Mỹ có quan hệ phức tạp với Ngô Đình Diệm

Tài liệu mới công bố bao gồm các cuốn băng ghi âm nhiều cuộc họp của Tòa Bạch Ốc nhiều tháng trước lúc xảy ra đảo chính, khi mà Tổng thống Kennedy mới bắt đầu cân nhắc đề nghị lật đổ của các tướng lĩnh miền Nam.

Nhận định về băng ghi âm, hãng tin AP so sánh băn khoăn của Tổng thống Kennedy với Tổng thống Barack Obama trước chính phủ mất uy tín tại Afghanistan.

Ông Obama đang phải cân nhắc sẽ làm gì với Tổng thống Hamid Karzai sau cuộc bầu cử tai tiếng, và điều hành cuộc chiến chống Taliban, trong khi năm 1963, Kennedy phải đối diện trước cáo buộc rằng Tổng thống Diệm không còn thích hợp để bảo vệ Nam Việt Nam.

Trong tuần này hồi 46 năm trước, quân đảo chính bao vây Dinh Gia Long, lật đổ chính phủ của Tổng thống Ngô Đình Diệm và cố vấn, em trai Ngô Đình Nhu.

Các cuộn băng được Thư viện JFK ở Boston công bố tuần này phản ánh sự không chắc chắn của Tòa Bạch Ốc trước câu hỏi cần làm gì để củng cố chính phủ Sài Gòn.

Mặc dù các cuộn băng dường như biểu lộ ông Kennedy không tán thành, nhưng chúng cũng không chứng tỏ là ông cố gắng ngăn chặn cuộc đảo chính.

Bốn cuộc họp

Thư viện JFK hôm 02/11 công bố băng ghi âm bốn cuộc họp của Tổng thống Kennedy và các cố vấn trong những ngày sau khi cái gọi là Bức điện 243 được gửi.

Bức điện, được một viên chức bộ ngoại giao gửi đi ngày 24/08/1963 trong khi Kennedy đang đi vắng khỏi Washington, bật đèn xanh cho các tướng miền Nam lật đổ ông Diệm. Tuy vậy, cuộc đảo chính lúc này chưa diễn ra.

Theo băng ghi âm, trong cuộc họp ngày 28/08, Kennedy nói: "Tôi không thấy có lý do tiến hành trừ phi chúng ta nghĩ rằng mình có cơ hội tốt để thành công."

Giới sử gia nhận định có những khác biệt đáng kể giữa phe của Bộ Ngoại giao, nơi soạn Bức điện 243, và các cố vấn quân sự - tình báo của tổng thống.

Hồi năm 2003, Trung tâm lưu trữ an ninh quốc gia (National Security Archive) cũng công bố băng ghi lại cuộc họp của nội các tổng thống Kennedy ngày 29-10-1963, hai ngày trước khi diễn ra cuộc đảo chính ở Sài Gòn