Kinh tế càng khó khăn, càng có nhiều trường lừa gạt sinh viên

Một trong những kỹ nghệ ở Hoa Kỳ đang phát triển mạnh trong thời buổi kinh tế khó khăn hiện nay: đó là các trường đại học cũng như các trường nghề.

Tại các nơi dạy những ngành liên quan đến y tế, điện toán và thực phẩm, con số người ghi danh học đã tăng vọt vì người ta lo ngại về tình hình công ăn việc làm sẵn sàng đi vay nợ để học các nghề mới cho là có tương lai hơn, dù rằng với chi phí có thể quá $30,000 một năm.

Tuy nhiên, các chi phí quá cao này thường không đi cùng với những lợi lộc thiết thực cho người đi học, theo các chuyên gia trong ngành giáo dục cũng như những người đòi hỏi phải có sự kiểm soát chặt chẽ hơn trong lãnh vực cung cấp trợ giúp học vấn của chính phủ (financial aid) để khỏi gây thiệt hại cho người trả thuế.

Trường không giá trị

Hình bên: Một khóa học nấu ăn ở trường Le Cordon Bleu's tại Portland, Oregon, kéo dài 15 đến 21 tháng có thể tốn tới $41,000, nhưng người ra trường chỉ kiếm được việc rửa chén hoặc chạy bàn. (Hình: New York Times)
 

Những người này nói rằng có quá nhiều trường phóng đại giá trị văn bằng của họ, dụ dỗ giới trẻ với những ước mơ trở thành người trung lưu có mức thu nhập cao nhưng thực ra đưa họ vào con đường khó khăn tài chánh sau này vì không thể trả lại các món nợ đã mượn do chỉ kiếm được công việc lương thấp sau khi ra trường. Ðây là những trường chuyên dụ dỗ sinh viên để nộp đơn lấy tiền trợ giúp của chính phủ, kể cả Pell Grant dành cho sinh viên có lợi tức thấp.

“Nếu các chương trình này tiếp tục tăng trưởng, chúng ta sẽ đi vào tình trạng ngày càng có nhiều sinh viên ra trường mà không có việc làm như họ đã được hứa hẹn,” theo lời Rafael I. Pardo, một giáo sư tại trường đại học luật Seattle University School of Law và cũng là một chuyên gia về vấn đề tài trợ học vấn. “Họ không kiếm ra đủ tiền để trả nợ, và họ sẽ đi vào tình trạng khủng hoảng tài chánh.”

Các trường nghề do tư nhân thành lập từ trước đến nay đã bị nhiều cáo buộc là họ hứa hẹn quá nhiều mà chẳng giúp người sinh viên được bao nhiêu, theo các chuyên gia giáo dục. Họ nói rằng những trường này lợi dụng thời buổi suy thoái kinh tế như một cơ hội tiếp thị trong khi tìm cách khai thác các trợ giúp của chính phủ dành cho người thất nghiệp hay những người muốn đi học một ngành nghề mới hầu có sự bảo đảm nào đó cho tương lai của mình.

“Họ sẽ nói rằng ‘nếu bạn không có bằng đại học, bạn sẽ không kiếm được việc,’” theo lời Amanda Wallace, người từng làm việc trong văn phòng tài trợ học vấn và thu nhận sinh viên tại chi nhánh trường ITT Technical Institute ở Knoxville Tennessee. Ðây là một công ty có nhiều trường ở khắp nơi, thường đòi hỏi học phí lên tới $40,000 cho chương trình học hai năm về điện toán và điện tử. “Họ nói rằng, ‘các bạn sẽ kiếm ra rất nhiều tiền, và bạn chẳng phải lo lắng gì về học phí cả.’”

Bà Wallace nghỉ việc ở ITT năm 2008 sau năm năm làm việc vì bà không cảm thấy thoải mái với điều bà coi là sự lừa gạt trong việc tuyển mộ sinh viên, không cho họ biết rằng số tiền họ kiếm được khi ra trường sẽ quá ít để có thể trả lại tiền mượn chính phủ khi đi học.

Trong nhiệm vụ tư vấn về tài trợ học vấn, bà Wallace đáng lý ra phải giải thích những điều này cho sinh viên, nhưng nếu bà nói thật về khả năng kiếm việc và bổn phận trả nợ, bà sẽ bị ban giám đốc trách mắng.

“Nếu bạn nói ngược lại những gì người đi tuyển mộ (recruiter) đã nói với người sinh viên, họ sẽ hăm dọa cho bạn nghỉ việc,” bà Wallace nói. “Những người đại diện cho trường đã dụ được những người này vào tròng (ký giấy tờ mượn nợ), bạn chỉ cần ngậm miệng là xong.”

Một nữ phát ngôn viên cho công ty chủ các trường này, ITT Education Services, bà Lauren Littlefield, cho hay công ty không có lời bình luận gì về vấn đề này.

Học phí cao, ăn tiền financial aid của sinh viên

Học phí trung bình cho trường tư loại này trong năm nay vào khoảng $14,000, theo College Board. Kỹ nghệ các trường nghề này nói rằng họ giúp thực hiện một nhiệm vụ quan trọng cho xã hội, đó là cung cấp việc huấn nghệ giúp người ta leo lên các nấc thang kinh tế trong xã hội.

“Khi nền kinh tế khó khăn và người ta bị đe dọa là sẽ mất việc làm, họ phải trông cậy vào giáo dục như con đường thoát thân,” theo lời Harris N. Miller, chủ tịch hiệp hội Career College Association, đại diện cho khoảng 1,400 công ty trên toàn quốc. “Chúng tôi đang chuẩn bị cho người ta có tương lai.”

Hai năm trước đây, sinh viên theo học các trường tư thục nhận khoảng $3.2 tỉ từ Pell Grant, sang đến năm 2009 và 2010, con số này tăng lên thành $17 tỉ, được tính vào trong ngân sách kích thích kinh tế trị giá $787 tỉ của ông Obama.

Và trong lúc đó, mức thu nhập của các trường tư dựa vào tiền trợ cấp của chính phủ cũng tăng vọt. Nhóm The Apollo, làm chủ hệ thống trường University of Phoenix, có tới 86% số thu nhập của họ từ các nguồn tiền trợ giúp chính phủ dành cho sinh viên. Hai năm trước đây, con số này chỉ vào khoảng 69%.

Và câu chuyện của những người cho là mình đã bị các trường nghề lừa lọc thấy nhan nhản ở khắp nơi.

Học xong không khá gì hơn

Jeffrey West làm việc ở một tiệm bán thực phẩm thú vật gần Philadelphia, mức lương khoảng $8 một giờ. Anh ta thấy quảng cáo chương trình học ở trường WyoTech, một hệ thống do công ty Corinthian Colleges Inc. làm chủ, với mức thương vụ năm ngoái vào khoảng $1.3 tỉ.

Sau khi anh West gọi điện thoại cho trường, một nhân viên lái xe đến tận nhà, giúp anh điền giấy tờ hồ sơ theo học lớp làm dàn đồng xe (auto body refinishing) và làm nệm (upholstering technology), một chương trình kéo dài chỉ 9 tháng với học phí $30,000.

Anh West nói nhân viên nhà trường nói rằng số người kiếm được việc sau khi ra trường lên tới 90% và với mức lương từ $50,000 đến $70,000 mỗi năm.

Khoảng 14 tháng sau khi anh hoàn tất khóa học, anh West, 21 tuổi, chẳng kiếm được việc gì trong ngành xe hơi. Anh đang làm công việc đi sửa nhà với mức lương $12 một giờ.

Với số tiền trả nợ tiền học lên đến $600 một tháng, anh nay phải làm việc sáu đến bảy ngày một tuần để có đủ tiền sống.

Khi Andrew Newburg gọi trường Le Cordon Bleu College of Culinary Arts ở Portland Oregon, để hỏi tin tức, anh cảm thấy nhu cầu phải đổi nghề. Năm đó là năm 2008 và nghề cho vay tiền mua nhà của anh đang suy sụp vì cuộc khủng hoảng địa ốc.

Mức học phí quá cao, vào khoảng $41,000 cho khóa học 15 tháng hay 21 tháng, làm cho anh lo ngại. Nhưng anh nói những người ở trường nói với anh đó là giá phải trả để có một đời sống ổn định.

Theo anh Newburg, nhà trường hứa sẽ giúp kiếm việc làm với mức lương khoảng $38,000 một năm.

Nhưng Mùa Hè năm ngoái, đang lúc học nửa chừng và có món nợ khoảng $10,000, anh cảm thấy lo ngại khi nhìn thấy nhiều người tốt nghiệp từ trường nay có việc làm khoảng $8 một giờ rửa chén dĩa haychạy bàn. Anh nghỉ học để khỏi mắc thêm nợ. “Họ chỉ là cái máy làm tiền,” anh nói.