Mẹ là dòng suối tắm mát.

Mẹ là dòng sông êm đềm.

Mẹ là vòng tay ấm áp che chở cuộc đời con… 

Có không biết bao nhiêu dòng thơ, dòng nhạc, ca dao, ca ngợi tình mẹ thương con bao la như trời cao biển rộng. Trên thế giới này có lắm kỳ quan, nhưng không có kỳ quan nào uy nghi và rực rỡ bằng “Trái Tim Của Mẹ”. Tình cảm nào rồi cũng dần phai với thời gian, chỉ có tình Mẹ thương con là một thứ tình cảm đậm đà, thiêng liêng và “Thiên Thu Bất Diệt”. Nhất là những bà mẹ Việt Nam, sống trong chinh chiến lâu dài, nghèo khó, suốt đời chỉ biết chịu đựng gian khổ, hy sinh cho con.

Trong ngôn ngữ của loài người khắp thế giới, tiếng gọi “mẹ” là tiếng nói đầu tiên của trẻ thơ. Không phải có một sự ngẫu nhiên trùng hợp mà theo quy luật ngữ âm, tiếng M là tiếng đầu đời của trẻ thơ, bật ra từ vành môi mới bập bẹ tập nói, để đáp trả lại tình mẹ thiêng liêng trời biển dành cho con. Người Việt Nam, ở miền Bắc gọi mẹ là “mẹ” , người Trung gọi là “mạ”, người Nam gọi là “má”. Người Pháp gọi là “Maman”, người Đức (Mutter), Ba Lan (Matka) Tiệp Khắc (Mamicka), Người Nga gọi là (Mamb). Người Anh là “Mom” …

 Mẹ thương con từ lúc bào thai còn trong bụng mẹ, mỗi khi con “mái”, con đạp, mẹ đau nhưng vô cùng hạnh phúc. Rồi khi con lọt lòng, nghe tiếng khóc chào đời của con mẹ cảm động ứa nước mắt. Từ đó cuộc đời mẹ gắn liền với cuộc đời con. Nụ cười đầu tiên của con (mụ bà dạy) làm mẹ vui sướng biết bao. Con là núm ruột, là hòn máu , là niềm vui , là kho tàng vô giá của mẹ. Con đau mẹ lo, con vui mẹ mừng. Nghe con bập bẹ nói, nhìn con chập chững bước đi đầu tiên lòng mẹ vui mừng không thể diễn tả.

Dần dà với thời gian, con khôn lớn, mẹ luôn bên cạnh dẫn dắt con từng bước, đi đến trường học, đi ra trường đời. Con thành danh mẹ vui mừng, con ngỗ nghịch, hư hỏng mẹ thứ tha. Mẹ thương con vô điều kiện.

Ở Nhật trong ngày nhớ ơn mẹ , người Nhật có tục lệ cài hoa hồng lên áo. Người nào còn mẹ thì cài hoa hồng đỏ, người nào không còn mẹ thì cài hoa hồng trắng. Một vị sư du học ở Nhật thấy tập quán này có ý nghĩa nên du nhập vào VN. Phong trào “Bông Hồng Cài Áo” trong ngày Vu Lan được Phật tử hưởng ứng và phổ biến rộng rãi từ đó. Chữ “Hiếu” rất quan trọng trong đạo Phật, người nào dù đóng góp nhiều công đức, xây chùa , đúc tượng, cúng dường ChưTăng Ni nhiều bao nhiêu đi nữa mà bất hiếu với cha mẹ thì cũng không đựơc gọi là Phật tử, là con của Đức Phật được.

Chữ hiếu đã thấm sâu vào văn hóa Việt Nam, trong văn thơ VN có không biết bao nhiêu ca dao, vần thơ nói lên tình mẹ thương con, và con thương mẹ. Trong ký ức của con, hình ảnh mẹ tuyệt đẹp, đơn sơ như hương lúa, mỏng mảnh như hoa cà, Nhà Thơ Lưu Trọng Lư đã để lại một bài thơ về mẹ bất hủ :

 “Mỗi lần nắng mới hắt bên song.

Xao xác gà trưa gáy não nùng;

Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,

Chập chờn sống lại những ngày không

 Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời

Lúc người còn sống tôi lên mười

Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội

Áo đỏ Người đưa trước giậu phơi

Hình dáng mẹ tôi chửa xóa nhòa

Hãy còn mường tượng lúc vào ra

Nét cười đen nhánh sau tay áo

Trong ánh trưa Hè, trước giậu thưa”

(Nắng Mới)  

Huy Cận thương mẹ một đời vất vả hy sinh cho chồng con, nhưng không một phút nào buồn lòng, chán nản cuộc đời nhiều cay đắng:

 “ Quanh năm có nghỉ ngày nào!

Sớm khuya làm lụng người hao mặt gầy

Rét Đông đi cấy đi cày

Nóng Hè bãi cát, đường lầy đội khoai

Bấu chân khỏi ngã dốc nhoài

Những chiều gánh nước gặp trời đổ mưa”.

(Mẹ ơi! Đời Mẹ)

Nhà Thơ Hồ Dzếnh, Cha là người Trung hoa, Mẹ là người Việt, Ông đã viết lời thơ ca ngợi mẹ, người phụ nữ Việt Nam!

 “Cô gái Việt Nam ơi!

Từ thuở sơ sinh lận đận rồi

Tôi biết tình cô u uất lắm

Xa nhau đành chỉ nhớ nhau thôi.

 Cô gái Việt Nam ơi!

Nếu chữ Hy Sinh có ở đời

Tôi muốn nạm vàng muôn khổ cực

Cho lòng cô gái Việt Nam tươi”

(Cảm Xúc).

 Sau năm 1975, những kẻ tha hương, ai ra đi cũng mang theo trong lòng một mảnh vườn hoài niệm. Trong mảnh vườn hoài niệm đó có dòng sông kỷ niệm, có những đêm trăng sáng, những con đường ngập nắng đưa tuổi thơ ngọt ngào về mọi nẽo say mơ…lòng của ai mà chẳng có một quê hương với hình ảnh một bà mẹ già lưng còng tóc bạc?

Nhà thơ Nguyễn Vô Cùng đã nhớ về mẹ :

 ”Mênh mông biển lớn sóng dâng trào

Lòng mẹ ngàn năm vẫn dạt dào

Chua xót thân già đời lận đận

Ngậm ngùi phận trẻ kiếp lao đao

 Non buồn chạnh nhớ dường tê tái

Cửa vắng vời trông luống nghẹn ngào

Nhớ mẹ tháng năm mòn mỏi đợi

Nỗi lòng canh cánh núi ngàn cao”

 Quê hương Việt Nam với chiến tranh lâu dài, có những người chồng phải đi chinh chiến miền xa, có người hy sinh ngoài chiến trận, bà mẹ Việt Nam vừa làm cha, vừa làm mẹ dạy dỗ, tần tảo nuôi con. Rồi khi chiến tranh chấm dứt bà mẹ Việt Nam chưa hết nỗi mừng vui hòa bình thì chồng con chịu cảnh lao tù học tập . Người đàn bà Việt Nam lại phải lặn lội rừng sâu núi thẳm để thăm nuôi chồng, con. Có lẽ người đàn bà Việt Nam là người chịu nhiều khổ đau nhất thế giới. Viết về nổi khổ của bà mẹ Việt Nam trong chiến tranh , Nhà thơ Phan Khâm có mấy vần thơ:

“Lặn lội thân cò khóc nỉ non

Mùa Hè đỏ lửa tháng sinh con

Mẹ ở đầu ghềnh cha cuối thác

Chiều ơi, quê ngoại nắng chon von.

 Ai về ngoài ngoại con theo với

Quê Mẹ Đông Hà thuở chiến chinh

Mẹ lấy chồng gian nan chới với

Giống như đời mẹ cũng đao binh”.

(Chiều Ơi Quê Ngoại) 

Hình ảnh của Mẹ sau cuộc chiến: 

“Ngày Đông mưa nhỏ hàng hiên

Mẹ mang thùng hứng cho quên nỗi sầu

Mẹ làm mọi việc – Cha đâu? –

Cha con tù ngục rừng sâu mịt mù!”.

(Ngày Đông ) Hoàng Minh Hùng

 Những khổ cực nghiệt ngã đã làm oằn lưng mẹ, làm khô héo đôi tay gầy guộc, tô đậm trên trán, trên đôi gò má của mẹ nhiều vết nhăn nheo. Những tàn phai của thời gian được ghi dấu trên mái tóc bạc phơ. Nhà Thơ Vương Đức Lệ xót xa thương mẹ:

 “Thương cái cò lặn lội bờ sông

Mẹ về chợ cái tôm, cái tép

Ấm mái tranh xưa chiều hôm khói bếp

Bữa cơm nào, cơm gạo mới đưa hương…

 Ánh lửa hồng reo vui nồi cám lợn

Vười sau xanh, lấm tấm dấu chân gà

Trên cành trĩu, trái na vừa mở mắt

Lời ca dao mẹ hát buổi trưa xa…

(Nhớ Mẹ Ta Xưa)

 Những ngày các con còn nhỏ dại, mẹ một đời tần tảo, chịu khổ nhọc, hy sinh nuôi con nên người . Đến khi các con khôn lớn thì mỗi đứa một nơi, như núm ruột của mẹ bị cắt ra, bỏ đi mỗi nơi một khúc, còn nỗi đau nào hơn. Mẹ già chiều chiều ngồi tựa cửa mong con ở phương trời:

 “Chắt chiu cùng năm tháng

Mẹ tần tảo ngược xuôi

Nuôi con ngày khôn lớn

Mỗi đứa một phương trời

 Nay tuổi già vóc hạc

Thui thủi bóng vào ra

Muộn phiền vai mẹ gánh

Liêu xiêu buổi chiều tà”

(Thuơng mẹ khổ một đời) Vương Đức Lệ 

Dù bao nhiêu tuổi già đi nữa, mất mẹ con cũng bơ vơ như đứa trẻ mồ côi, cả đời mình không lớn khôn thêm. Nhà thơ Phan thị Ngôn Ngữ rất lo “Xa mẹ rồi con biết sẽ về đâu?”

 “Dáng mẹ gầy-thấp thoáng buổi hoàng hôn

Tóc mẹ trắng-chia đường trăm lối rẽ

Con đứng một mình-trước sau quạnh quẽ

Một giòng sông mất hút cuối chân trời

 Con mất mẹ rồi con sẽ mồ côi

Trong góc tối-con âm thầm khóc mẹ

Trong góc tối-một mình con lặng lẽ

Chỉ mình con-tiếng gỗ nẻ đêm sầu

 Xa mẹ rồi con biết sẽ về đâu!” 

Hình ảnh mẹ luôn đơn sơ thân thiết như vườn xanh bóng mát, như hoa cao rụng trắng thềm nhà, như sáo diều vương thanh trúc…Mẹ là dáng dấp quê hương, nghìn trùng yêu dấu, là tiếng võng lời ru..Nghiêu Minh làm thơ ca tụng Mẹ:

 “Mẹ là con đường đưa con đến Chân Trời

Mẹ là chiếc cầu đưa con qua bờ sông rộng

Ôi bờ sông rộng Nhân Gian”.  

Hình ảnh Mẹ luôn sống trong lòng những đứa con lưu vong, hy vọng một ngày được trở về với Mẹ:

 “Mùa Xuân nào con sẽ về thăm Má

Không bằng chim sâu con vẽ trong mơ

Mà bằng dạt dào gieo nhân gặt quả

Má giữ gìn con trong suốt nguồn thơ”

(Xuân Nào Con Sẽ Vế Thăm Má) Nghiêu Minh 

Chẳng có gì đổi được tình mẹ, đổi được nụ cười mộc mạc, đơn sơ trên môi Mẹ hiền, nhà thơ Trần Trung Đạo đã hoài niệm về nụ cười của mẹ:

 “ Nhắc chiếc phone lên bổng lặng người

Giọng buồn hơn cả tiếng mưa rơi

Ví mà tôi đổi thời gian được

Đổi cả thiên thu tiếng mẹ cười…”  

Ngày đi con hẹn sẽ trở về, nhưng con vẫn biền biệt phương trời cho mẹ mỏi mắt chờ mong. Hoàng Trùng Dương nhớ buổi chia tay:

 “ Thu sang lá vẫn cứ rơi

Xuân về Mẹ vẫn cuối đời trông con

Tháng năm mẹ vẫn mỏi mòn

Hao gầy thân xác chon von đỉnh đầu

Nhớ con lệ nhỏ canh thâu

Ngày đêm Mẹ vẫn nguyện cầu bình an”

Rồi ngày con về thì mẹ đã ra đi…

 “Con về trong nỗi cô liêu

Nghĩa trang vắng lạnh một chiều cuối Đông

Còn đâu ngày tháng đợi trông

Đứa con viễn xứ phiêu bồng ngàn khơi”

(Khóc Mẹ) Hoàng Trùng Dương.

 Nói sao cho hết tình mẹ thương con. Mẹ là bóng mát của lủy tre làng, là khói lam chiều hoàng hôn nơi thôn giả, là những kỷ niệm thật êm đềm thuở ấu thơ . Tất cả sẽ trở nên nghẹn ngào chua xót trong tâm tư của những người con đã mất mẹ. Vậy những ai may mắn còn mẹ hãy ý thức mình là người có phước, hãy hân hoan, trân quý niềm vui còn có mẹ, vì:

 “Con có mẹ con còn tất cả

Mẹ đi rồi, tất cả cùng đi

Nơi tiên cảnh mẹ có hay con khóc

Khóc bây giờ và mãi mãi ngàn sau…”