Trong lúc đang cầu nguyện vào một buổi sáng mới đây, Cha Nguyễn Văn Lý đã đột quỵ bất tỉnh trên nền nhà lao.

Đây là lần đột quỵ thứ nhì chỉ trong vòng 4 tháng đã khiến Cha bị bất toại một nửa thân mình. Cha Lý gặp nạn trong một hoàn cảnh đơn côi bên trong trại giam, không có người thân bên cạnh.

Vị linh mục Công giáo 63 tuổi này là một trong những nhà đấu tranh kiên cường nhất. Hơn ba thập niên, Ngài đã liên tục tranh đấu đòi hỏi tự do ngôn luận và tôn giáo, và đó chính là niềm tin thôi thúc Ngài đòi hỏi phải có một nền tự do dân chủ đa đảng tại Việt Nam. Vào năm 2006, Ngài đồng sáng lập Khối 8406, một tổ chức đấu tranh dân chủ. Ngay năm sau, Ngài bị nhà nước cộng sản bắt giam vì tội danh tuyên truyền nói xấu chế độ và bị biệt giam. Đây không phải là đầu tiên Cha bị bắt giam, mà hồi năm 1977 Cha cũng đã ngồi tù 16 năm rồi.

Việc bắt giam Cha Lý cho thấy chính quyền Hà Nội đi giựt lùi so với một ít tiến triển trước đó; một khuynh hướng đang gia tăng qua việc gần đây chính quyền tăng cường bắt giam các nhà báo, chủ Blog và các nhà đấu tranh dân chủ lên tiếng chỉ trích chế độ độc tài. Trong số những người bị bắt giam trong năm nay có Luật sư Lê Công Định, một vị luật sư tài giỏi đã từng nhận bào chữa cho nhiều nhà đấu tranh trước khi ông bị bắt hồi tháng 6.

Tình trạng sức khoẻ hiện nay của Cha Lý thật đáng quan ngại. Gia đinh của Ngài, kể cả chị gái và các cháu trai không được trại tù thông báo khi Cha bị đột quỵ lần thứ nhất hồi tháng Bảy vừa qua. Sau lần bị đột quỵ lần thứ nhì mới đây, Cha được đưa vào bệnh viện mà lúc nào chung quanh cũng có đến 5 công an túc trực canh gác. Trong khi một số thân nhân của Ngài được phép vào thăm thì tất cả các tu sĩ linh mục không được phép vào thăm Ngài. Lối kiểm soát gắt gao nghiêm ngặt này hầu như được áp dụng cho tất cả các tù nhân chính trị tại Việt Nam, và càng ngặt nghèo hơn đối với Cha Lý bởi vì chính quyền lo sợ khả năng siêu phàm của Ngài, có thể lôi kéo người khác, thậm chí giáo hóa cả những tên cai ngục.

Việc đối xử tàn tệ với Cha Lý đã khiến cả cộng đồng thế giới quan tâm. Hồi tháng Bảy vừa qua, 37 Thượng Nghị Sĩ Hoa Kỳ đã gởi thư đến chủ tịch Nguyễn Minh Triết, kêu gọi Hà Nội trả tự do cho Cha Lý cũng như yêu cầu cung cấp thông tin về tình hình sức khoẻ của Cha. Và ngay sau khi biết tin Cha bị đột quỵ lần này, một lần nữa chính phủ Hoa Kỳ, cũng như các thành viên của chính phú Úc cũng đã lên tiếng yêu cầu chữa trị bệnh và trả tự do cho Ngài. Theo hồ sơ nhân quyền của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, mặc dầu Việt Nam liên tục vi phạm nhân quyền, nhưng lại được bộ này rút tên khỏi danh sách "quốc gia cần quan tâm đặc biệt".

Hoàn cảnh của Cha Lý hiện nay cho thấy Việt Nam liên tục vi phạm nhân quyền có hệ thống; Những vi phạm này vẫn tiếp diễn trong tiến trình Việt Nam hội nhập vào cộng đồng thế giới. Chính quyền Hà Nội có thể gầy dựng lại uy tín bằng cách phải lập tức thả ngay Cha Lý và để thân nhân Ngài chăm sóc sức khỏe cho Ngài. Làm được điều này thì Hà Nội mới thể hiện được chính sách nhân đạo, cũng như nguyên tắc tuân thủ luật lệ quốc tế. Tất cả các quốc gia yêu chuộng nhân quyền đều phải có bổn phận mạnh mẽ đặt vấn đề về trường hợp của Cha Lý và trường hợp của các tù nhân chính trị khác.

Bà Turner là Tổng Giám Đốc điều hành của tổ chức Freedom Now có văn phòng tại Washington, và cũng là luật sư quốc tế cho Cha Lý.