Ngày 30-4-75, Dương Văn Minh phát thanh bản văn ra lệnh cho quân đội VNCH buông súng đầu hàng.

Các đơn vị quân đội Miền Nam tuân lệnh, cởi bỏ chiến bào. Một vài đơn vị lẻ tẻ còn cầm cự. Tiếng súng kháng cự của các đơn vị Dù tại Sài Gòn ngưng lúc 9 giờ 7 phút.

Ðúng lúc đó, tại Chương Thiện, một tỉnh cực nam của VN, trong rừng U Minh, tỉnh trưởng kiêm tiểu khu trưởng là đại tá Hồ Ngọc Cẩn, một cựu thiếu sinh quân, đang điều động các đơn vị thuộc quyền chống lại cuộc tấn công của cộng quân. Phần thắng đã nằm trong tay ông. Lệnh của Dương Văn Minh truyền đến, các quận trưởng chán nản, ra lệnh buông súng. Chỉ còn tỉnh lỵ là vẫn chiến đấu quyết liệt.

Ðại tá Hồ Ngọc Cẩn ra lệnh:

"Dương Văn Minh lên làm tổng thống trái với hiến pháp. Ông ta không có tư cách của một tổng tư lệnh. Hãy tiêp tục chiến đấu."

Nhưng đến 12 giờ trưa, các đơn vị bị tràn ngập, vì quân ít, vì hết đạn, vì mất tinh thần. Chỉ còn Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu. Trong Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu có một đại đội Ðịa Phương Quân cùng nhân viên Bộ Tham Mưu. Ðến 13 giờ, lựu đạn, đạn M79 hết sạch. Tới 14 giờ, thì đạn cũng hết. Làn sóng cộng quân tràn vào trong Bộ Chỉ Huy. Cuối cùng chỉ còn một ổ kháng cự từ trong hầm chiến đấu, nơi đó có khẩu đại liên. Một quả lựu đạn cay ném vào, tiếng súng im bặt. Quân cộng sản vào hầm, lôi ra hai nguời. Một là đại tá Hồ Ngọc Cẩn, tiểu khu trưởng, và một là trung sĩ mới 19 tuổi. Trung sĩ đó là Vũ Tiến Quang, hạ sĩ quan truyền tin.

Bấy giờ đúng 15 giờ. Kẻ chiến thắng trói người chiến bại lại. Tên đại tá chính ủy của đơn vị có nhiệm vụ đánh chiếm tỉnh Chương Thiện hỏi:

- Ð.M, tại sao có lệnh đầu hàng mà chúng mày không chịu tuân lệnh?

Trung sĩ Quang chỉ đại tá Cẩn:

- Thưa đại tá, tôi không biết có lệnh đầu hàng. Ví dù biết, tôi cũng vẫn chiến đấu. Vì anh ấy là cấp chỉ huy trực tiếp của tôi. Anh ra lệnh chiến đấu, thì tôi chiến đấu.

Cộng quân thu nhặt xác chết trong, ngoài Bộ Chỉ Huy Tiểu Khu. Viên chính ủy chỉ những xác chết và nói với đại tá Cẩn:

- Chúng mày là hai tên ngụy ác ôn nhất. Ð.M., chúng mày sẽ phải đền tội.

Ðại tá Cẩn không trả lời, cười nhạt. Trung sĩ Quang vẫn ngang tàng:

- Ðại tá có lý tưởng của đại tá. Tôi có lý tưởng của tôi. Tôi gọi đại tá là đại tá, chứ không gọi đại tá là tên Việt Cộng. Tại sao đại tá lại mày tao văng tục chửi thề với chúng tôi như bọn ăn cắp gà, phường trộm trâu vậy? Phải chăng đó là ngôn từ của Ðảng Cộng Sản?

Tên đại tá VC rút súng kề vào đầu t/s Quang:

- Ð.M., tao hỏi mày bây giờ thì mày có chính nghĩa hay tao có chính nghĩa?

- Xưa nay súng đạn trong tay thì người đó có lý. Nhưng đối với tôi, tôi học Trường Thiếu Sinh Quân, súng đạn là đồ chơi của tôi từ bé. Tôi không sợ súng đâu. Ðại tá đừng dọa tôi vô ích. Tôi vẫn thấy tôi có chính nghĩa, còn đại tá không có chính nghĩa.

- Ð.M., mày có nhận mày là tên ngụy không?

- Tôi có chính nghĩa thì tôi không thể là ngụy. Còn cộng quân dùng súng giết dân mới là ngụy, là giặc cướp. Nếu đại tá có chính nghĩa, tại sao đại tá lại dùng lời nói thô thục với tôi?

- ừ, muốn mày tao thì mày tao.

- Ð.M. tên Việt Cộng ác ôn! Nếu tao thắng, tao dí súng vào thái dương mày rồi hỏi: Ð.M., mày có nhận mày là tên Việt Cộng không? Thì mày trả lời sao?

Một tiếng nổ nhỏ, Quang bật ngửa, óc phọt ra khỏi đầu, nhưng trên môi người thiếu niên còn nở nụ cười.

Tôi không có mặt tại chỗ, thành ra không tưởng tượng được ý nghĩa nụ cười đó là nụ cười gì? Ðộc giả vốn thông minh, thử đoán xem nụ cưòi đó là nụ cười gì? Ngạo nghễ? Khinh bỉ? Hối hận? Hay nụ cười thỏa mãn?

Ít lâu sau, đại tá Hồ Ngọc Cẩn bị đem ra xử bắn.

Ðại tá Hồ Ngọc Cẩn sinh ngày 24 tháng Ba năm 1938, xuất thân Trường Thiếu Sinh Quân Ðệ Nhất Quân Khu ở Gia Ðịnh. Năm 1952, Trường di chuyển về Mỹ Tho. Ông ra Trường năm 1956.

Trung sĩ Vũ Tiến Quang sinh ngày 10 tháng Hai năm 1956, xuất thân Trường Thiếu Sinh Quân Việt Nam, nhập Trường ngày 2 tháng Chín năm 1969, ra Trường tháng Sáu năm 1974. Ðơn vị phục vụ là Trung Ðoàn 31 Bộ Binh tại thị xã Vũng Tàu.

Ngày 30 tháng Tư, sau 28 năm, xin trích đăng bài này để tạ ơn những anh hùng, liệt sĩ của quân đội VNCH đã kiên cường chiến đấu để bảo vệ tổ quốc và đã hiên ngang đền nợ nước trong mọi tình huống, nêu gương dũng cảm cho chúng tôi còn sống và cho thế hệ trẻ quốc gia Việt Nam.

Một Lính Già