những nhóm du kích như Hamas hay Hezbollah sử dụng để chống Israel. Đây là phỏng đoán của một chuyên gia về tên lửa ở Mỹ làm việc cho Global Security.

Phát ngôn viên chính phủ Thái cho biết chiếc máy bay này đã qua Thái hai lần, trên đường đến Triều Tiên và từ Triều Tiên đến. Nó bị khám xét ở lần dừng thứ hai. Các phi công không bị bắt ngay mà còn có đủ thời gian đi mua 6 chai bia lớn ở quầy miễn thuế.

"Có nhiều điều bí ẩn xung quanh câu chuyện này, chứ không chỉ những gì được thông báo công khai", Bertil Lintner, một tác giả từng viết nhiều về Triều Tiên, nói. "Tại sao lại phải tiếp liệu ở Thái Lan?".

Nếu máy bay hạ cánh ở Myanmar, "sẽ chẳng có vấn đề gì", ông bình luận.

Kể từ khi nghị quyết của LHQ thông qua, chưa có lần nào hàng của Triều Tiên bị bắt. Hồi mùa hè, Mỹ đã theo dõi suốt ba tuần một tàu chở hàng của Bình Nhưỡng bị nghi là chở vũ khí, nhưng cuối cùng con tàu - sau một hồi du ngoạn - đã trở về cảng nhà mà không gặp rắc rối nào.